Εορτολόγιο 2020 Ι.Μ. Μόρφου

*Αφιερωμένο  στον όσιο Νικηφόρο τον Λεπρό

*Το εορτολόγιο κοσμείται από φωτογραφίες τοιχογραφιών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πεδουλά.

Στην βιωτή του Οσίου Νικηφόρου του Λεπρού, ο οποίος έζησε τον 20ο αιώνα, είναι αφιερωμένο το ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ 2020 της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου.
Η κατάταξη του μοναχού Νικηφόρου (Τζανακάκη) στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας έγινε από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τον Δεκέμβριο του 2012. Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου όρισε η μνήμη του Οσίου Νικηφόρου του Λεπρού να τιμάται στις 4 Ιανουαρίου εκάστου έτους.
Ο Όσιος γεννήθηκε το 1890 στο χωρίο Σηρικάριο της Κρήτης και κοιμήθηκε στην Αθήνα το 1964.

Στο ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ 2020 της Μητρόπολης Μόρφου προτάσσεται κείμενο του οικείου Ποιμενάρχη Νεόφυτου , με τίτλο: « ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ Ο ΛΕΠΡΟΣ , ένας σταυρωμένος άνθρωπος», στο οποίο τονίζεται ότι ο Όσιος «καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, ἂν καὶ ἔζησε τὸ μαρτύριο τῆς λέπρας, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐπακολούθων της τὴν περίοδο ἐκείνη, δηλαδὴ τοῦ ὀνειδισμοῦ καὶ τῆς κοινωνικῆς ἀπόρριψης, οὐδέποτε λύγισε καὶ οὐδέποτε παραπονέθηκε. Ἀντιθέτως, κουβάλησε ἀδιαμαρτύρητα τὸν σταυρό του μὲ περισσὴ λεβεντιά, μεγάλη μετάνοια, ὑπομονὴ καὶ θαυμαστὴ ἐμπιστοσύνη στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ.
Καθότι ἀπὸ νωρὶς γνώριζε καλῶς ὅτι: «Ἐὰν ὁ πόνος, αἱ θλίψεις καὶ αἱ δοκιμασίαι ἀφαιρεθοῦν ἀπὸ τὴν ζωὴν τῶν ἀνθρώπων, ἡ ἁγιότης θὰ ἦτο μόνον τῶν Ἀγγέλων κτῆμα».

