Ο διάλογος Βαρθολομαίου-Κύριλλου για Ουκρανία

Toυ Ανδρέα Λουδάρου*

Τα επιχειρήματα, τους έντονους διαλόγους και τα σημεία που διαφωνούν Κωνσταντινούπολη και Μόσχα φέρνει για πρώτη φορά στη δημοσιότητα αποκλειστικά το πρακτορείο εκκλησιαστικών ειδήσεων orthodoxia.info,  αποκαλύπτοντας μέρος των διαλόγων που διημείφθησαν κατά τη συνάντηση των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας τον προηγούμενο Αύγουστο στο Φανάρι.
Βαρθολομαίος και Κύριλλος συζήτησαν επί ένα τρίωρο για τα θέματα που διχάζουν τις δύο Εκκλησίες, τόσο για το Ουκρανικό όσο και για την απουσία της Εκκλησίας της Ρωσίας από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης αλλά και για την τοποθέτηση της στο θέμα των διαχριστιανικών διαλόγων.

Όπως προκύπτει από τον διάλογο που είχαν οι δύο Προκαθήμενοι, το Οικουμενικό Πατριαρχείο θεωρεί πως η Ουκρανία δεν ανήκει στην δικαιοδοσία της Μόσχας κάτι το οποίο αρνείται με κάθε τρόπο το ρωσικό Πατριαρχείο.
«Δεν χάσαμε ποτέ την συνείδηση πως είμαστε μια χώρα κι ένας λαός. Είναι αδύνατο να ξεχωρίσουμε το Κιέβο από την χώρα μας καθώς αποτελεί την απαρχή της ιστορίας μας. Η εθνική αυτοσυνειδησία Ρώσων και Ουκρανών συντηρεί την ενότητα της ρωσικής ορθόδοξης Εκκλησίας» είπε χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης Μόσχας ο οποίος θεωρεί πως η πηγή όλων των προβλημάτων στην περιοχή είναι η Ουνία από την εποχή της συνόδου Φεράρας – Φλωρεντίας.
«Αν δεν υπήρχε η Ουνία, οι Ρώσοι δεν θα χειροτονούσαν τον μητροπολίτη Ιώβ χωρίς την συγκατάθεση της Κωνσταντινουπόλεως, δεν θα αυτοανακηρυσσόταν η αυτονομία και θα συνεχιζόταν, άγνωστο μέχρι πότε, η δικαιοδοσία της Κωνσταντινουπόλεως σε εκείνους τους τόπους» υποστήριξε ο Πατριάρχης Κύριλλος ο οποίος τόνισε πως η ιδέα του ξεχωριστού ουκρανικού έθνους αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τους Ουνίτες ώστε να μπορέσουν να επεκταθούν στην χώρα και να την αποκόψουν από τον Τσάρο.

