Παγκόσμια ημέρα για την καταπολέμηση της ερημοποίησης και της ξηρασίας

Η μετατροπή των εύφορων εδαφών σε έρημο, με κύριο ένοχο τον άνθρωπο, πλήττει σοβαρά πάνω από 100 χώρες στον κόσμο
Η μετατροπή των εύφορων εδαφών σε έρημο, με κύριο ένοχο τον άνθρωπο, πλήττει σοβαρά πάνω από 100 χώρες στον κόσμο. Προκαλεί εξάντληση των διαθέσιμων αποθεμάτων νερού, διάβρωση και κατολίσθηση των εδαφών, καθώς και πλημμύρες. Η ερημοποίηση της γης έχει ως συνέπειες, την ανυπολόγιστη απώλεια στο γεωργικό και κτηνοτροφικό εισόδημα, τη ραγδαία χειροτέρευση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής. Το 70% της γης έχει επηρεαστεί από την ανθρώπινη δραστηριότητα και 3,2 δισ. άνθρωποι επηρεάζονται από την υποβάθμιση της γης
Διακόσιες χώρες του κόσμου συντονίζουν της ενέργειές τους για την καταπολέμηση του φαινομένου, μέσω του ΟΗΕ. Προς την κατεύθυνση αυτή καθιερώθηκε και η 17η Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα για την καταπολέμηση της Ερημοποίησης και της Ξηρασίας (World Day to Combat Desertification and Drought). 
Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας για την καταπολέμηση της Ερημοποίησης και της Ξηρασίας για το 2020 είναι: «Τροφή. Διατροφή. Ίνες – Οι σχέσεις μεταξύ κατανάλωσης και Γης» (Food. Feed.Fibre. – the links between consumption and land).
Το φετινό μήνυμα αφορά στην επισιτιστική ασφάλεια, καθώς εστιάζει στις σχέσεις γης, παραγωγής και κατανάλωσης και στα αειφορικά πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης. Προσυπογράφει το Μανιφέστο ενός δικτύου 700 σεφ από 70 χώρες που προτρέπει τους καταναλωτές να υιοθετήσουν «ορθές» διαιτητικές πρακτικές και συνήθειες και λιγότερο σπάταλους τρόπους κατανάλωσης, να αλλάξουν τις κουζίνες και τις κοινότητες τους και να ζητήσουν από κυβερνήσεις και εταιρείες να ασχοληθούν με δράσεις που προάγουν την αποδέσμευση γης (από χρήσεις), τα υγιή οικοσυστήματα, τη δίκαιη κατανομή τροφής και τη μείωση του ενδεχομένου ασθενειών λόγω ανθυγιεινής διατροφής.

Η ερηµοποίηση, η υποβάθµιση δηλαδή της γης στις ξηρές, ηµίξηρες και ύφυγρες περιοχές, ως αποτέλεσµα διαφόρων παραγόντων, συµπεριλαµβανοµένων της κλιµατικής αλλαγής και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (ορισµός Ηνωµένων Εθνών – 1994), αποτελεί ένα  από τα πιο ανησυχητικά παγκόσµια περιβαλλοντικά προβλήµατα, εξίσου σηµαντικό µε το φαινόµενο του θερµοκηπίου και την τρύπα του όζοντος.

    Το γράφημα αποτυπώνει στοιχεία του ΟΗΕ για την υποβάθμιση του εδάφους και τον ρόλο της γεωργίας / ΑΠΕ-ΜΠΕ /                                                                                                         Δημοσιογραφική  επιμέλεια: Δημ. Φραγκουλιώτη          
Το φαινόµενο αυτό είναι πιο επικίνδυνο από την ξηρασία (παροδικό φαινόµενο), καθώς εξελίσσεται µε αργό ρυθµό, οι κοινωνίες είναι δύσκολο να το αντιληφθούν λόγω της βραδύτητάς του και όταν πλέον γίνεται αντιληπτό είναι ήδη πολύ αργά, µε αποτέλεσµα η καταστροφή που προκαλεί να είναι σε αρκετές περιπτώσεις µη αναστρέψιµη.