*Παρατίθεται απόσπασμα από το κείμενο του Μητροπολίτη Μόρφου:
«Ὁ μακαριστὸς ψάλτης τοῦ Ἁγίου Κυπριανοῦ στὸ Μένικο Γιωργάκης
Ὅταν ἀρρώστησε καὶ ἦταν ἑτοιμοθάνατος ὁ Γιωργάκης ὁ ψάλτης μας, πήγαινα καὶ τὸν ἔβλεπα ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν στὸ νοσοκομεῖο. Ἡ ἀσθένεια τὸν κτύπησε ἐκεῖ, ποὺ ἦταν ἡ δύναμή του. Ἐκεῖ, ποὺ ἦταν ἡ χαρά του. Στὶς φωνητικὲς χορδές! Κι ἐπειδὴ ἤξερα ὅτι ὁ ἅγιος Νικηφόρος ἦταν καλὸς ψάλτης καὶ μερακλῆς, ὅπως καὶ ὁ Γιωργάκης μας, λέω μέσα μου· «Τί βιβλίο νὰ τοῦ πάρω νὰ διαβάζει τὶς ὧρες τοῦ πόνου; Θὰ τοῦ πάρω τὸ βιβλίο τοῦ ἁγίου Νικηφόρου»! Καί, προσέξτε, τί εἶχε συμβεῖ. Τὸ προηγούμενο βράδυ λέει ὁ Γιῶργος στὴ γυναίκα του: «Αὔριο, θὰ ἔρθει ὁ Νικηφόρος». Τοῦ λέει ἡ γυναίκα του ἡ Μαρία· «Ὁ Δεσπότης τοῦ Κύκκου ὁ Νικηφόρος»; «Ἕνας ἄλλος Νικηφόρος», τῆς λέει. «Δὲν ξέρω ἀκριβῶς ποιός. Ἄκουσα ψὲς στὸ ὄνειρό μου ὅτι ‘‘αὔριο θὰ σοῦ ἔρθει ὁ Νικηφόρος’’»!
Τὴν ἑπόμενη λοιπὸν αὐτοῦ τοῦ διαλόγου πηγαίνω στὸ νοσοκομεῖο καὶ τοῦ παίρνω τὸ βιβλίο τοῦ ἁγίου Νικηφόρου! Μόλις τὸ βλέπει αὐτὸς καὶ ἡ γυναίκα του, βάζουν τὰ κλάματα. «Νάτον Νικηφόρο ποὺ ἦρθε! Ἐμεῖς νομίζαμε ὅτι θὰ εἶναι ὁ Δεσπότης». Καὶ τοῦ εἶπα· «Φίλε μου Γιῶργο, ἅμα θέλει ὁ ἅγιος, μπορεῖ νὰ σὲ κάμει καὶ καλά. Μπορεῖ ὅμως νὰ μὴ γίνεις καλὰ σωματικά, ἀλλὰ ὁ ἅγιος θὰ σὲ συνοδεύσει στὴν αἰώνια ζωή». «Καλύτερα τὸ δεύτερο», μοῦ λέει. «Καλύτερα τὸ δεύτερο. Νὰ ἔχω συνοδία ἕναν ἅγιο». Ἔξυπνος, ὁ Γιῶργος. Ἤξερε τὸ συμφέρον του. Τὸ αἰώνιο, τὸ πνευματικό. Καί, πράγματι, ἐκοιμήθη τελικὰ ἐν Κυρίῳ ὁ καλός μας ἱεροψάλτης!
Ἡ σύζυγος τοῦ μακαριστοῦ τούτου ἱεροψάλτου μας Μαρία καὶ τὰ παιδιά του εἶναι οἱ δωρητὲς —γιὰ τὴν αἰώνια μνήμη του— τῆς φορητῆς εἰκόνας «Ὁ ὅσιος Νικηφόρος ὁ Λεπρὸς καὶ ὁ π. Εὐμένιος», ποὺ κοσμεῖ τὸ ἐμπροσθόφυλλο τοῦ ἀνὰ χεῖρας Ἑορτολογίου τῆς Μητροπόλεώς μας.
Ἡ ζωὴ δὲν τελειώνει ποτὲ
Ἀδελφοί μου, ἡ ἁγιότητα εἶναι ἡ μόνη δύναμις ποὺ μπορεῖ νὰ νικήσει τὸν παρόντα κόσμο, γιατὶ ἐὰν δὲν νικηθεῖ τοῦτος ὁ κόσμος, τότε ἡ ζωή μας θὰ εἶναι ἄχαρη, θλιβερὴ καὶ σταυρωμένη, χωρὶς ἐλπίδα ἀναστάσεως. Δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ὅτι μετὰ τὴ Σταύρωση ἀκολουθεῖ ἡ Ἀνάσταση, ποὺ βεβαιώνει τὴν πίστη μας πρὸς τὸν Τριαδικὸ Θεό. Γιατὶ ἐὰν ὁ Χριστὸς δὲν ἀναστήθηκε, τότε ἡ πίστη μας εἶναι χωρὶς νόημα, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἀπόστολος Παῦλος.

Ο Όσιος Νικηφόρος στα τελευταία του χρόνια στο κελλάκι του, στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων Αγίας Βαρβάρας Αττικής