ΑΠΟΛΥΤΗ ΔΙΑΦΩΝΙΑ

Αυτό που προκύπτει από τους διαλόγους των δυο Προκαθημένων είναι το γεγονός πως υπάρχει απόλυτη διαφωνία με το Πατριαρχείο της Ρωσίας όχι μόνο να διαφωνεί με την απονομή Αυτοκεφάλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας αλλά και με την κρατική της αυτονομία. Ο διάλογος που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικός:
ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Πάντως οι Ουκρανοί δεν αισθάνονται άνετα υπό την εξουσία της Ρωσίας και επιθυμούν πλήρη ελευθερία τους και θρησκευτικώς όπως την απέκτησαν και πολιτικώς, γι αυτό και απευθύνθηκαν στην Μητέρα Εκκλησία τους η οποία κρίνει το αίτημα τους δίκαιο και θα προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση σύμφωνα με την ήδη ειλημμένη απόφαση της Ι. Συνόδου.
(…) Πλην του Προέδρου Γιανουκόβιτς τον οποίο συνάντησα προ δεκαετίας όλοι προσήλθαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και ικέτευσαν για την χορήγηση Αυτοκεφάλου. Κατά τα τελευταία χρόνια όχι μόνο ο Πρόεδρος Ποροσένκο και ο πρωθυπουργός αλλά και η Βουλή υπέβαλαν επίσημη απόφαση…ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΜΟΣΧΑΣ: Παναγιώτατε αυτοί που αναφέρετε αποτελούν την ίδια πολιτική δύναμη.
ΟΙΚ. ΠΑΤ: Όμως εκπροσωπούν τον ουκρανικό λαό
ΠΑΤ. ΜΟΣ: Δεν εκπροσωπούν αυτοί τον λαό. Πήραν την εξουσία με πραξικοπηματικό τρόπο την περίοδο του «Μαϊντάν». Ζητούν το Αυτοκέφαλο για να ενισχύσουν το κύρος τους γιατί κατέχουν την εξουσία παράνομα. Ο λαός θα τους ανατρέψει και θα τους εκδιώξει και γι αυτό θέλουν την υποστήριξη και το κύρος του θεσμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Λίγο αργότερα συνεχίζουν:
ΟΙΚ. ΠΑΤ: Η χορήγηση Αυτοκεφάλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας αποτελεί υπόθεση της Μητρός Εκκλησίας
ΠΑΤ. ΜΟΣ: Η χορήγηση Αυτοκεφάλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας αποτελεί υπόθεση όχι μόνο της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως,  αλλά ζήτημα το οποίο αφορά όλους τους ορθοδόξους άρα και την Εκκλησία μας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπενθύμισε στον Πατριάρχη Ρωσίας πως ο ίδιος και ο μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων δεν μπορούν να επισκεφθούν την Ουκρανία αλλά και οι κληρικοί δεν τον μνημονεύουν. «Το γεγονός αυτό δεν σας προβληματίζει; Δεν αποτελεί τρανή απόδειξη πως είστε ανεπιθύμητος στην Ουκρανία;» αναρωτήθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
«Σχετίζετε Παναγιώτατε αυτά με την στάση του ουκρανικού λαού απέναντι μου ή την στάση της σημερινής πολιτικής εξουσίας; Νομίζω είναι δυο διαφορετικές όψεις. Η πολιτική εξουσία του 8% σήμερα είναι εναντίον μου, ο ορθόδοξος ουκρανικός λαός όμως προσεύχεται και με υποστηρίζει» απάντησε ο Πατριάρχης Μόσχας για να του ανταπαντήσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης «Αυτοί που δεν σας μνημονεύουν Μακαριώτατε, δεν είναι οι πολιτικοί αλλά οι εκκλησιαστικοί»

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΤΕ ΝΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΕΤΕ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Σε πολλά σημεία της συζητήσεως των δυο Προκαθημένων που αποκαλύπτει το orthodoxia.info φαίνεται η ριζική διαφορά των Εκκλησιών τους αναφορικά με την ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων. Ο Πατριάρχης Μόσχας ζήτησε αρκετές φορές να γίνει διεθνές επιστημονικό συνέδριο, το οποίο θα αναλύσει και θα εξηγήσει τα γεγονότα, αλλά ο Οικουμενικός Πατριάρχης σημείωσε πως «Μια τέτοια διαδικασία θα παραπέμψει το θέμα στις ελληνικές καλένδες».
«Θεωρώ πως είναι περισσότερο ωφέλιμος ο διάλογος παρά ένα λάθος, το οποίο θα διασπάσει την ενότητα της Ορθοδοξίας» απάντησε ο Μόσχας για να ακολουθήσει ο παρακάτω διάλογος:
ΟΙΚ ΠΑΤ: Την ενότητα και την ομοφωνία δεν την διέσπασε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Την διασπούν οι εποφθαλμιούντες το πρωτείο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως οι οποίοι υποσκάπτουν την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και προσπαθούν να την ταπεινώσουν.
ΠΑΤ. ΜΟΣ: Εννοείτε εμάς Παναγιώτατε;
ΟΙΚ. ΠΑΤ: Μάλιστα.
ΠΑΤ. ΜΟΣ: Γι αυτό είμαστε εδώ Παναγιώτατε για να σας ενημερώσουμε και γι αυτό το σημείο.
ΟΙΚ. ΠΑΤ: Επικαλείσθε Μακαριώτατε τα εκατομμύρια των πιστών σας και την πολιτική δύναμη. Όμως από αυτά τα εκατομμύρια, πόσοι είναι βαπτισμένοι; Πόσοι εκκλησιάζονται; Η Ορθοδοξία δεν είχε ποτέ ως κριτήριο τους αριθμούς, αλλά μόνο τους ιερούς κανόνες, την παράδοση και την κανονική Τάξη.

