Το έργο εισαγωγής LNG στην Κύπρο αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα

Ελλείψει διαφανών πληροφοριών, μόνο ο χρόνος θα δείξει πόσο σοβαρά είναι αυτά τα προβλήματα. Όμως, δυστυχώς, ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας και, στο μεταξύ, η τιμή της ενέργειας εκτινάσσεται στα ύψη εις βάρος των Κυπρίων καταναλωτών.

Του Δρος Χαράλαμπου Έλληνα*

Μετά από μια εξαιρετικά αμφισβητήσιμη διαδικασία διαγωνισμού, αυτό το έργο των €290 εκατομμυρίων ευρώ παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 σε κοινοπραξία με επικεφαλής την China Petroleum Pipeline Engineering Company (CPPE), μια εταιρεία κατασκευής αγωγών χωρίς προηγούμενη εμπειρία σε τέτοιου είδους έργα.

Έκτοτε, αντιμετωπίζει προβλήματα και καθυστερήσεις που κορυφώθηκαν με την αντικατάσταση ολόκληρου του ΔΣ της ΔΕΦΑ τον Νοέμβριο και τη συνάντηση στο Προεδρικό Μέγαρο στις 21 Ιανουαρίου, στο τέλος της οποίας ο Πρόεδρος δεν μπορούσε να κρύψει τις ανησυχίες του, ζητώντας το έργο να να επιταχυνθεί.

Το έργο αντιμετώπισε προβλήματα από τη διαδικασία υποβολής προσφορών το 2019. Τρεις κοινοπραξίες περιλήφθηκαν στο τελικό στάδιο, η κοινοπραξία της CPPE, της Samsung και η Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία.

Μετά τον αποκλεισμό των προσφορών της Samsung και της Ευρωπαϊκής Κοινοπραξίας στο τεχνικό στάδιο – χωρίς να ανοιχτούν οι οικονομικοί φάκελοι τους –  το έργο παραδόθηκε στην κοινοπραξία CPPE τον Αύγουστο του 2019. Εκφράστηκαν σοβαρές ανησυχίες ότι ένας τέτοιος μεγάλος διαγωνισμός ανατέθηκε, στην πραγματικότητα, σε έναν μειοδότη, με βάση μιας μοναδικής οικονομικής προσφοράς, χωρίς ανταγωνισμό τιμών. Αυτές οι ανησυχίες όμως απορρίφθηκαν.

Δεν σταματάει όμως εκεί. Η CPPE δεν έχει πραγματική εμπειρία τερματικών εισαγωγής και επαναεριοποίησης LNG, ενώ οι δύο κοινοπραξίες που απορρίφθηκαν περιελάμβαναν γνωστές έμπειρες εταιρείες στον παγκόσμιο κλάδο LNG, όπως η Samsung, Mitsui, Osaka Gas, ENAGAS, GasLog LNG, SNAM.

Ο Γενικός Ελεγκτής ανέφερε επίσης πολλές παρατυπίες σχετικά με τη διαδικασία αξιολόγησης των προσφορών, οι οποίες όμως έμειναν αναπάντητες.

Και σαν αποκορύφημα, παραδόθηκε στη ΔΕΦΑ ένα δεκαετές μονοπώλιο για τη διανομή και εμπορία φυσικού αερίου στην Κύπρο, χωρίς ανταγωνισμό.

Το έργο

Το έργο ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2019 με την υπογραφή σύμβασης μεταξύ ΔΕΦΑ και CPPE, «σημαδεύοντας μια νέα εποχή για τα ενεργειακά σχέδια της Κύπρου» – όπως ειπώθηκε τότε. Η δέσμευση ήταν να ολοκλήρωθεί το έργο το τέλος του 2021. Στη συνέχεια, λόγω διαφόρων καθυστερήσεων, συμπεριλαμβανομένου του Covid-19 και λήψης εγκρίσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ολοκλήρωση μετατέθηκε στα μέσα του 2022. Τον Μάρτιο του 2021 υπήρξε νέα καθυστέρηση με την ημερομηνία λήξης να μεταφέρεται στα τέλη του 2022 και τον Νοέμβριο του περασμένου έτους η ΔΕΦΑ ανακοίνωσε νέα ημερομηνία λήξης «μέσα στους πρώτους μήνες του 2023», χωρίς εξηγήσεις.

Η συνάντηση στο Προεδρικό Μέγαρο στις 21 Ιανουαρίου, επιβεβαιώνοντας προβλήματα, όρισε μια ακόμα νέα ημερομηνία ολοκλήρωσης τον «Ιούλιο του 2023». Αλλά πολλοί από τους ειδικούς σε αυτό τον κλάδο δεν το πιστεύουν.