Ξηρές περιοχές καλύπτουν το 41% της επιφάνειας του εδάφους του πλανήτη µας και φιλοξενούν περίπου 2 δισεκατοµµύρια ανθρώπους. Το 10-20% των περιοχών αυτών είναι ήδη υποβαθµισµένο, ενώ η συνολική έκταση που επηρεάζεται από την ερηµοποίηση είναι 6 έως και 12 εκατοµµύρια τετραγωνικά χιλιόµετρα. Αξίζει να σηµειωθεί για να καταλάβουµε το µέγεθος του προβλήµατος ότι η έκταση της Ευρώπης µαζί µε τα νησιά είναι 10,5 εκατοµµύρια τετραγωνικά χιλιόµετρα. Η ερηµοποίηση απειλεί και την Κύπρο. 

Αιτίες Ερηµοποίησης

Τα 2 σηµαντικότερα αίτια αυτού του φαινοµένου, όπως αναφέρονται και στον ορισµό της ερηµοποίησης είναι οι κλιµατικές µεταβολές και η ανθρώπινη παρέµβαση.

Στις κλιµατικές µεταβολές περιλαµβάνονται οι µεγάλες περίοδοι ξηρασίας και οι καύσωνες που παράλληλα αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης πυρκαγιών, η αύξηση της θερµοκρασίας λόγω του Φαινόµενου του Θερµοκηπίου, η µείωση των βροχοπτώσεων που µειώνουν τα αποθέµατα πόσιµου νερού, η έξαρση ακραίων καιρικών φαινοµένων, όπως οι
έντονες βροχοπτώσεις που οδηγούν σε πληµµύρες και διάβρωση του εδάφους, καθώς και οι έντονοι άνεµοι.

Η αύξηση του παγκόσµιου πληθυσµού σε 7 δισεκατοµµύρια, έχει επιφέρει σηµαντικές αλλαγές στην ισορροπία της φύσης. Πλέον όλο και περισσότερες εκτάσεις χρειάζονται για να καλύψουν τις διατροφικές µας ανάγκες µε αποτέλεσµα την υπερεκµετάλλευση των φυσικών πόρων και την εξάντληση των εδαφών. Η χρήση φυτοφαρµάκων και λιπασµάτων, η βιοµηχανική και αστική ανάπτυξη, αλλάζουν τη σύσταση των εδαφών και υποβαθµίζουν την ποιότητα των υδάτων. Επίσης η υπερβόσκηση, η διάβρωση που προκαλείται από τα γεωργικά µηχανήµατα, η αλάτωση του εδάφους από την άρδευση µε νερό κακής ποιότητας που καταστρέφει τη βλάστηση, είναι µερικοί ακόµα παράγοντες που διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στην ερηµοποίηση.

Επιπτώσεις ερηµοποίησης

Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στο φαινόµενο, καθώς µπορεί να προκαλέσει σηµαντικά προβλήµατα στο περιβάλλον, τις κοινωνίες αλλά και την οικονοµία.

Η βασικότερη συνέπεια είναι η µείωση της παραγωγικότητας ενός τόπου και κατ’ επέκταση του αγροτικού εισοδήµατος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα την εγκατάλειψη της γης και τη µετανάστευση του πληθυσµού σε αστικά κέντρα που προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Η συσσώρευση όµως των ανθρώπων στις πόλεις αυξάνει τελικά την ανεργία, τη ρύπανση που προκαλείται, καθώς και τα περιβαλλοντικά προβλήµατα λόγω της κακής διαχείρισης των φυσικών πόρων (απώλεια βιοποικιλότητας, διάβρωση και µείωση διαθεσιµότητας γλυκού νερού).

Η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει από καιρό ότι η ερηµοποίηση συνιστά µείζον οικονοµικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόβληµα που απασχολεί πολλές χώρες του κόσµου. Για το λόγο αυτό υιοθετήθηκε στο Παρίσι στις 17 Ιουνίου 1994, η ∆ιεθνής Σύµβαση για την Καταπολέµηση της Ερηµοποίησης και της Ξηρασίας, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 26 ∆εκεµβρίου 1996.