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΕΙΣ

Ανάμεσα στα όσα συζητήθηκαν στην συνάντηση της Κωνσταντινουπόλεως, εκτός της ήδη γνωστής αμφισβήτησης των δικαιωμάτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου επί ουκρανικού εδάφους, φαίνεται πως η Εκκλησία της Ρωσίας αμφισβητεί τόσο το «έκκλητο» όσο και το δικαίωμα της Κωνσταντινούπολης να ιδρύει αυτοκέφαλες Εκκλησίες.
Σχετικά με το έκκλητο ο Οικουμενικός Πατριάρχης ζήτησε από τον Πατριάρχη Μόσχας να αποσταλεί ο φάκελος του Φιλαρέτου, ο οποίος έχει καταθέσει κατ’ επανάληψη προσφυγές ώστε να εξεταστεί η περίπτωσή του.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επικαλέστηκε τους κανόνες 9 και 17 της Συνόδου της Χαλκηδόνας που δίνει στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως το δικαίωμα να δέχεται αυτές τις προσφυγές και να τις εξετάζει. Ο Πατριάρχης Μόσχας όμως το αμφισβήτησε.
«Κατά την δική μας εκτίμηση οι κανόνες 9 και 17 της Οικουμενικής Συνόδου της Χαλκηδόνας παρέχει το δικαίωμα στον Αρχιεπίσκοπο Νέας Ρώμης να δέχεται τις προσφυγές των μητροπολιτών και των Εξάρχων που υπάγονται στην δικαιοδοσία του. Εάν θυμάμαι καλά το Πηδάλιο έτσι ερμηνεύει τους συγκεκριμένους κανόνες. Και το θέμα αυτό οφείλουμε να συζητήσουμε από κοινού» απάντησε ο Πατριάρχης Κύριλλος.
Όσο για το Αυτοκέφαλο η θέση της Εκκλησίας της Ρωσίας όπως την εξέφρασε ο Πατριάρχης Κύριλλος στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο έχει ως εξής: «Εμείς ερμηνεύουμε την πρακτική αυτή διαφορετικά. Το προνόμιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου να απονέμει Αυτοκέφαλα ασκείται όχι επειδή έχει αυτή την εξουσία αλλά επειδή οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες δημιουργήθηκαν εντός του χώρου της κανονικής δικαιοδοσίας του. Η Ουκρανία αποτελεί τμήμα του εδάφους της ρωσικής Εκκλησίας».

ΤΑ ΨΕΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΒΟΛΟΚΟΛΑΜΣΚ

Ιδιαίτερα αυστηρός ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης απέναντι στον μητροπολίτη Βολοκολάμσκ, Ιλαρίωνα,  τον οποίο κατηγόρησε ενώπιον του Πατριάρχη Κυρίλλου για εχθρική στάση κατά του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως,  αλλά και για συστηματικά ψεύδη εναντίον του.
Με αφορμή μάλιστα μια πρόσφατη συνέντευξη του μητροπολίτη, στην οποία άφησε υπόνοιες για χρηματισμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ήταν εξαιρετικά αυστηρός.
«Δηλώσατε ότι ο Πρόεδρος Ποροσένκο δωροδόκησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σας ρωτάω ευθέως: Μπορείτε να το αποδείξετε; Εάν δεν μπορείτε να το αποδείξετε, αδικείτε την Μητέρα Εκκλησία και θα έχετε την κατάρα της» είπε χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης προς τον μητροπολίτη, συνεχίζοντας πως «Είναι ασυγχώρητο όταν εν γνώσει σας ψεύδεστε…» .
Ο μητροπολίτης απάντησε πως σε καμία συνέντευξη του δεν έχει αναφέρει το όνομα Ποροσένκο. «Δήλωσα ότι οι σχισματικοί οι οποίοι επισκέπτονται το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι γνωστό σε εμάς στην Ρωσία πως δεν έρχονται με άδεια χέρια». Για να του ανταπαντήσει με νόημα ο Οικουμενικός Πατριάρχης «Ο νοών νοείτω».
Στον έντονο αυτό διάλογο παρενέβη ο Πατριάρχης Μόσχας, ο οποίος ζήτησε από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να περιβάλλει τον μητροπολίτη Ιλαρίωνα με την αγάπη του, αλλά η απάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη ήταν απόλυτη. «Μακαριώτατε ο αδελφός δεν το έχει πράξει μια φορά, αλλά συνεχώς είναι επιθετικός και τρέφει εχθρικά αισθήματα για την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Σας παρακαλώ να τον επιπλήξετε και να τον συμμαζέψετε, γιατί σας προκαλεί ζημιά».
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΒΑΤΙΚΑΝΟ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΣΤΗΡΙΞΟΥΜΕ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΟΦΙΛΙΑΣ
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η τοποθέτηση του Πατριάρχη Κυρίλλλου στο θέμα του διαχριστιανικού διαλόγου. Ο Ρώσος Προκαθήμενος σημειώνει στην συζήτηση του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη πως η Εκκλησία του δεν έχει κανένα πρόβλημα να διαλέγεται με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τονίζοντας μάλιστα πως οι σχέσεις «πρέπει να καλλιεργηθούν περισσότερο» και  πως δεν υπάρχει η αντίστοιχη επιθυμία και για τους Προτεστάντες εκφράζοντας σαφείς επιφυλάξεις για τις εξελίξεις στο εσωτερικό τους, εξαιτίας της χειροτονίας γυναικών και ομοφυλοφίλων.
Αξίζει δε να σημειωθεί πως ο Πατριάρχης Μόσχας έδωσε τη δική του εξήγηση για τα σκάνδαλα παιδοφιλίας ,τα οποία συγκλονίζουν τα τελευταία χρόνια την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
«Η κρίση την οποία διέρχεται σήμερα η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οι προσπάθειες που γίνονται για την καταστροφή της, όλες αυτές οι φαντασιώσεις περί παιδοφιλίας μας προβληματίζουν» είπε χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης Κύριλλος ο οποίος συμπλήρωσε πως «Οι προβαλλόμενοι διάφοροι ισχυρισμοί ότι «πριν από τριάντα χρόνια ο τάδε που είναι σήμερα επίσκοπος προχώρησε σε αυτή και εκείνη την πράξη» χωρίς να παρέχεται καμία απόδειξη, δημιουργεί προβλήματα. Αυτοί οι ισχυρισμοί αποτελούν καταστροφή και οφείλουμε οι Ορθόδοξοι να υποστηρίξουμε τους Ρωμαιοκαθολικούς αδελφούς μας και να δείξουμε την αλληλεγγύη μας».

*Ο Ανδρέας Λουδάρος έχει σπουδάσει δημοσιογραφία στην Αθήνα. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ. Εργάζεται ως εκκλησιαστικός συντάκτης από το 1999