Ἐὰν δὲν καταφέρουμε νὰ καυχόμαστε γιὰ τὸν Σταυρὸ τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, διὰ τοῦ ὁποίου ὁ κόσμος εἶναι σταυρωμένος γιὰ μᾶς, καὶ ἐὰν δὲν ἀντιληφθοῦμε ὅτι καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ εἴμαστε σταυρωμένοι ὡς πρὸς τὸν κόσμο3, τότε ἡ θλίψη καὶ ἡ κατάθλιψη, γιὰ νὰ μὴν πῶ καὶ ἡ ἀπελπισία —μὴ γένοιτο— θὰ μᾶς συνοδεύουν σὲ ὅλη τὴν ἐπίγεια ζωή μας. Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ἀνάστασή Του νίκησε τὸν θάνατο, νίκησε τὴν ἁμαρτία, νίκησε τὸν διάβολο… Αὐτὴ εἶναι ἡ αἰώνια ζωή. Κι ἀφοῦ ὁ Κύριός μας εἶναι ὁ Νικητής, κι ἐμεῖς μποροῦμε νὰ νικήσουμε τὸν θάνατο, τὴν ἁμαρτία καὶ τὸν διάβολο ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωή, ποὺ ἀποτελεῖ μία δοκιμαστικὴ περίοδο γιὰ τὴ ζωὴ ποὺ δὲν τελειώνει ποτέ, τὴν αἰώνια.

Τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ
Σήμερα ὑπάρχει παντοῦ ἀκαταστασία, σύγχυση, ἀγωνία καὶ φόβος γιὰ τὸ αὔριο. Οἱ ἄνθρωποι τῆς Νέας Τάξης Πραγμάτων, κατ’ ἐντολὴ τοῦ πειρασμοῦ ἔχουν σπείρει παντοῦ τὴν ἀποστασία ἀπὸ τὸν Χριστό, κι ὅλοι τὸ βιώνουμε αὐτὸ καὶ τὸ πληροφορούμεθα ἀπὸ τὴν εἰδησεογραφία καὶ τὴν ὀγκώδη διαδικτυακὴ πληροφόρηση. Κι ἐνῶ ἔχουμε ὅλη αὐτὴ τὴν κοσμικὴ γνώση καὶ πολλοὶ ἀντιλαμβανόμεθα τὴν πλάνη καὶ τὶς παγίδες τῆς νεοταξικῆς ἐποχῆς μας, δὲν φροντίζουμε ἐπαρκῶς νὰ ἔχουμε τὴ γνώση τοῦ Θεοῦ. Τὴ γνώση τῶν ἁγίων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅπως τοῦ ὁσίου Νικηφόρου τοῦ Λεπροῦ, ποὺ κι αὐτός, ὅπως καὶ ὁ κάθε ἅγιος τῆς Ὀρθοδόξου πίστεώς μας, μία γνώση θέλησαν νὰ ἔχουν στὴ ζωή τους, τὸ Φῶς τοῦ Χριστοῦ, κι ὄχι τὴν πεπερασμένη γνώση τοῦ κόσμου. Ἀγαπήσατε τὸν πόνο καὶ τὸν κόπο, πρὸς δόξαν Θεοῦ. Γυρίστε τὸν διακόπτη πρὸς τὸ Φῶς τοῦ Χριστοῦ, πρὸς τὴν αἰώνια ζωὴ τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.
«Ὅταν ἤμουν στὸν κόσμο», γράφει ὁ ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης, «σκεφτόμουν πὼς ἡ εὐτυχία νὰ ἦταν ἐπὶ τῆς γῆς: Εἶμαι ὑγιής, κομψός, πλούσιος, ὁ κόσμος μὲ ἀγαπᾶ, κι εἶχα αὐτὴ τὴν κενοδοξία. Ὅταν ὅμως γνώρισα μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὸν Κύριο, ἄρχισα πιὰ νὰ θεωρῶ ὅλη τὴ δόξα τοῦ κόσμου σὰν καπνό, ποὺ τὸν διασκορπίζει ὁ ἄνεμος»4. Καὶ ὁ ἄλλος μέγας ἀσκητὴς τῆς πίστεώς μας, ὁ ὅσιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος, λέει ὅτι στὸν ἄνθρωπο ποὺ ὑπομένει τὶς θλίψεις γεννιέται μιὰ μεγάλη ἀρετή: Ἡ ἐλπίδα στὸν Θεό. Καὶ μᾶς ἔλεγε σχετικὰ ἡ μακαριστὴ μάνα μου Μηλιὰ μὲ τὸν ὡραῖο τῆς τρόπο· «Ὅποιος ἐλπίζει στὸν Θεὸ καὶ ὅποιος τὸν ἀθθυμᾶται (θυμᾶται), πέμπει του τὸ κισμέτι του τὴν νύχτα, σὰν τζιοιμᾶται (κοιμᾶται)». Τοῦ στέλλει, δηλαδή, αὐτὸ ποὺ τοῦ χρωστᾶ ὁ Θεός, τὴν ἁγιότητα. Καὶ σὲ ὅλους ὁ Θεὸς θέλει νὰ μᾶς δώσει τὴν ἁγιότητά Του!
Ταῖς πρεσβείαις τοῦ ὁσίου καὶ θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν Νικηφόρου, Χριστὲ ὁ Θεός, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν!
Εὐχέτης πρὸς Κύριον
+ Ὁ Μόρφου Νεόφυτος».

Το ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ 2020 της Μητροπόλεως Μόρφου περιλαμβάνει αναλυτικά τους 12 μήνες του έτους και χρηστικές πληροφορίες. Οι σελίδες του κοσμούνται με φωτογραφίες τοιχογραφιών του Ι. Ν. Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πεδουλά, ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία για την ιστορία της βυζαντινής ζωγραφικής.  Από το 1985 περιλαμβάνεται, μαζί με εννέα άλλες τοιχογραφημένες βυζαντινές εκκλησίες του Τροόδους, στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Μήτηρ Θεού η Παναγία , μεταξύ των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβρήλ. τοιχ (1474)

Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που βρίσκεται πάνω από τη βόρεια είσοδο, η εκκλησία κτίστηκε και τοιχογραφήθηκε στα 1474 με δαπάνη του ιερέα Βασίλειου Χάμαδου. Ο ιερέας εικονίζεται πάνω από την κτητορική επιγραφή, συνοδευόμενος από τη σύζυγο και τις δύο θυγατέρες του, να προσφέρει ομοίωμα της εκκλησίας στον Αρχάγγελο Μιχαήλ.

Άποψη του ι.ν. Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά

Η εκκλησία ανήκει στον τύπο των ξυλόστεγων μονόχωρων ναών της οροσειράς του Τροόδους. Ο νάρθηκας, που την περιβάλλει από τη νότια και δυτική του πλευρά, χρησίμευε σαν γυναικωνίτης λόγω του μικρού μεγέθους του ναού.

Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ συγκαταλέγεται ανάμεσα στις λίγες της Κύπρου που διέσωσαν το όνομα του ζωγράφου που τις ιστόρησε. Πρόκειται για τον ντόπιο Μηνά, ο οποίος καταγόταν από την περιοχή της Μαραθάσας. Ο Μηνάς, είναι ένας τυπικός λαϊκός ζωγράφος της εποχής, περιορισμένων δυνατοτήτων, που παραμένει προσκολλημένος στις Βυζαντινές παραδόσεις. Φαίνεται ότι έχει ως πρότυπο τις τοιχογραφίες του Αγίου Ηρακλειδίου, στο γειτονικό χωριό Καλοπαναγιώτης. Παρακολουθεί τις καλλιτεχνικές τάσεις της εποχής και του τόπου του και έτσι εξηγείται η εισροή δυτικών στοιχείων στην τέχνη του. Με τον ίδιο τρόπο τοιχογραφούνται πολλές εκκλησίες που κτίζονται κατά την ίδια περίοδο.

Αξιοσημείωτο είναι το ξύλινο τέμπλο της εκκλησίας   είναι σύγχρονο με τις τοιχογραφίες. Είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα του είδους που σώζονται στην Κύπρο. Στο επιστύλιο του τέμπλου αυτού υπάρχει ζωγραφισμένο το οικόσημο του μεσαιωνικού Βασιλείου της Κύπρου. Δίπλα σε αυτό υπάρχει και ο δικέφαλος αετός, σύμβολο των Παλαιολόγων, των τελευταίων βασιλέων του Βυζαντίου.

Η Ανάσταση του Χριστού, τοιχογραφία 1474

*Οι φωτογραφίες του ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΥ παραχωρήθηκαν για την ανάρτηση από την Ι.Μ. Μόρφου.