Μετά τη συνάντηση, ο Πρόεδρος αναγνώρισε ότι «οι καθυστερήσεις που έχουν δημιουργηθεί ως προς την πρόοδο του έργου έχουν αντίστοιχο οικονομικό κόστος για τους πολίτες και γενικότερα την οικονομία της χώρας».

Ομολογουμένως, η πανδημία είχε αντίκτυπο καθυστερώντας την έναρξη της κατασκευής έως τον Σεπτέμβριο του 2020. Αλλά το να ρίξουμε όλη την ευθύνη στην πανδημία είναι μάλλον βολικό. Αυτή, από μόνη της, δεν δικαιολογεί τις συνεχείς καθυστερήσεις – ούτε προμηνύεται καλό ούτε εκπέμπει βεβαιότητα ότι η ΔΕΦΑ και ο εργολάβος της έχουν πραγματικό έλεγχο για την έγκαιρη ολοκλήρωση του έργου και το κόστος.

Με βάση ανεπίσημες πληροφορίες, το έργο είναι απίθανο να ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του 2024. Η έλλειψη εμπειρίας της CPPE σε τέτοια έργα φαίνεται να είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει στα προβλήματα και καθυστερήσεις.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Είναι επίσης οι επιπτώσεις στο κόστος, με την εκτιμώμενη υπέρβαση κόστους να είναι γύρω €100 εκατομμυρία ευρώ –λόγω των καθυστερήσεων, αλλά και λόγω της αύξησης του κόστους υλικών και εξοπλισμού, καθώς και προβλημάτων προμήθειας– φέρνοντας το συνολικό κεφαλαιουχικό κόστος του έργου πιο κοντά σε €400 εκατομμύρια.

Εκτός από την τελική υπέρβαση του κόστους, φαίνεται να υπάρχουν προβλήματα και διαφορές με την CPPE ως προς την εκτέλεση του έργου. Η CPPE παραδέχτηκε κάτι τέτοιο σε πρόσφατη συνέντευξη. Ωστόσο, η εταιρεία δεν έχει αναλάβει, μέχρι στιγμής, τελική δέσμευση για την ημερομηνία λήξης του έργου – κάτι πολύ ανησυχητικό.

Εκτός από τα προβλήματα με τη μετατροπή του LNG Carrier Galea σε FSRU, που μετονομάστηκε σε ETYFA-Prometheus, η κατασκευή του λιμενοβραχίονα στο Βασιλικό και άλλες εγκαταστάσεις, δεν έχει καν ξεκινήσει – θέτοντας υπό αμφισβήτηση την ημερομηνία λήξης του 2023. Μάλιστα, γίνεται λόγος ότι ακόμη και η μηχανολογικές μελέτες αντιμετωπίζουν προβλήματα, με την CPPE να έχει αναγκαστεί να αλλάξει εργολάβους μελετών περισσότερες από μία φορές.

Η έλλειψη διαφάνειας συνεχίζεται. Στα τέλη Νοεμβρίου ολόκληρο το ΔΣ της ΔΕΦΑ αντικαταστάθηκε χωρίς καμία εξήγηση. Δεδομένης της διεκδικούμενης σημασίας αυτού του έργου και του ρόλου της ΔΕΦΑ σε αυτό –καθώς και του ρόλου της ΔΕΦΑ στο μέλλον της διανομής και εμπορίας φυσικού αερίου στο νησί– αυτό δεν μπορεί παρά να αποτελεί μείζονα ανησυχία. Ποιοι είναι οι λόγοι και ποια είναι η πεποίθηση ότι θα ξεπεραστούν;

Εάν ο εργολάβος αντιμετωπίζει τέτοια δύσκολα προβλήματα, πώς θα επιλυθούν αυτά, διατηρώντας παράλληλα τον έλεγχο του χρονοδιαγράμματος και του κόστους του έργου; Και ποιος θα φέρει την ευθύνη;

Δεν είναι η πρώτη φορά που εκφράζονται ανησυχίες για αυτό το έργο, αλλά μέχρι στιγμής ούτε η ΔΕΦΑ ούτε η CPPE έχουν αντιδράσει, εκτός από την συνηθισμένη φράση ότι «όλα προχωρούν κανονικά». Παρά τη σημασία του έργου για την Κύπρο, η πρόοδος του έργου στερείται διαφάνειας.

Επιπτώσεις

Μέχρι τα τέλη του περασμένου έτους η ΔΕΦΑ ισχυριζόταν ότι το έργο αυτό θα συμβάλει σε σημαντικές μειώσεις στο κόστος της ενέργειας στην Κύπρο, με σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την οικονομία. Αυτό όμως δεν τεκμηριώθηκε ποτέ από μελέτη εμπορικής βιωσιμότητας και οι μέχρι τώρα εξελίξεις το αντικρούουν.

Όταν ρωτήθηκε τον Νοέμβριο εάν η εισαγωγή LNG θα εξακολουθήσει να μειώνει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας κατά 25% -όπως ισχυρίστηκε το 2019- η ΔΕΦΑ άλλαξε ρυθμό. Η απάντησή της ήταν ότι ως αποτέλεσμα των υψηλών τιμών του πετρελαίου και των δικαιωμάτων εκπομπών «δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε τέτοιες εκτιμήσεις εν μέσω τέτοιας αστάθειας» – κάτι που απέχει πολύ από τον ισχυρισμό μείωσης της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας κατά 25%, και κάτι στο οποίο δεν γίνεται πια αναφορά.

Έχει επίσης υποστηριχθεί ότι η εισαγωγή LNG θα διευκολύνει σημαντική αύξηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), αλλά αυτό είναι αμφίβολο. Όσο περισσότερες ΑΠΕ μπουν σε λειτουργία, τόσο λιγότερο φυσικό αέριο θα χρειάζεται η ΑΗΚ, με το κόστος του έργου LNG να πρέπει να ανακτηθεί, αλλά από μικρότερες ποσότητες φυσικού αερίου. Ως αποτέλεσμα, το κόστος φυσικού αερίου ανά μονάδα  προς την ΑΗΚ θα αυξηθεί. Αυτό θα δρούσε κατά σημαντικής αύξησης ΑΠΕ. Προσθέτοντας σε αυτό το ενδεχόμενο υπέρβασης του κόστους του έργου ύψους €100 εκατομμυρίων ευρώ, η ΑΗΚ θα καταλήξει να πληρώνει το φυσικό αέριο πολύ ακριβά, με σημαντικές επιπτώσεις στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η ανάγκη ανάκτησης αυτών των δαπανών τα επόμενα δέκα χρόνια θα λειτουργήσει επίσης αποτρεπτικά για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αφροδίτη στο νησί με αγωγό, ακόμη κι αν αυτό καταστεί εμπορικά βιώσιμο.

Ελλείψει διαφανών πληροφοριών, μόνο ο χρόνος θα δείξει πόσο σοβαρά είναι αυτά τα προβλήματα. Όμως, δυστυχώς, ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας και, στο μεταξύ, η τιμή της ενέργειας εκτινάσσεται στα ύψη εις βάρος των Κυπρίων καταναλωτών που δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πληρώσουν τον λογαριασμό ῏και θα συνεχίσει να εκτινάσσεται τουλάχιστον μέχρι το 2024. Όπως είπα το 2019, «η Κύπρος διατρέχει τον κίνδυνο να παγιδευτεί σε ένα ακριβό έργο για τουλάχιστον τα επόμενα δέκα χρόνια. Όχι μόνο αυτό θα επιβαρύνει τη βιομηχανία, αλλά μπορεί επίσης να γίνει μακροπρόθεσμο βάρος για τους καταναλωτές και την οικονομία της Κύπρου» – και δυστυχώς, ίσως ακόμη χειρότερα τώρα.

Ελπίζω, πριν βρεθούμε υπό τετελεσμένων, η κυβέρνηση να εμπλέξει τον Γενικό Ελεγκτή να ελέγξει το έργο από τον διαγωνισμό, στα συμβόλαια, μέχρι τώρα. Να μην φορτωθούν όλα στην πανδημία, γιατί προφανώς αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος. Και φυσικά τους λόγους για τα προβλήματα – καθυστερήσεις και επιπρόσθετο κόστος – τις επιπτώσεις τους και πώς θα τα ανταπεξέλθει η ΔΕΦΑ. Είναι ένα έργο με τεράστιες επιπτώσεις. Χρειάζεται διαφάνεια.

*Ο Δρ Χαράλαμπος (Charles) Έλληνας  είναι Ανώτερος Συνεργάτης του Παγκόσμιου Κέντρου Ενέργειας στο Ατλντικό Συμβούλιο

@CharlesEllinas

31/1/2022

Ακούστε την παρέμβαση τού Δρος Έλληνα στην «Πρωινή Επιθεώρηση», που μεταδίδεται από τον Πολίτη 107.6 & 97.6: