60 χρόνια από τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου

Με την ευκαιρία συμπλήρωσης 60 ετών από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, ένας από τους πιο έγκριτους μελετητές του Κυπριακού, ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο νέο βιβλίο του «Ο διάλογος Γιώργου Σεφέρη -Ευάγγελου Αβέρωφ, Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου», επιχειρεί να τις προσεγγίσει με τον φακό του στραμμένο σε δύο από τους πρωταγωνιστές της περιόδου: Τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα και τον Γιώργο Σεφεριάδη.
Η μελέτη του διαλόγου μεταξύ Σεφέρη και Αβέρωφ προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για την αποτίμηση των προσλήψεων, των σχολών σκέψης αλλά και, ειδικότερα, του περίπλοκου μηχανισμού της διευθέτησης του 1959. Έτσι, επιχειρείται μέσω αυτής η διάγνωση της “υψηλής στρατηγικής” της ελληνικής πλευράς, που οδήγησε στην κυπριακή ανεξαρτησία, αλλά και αποτέλεσε τμήμα μιας πολύ ευρύτερης και μακροπρόθεσμης αντίληψης των διεθνών σχέσεων, η οποία αφορούσε, σε τελική ανάλυση, τη συνολική πορεία του έθνους στον σύγχρονο κόσμο.

Το βιβλίο βασίζεται σε πολύχρονη, πολυαρχειακή έρευνα του συγγραφέα στα προσωπικά αρχεία των Κωνσταντίνου Καραμανλή, Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Γιώργου Σεφέρη. Έχει επίσης μελετηθεί υλικό από το Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το αρχείο του Foreign Office, αμερικανικά δημοσιευμένα έγγραφα, καθώς και άλλες δημοσιευμένες πηγές, πρωτίστως αυτές που αφορούν τον Σεφέρη (επιστολές και ημερολόγιο).

          Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Τα περιεχόμενα του βιβλίου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Αθήνα από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, είναι :
Εισαγωγή
-Στη γραμμή της εκκίνησης: μεθοδολογικά διλήμματα
-Το θεμέλιο της συζήτησης: η ημερολογιακή εγγραφή του Σεφεριάδη της 11ης Μαΐου 1971
-Γιατί η 11η Μαΐου 1971;
-Το ιστορικό των επιστολών έως τη δημοσίευσή τους
-Η διπλωματική αλληλογραφία Σεφεριάδη-Αβέρωφ: ορισμένες παρατηρήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι.

-Ο Σεφεριάδης ως χειριστής του Κυπριακού, 1956-1958
-Η διαμόρφωση των αντιλήψεων του Σεφεριάδη πριν την ανάληψη της αρμοδιότητας, 1953-1956
-Επικεφαλής της Β’ Πολιτικής, 1956-1957
-Η διαπίστευση στο Λονδίνο: στόχοι και αποτίμηση της δράσης της πρεσβείας υπό τον Σεφεριάδη, 1957
-Οι ελληνοβρετανικές επαφές των αρχών του 1958: η ιδέα της Ένωσης με παραχώρηση τουρκικής βάσης στην Κύπρο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ II.

-Το σχέδιο Μακμίλλαν και η πορεία προς την ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση: το υπόβαθρο της αλληλογραφίας Σεφεριάδη-Αβέρωφ
-Το σχέδιο Μακμίλλαν
-Η ΝΑΤΟϊκή μεσολάβηση και η σύσκεψη των πρέσβεων στο Παρίσι, 21 Οκτωβρίου 1958: το προοίμιο της διαφωνίας του Σεφεριάδη
-Παρένθεση. Το ζήτημα της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα
-Η πορεία προς την ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση
-Ο ρόλος της πρεσβείας Λονδίνου στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ III.

-Οι επιστολές Σεφεριάδη-Αβέρωφ, Δεκέμβριος 1958 – Ιανουάριος 1959: ανάλυση και σχολιασμός
-Η επιστολή Σεφεριάδη: το πεδίο των διαφωνιών του
-Η πολιτική συγκυρία: το τελευταίο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου 1958 και το ζήτημα του “μνημονίου”
-Η βιασύνη του Σεφεριάδη: έγκριση των διαβουλεύσεων από τον Μακάριο (1.1.59)
-Η απάντηση του Αβέρωφ
-Η παρέμβαση του Κωνσταντίνου Τσάτσου
-Παρένθεση. Μετά την 1η Ιανουαρίου: σε άλλο επίπεδο
-Επιστροφή στην ουσία: η κάλυψη των επιφυλάξεων του Σεφεριάδη από τη συμφωνία της Ζυρίχης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV. Μετά τις επιστολές: “στρατιωτικοί όροι” και η συμμετοχή του Σεφεριάδη στη συνδιάσκεψη του Λονδίνου, Φεβρουάριος 1959
-Οι “στρατιωτικοί όροι”
-Ο Σεφεριάδης και η συνδιάσκεψη του Λονδίνου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ V.

-Χειριστές του Κυπριακού: μια απόπειρα γενίκευσης
-Ο Σεφεριάδης και η διπλωματία
-Ρεαλισμός/ιδεαλισμός και η θέση των προσώπων
-Η σημασία της διαφωνίας – ή μήπως ενθουσιαζόμαστε πολύ εύκολα;
Συμπεράσματα
Ο Σεφεριάδης και οι συμφωνίες του 1959
Πέρα από τη συγκυρία: οι συμφωνίες του 1959 και η μακροπρόθεσμη στρατηγική της κυπριακής ανεξαρτησίας
Παραρτήματα
Ι: Η επιστολή Σεφεριάδη, 25.12.1958
Η απάντηση του Αβέρωφ, 1.1.1959
ΙΙ: Σημείωμα Αβέρωφ προς Καραμανλή για την πρώτη ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση των μέσων
Δεκεμβρίου 1958
Ενημέρωση Μακαρίου για τις διαπραγματεύσεις, τέλη Δεκεμβρίου 1958
Επιστολή Σεφεριάδη σε μεταγενέστερο στάδιο των διαπραγματεύσεων, 27.1.1959
III: Επιστολή Σεφεριάδη, 19.7.1959
Υστερόγραφο στην επιστολή της 19.7.1959
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο