«1922 , ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΟΝΕΙΡΟΥ»

«1922 , ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΟΝΕΙΡΟΥ»

 Η καθημερινότητα των Ελλήνων στρατιωτών στην Τουρκία, την εποχή της Καταστροφής. Ένα εικονογραφημένο μυθιστόρημα για την ιστορία της πικρής εκστρατείας.

Κυκλοφόρησε πρόσφατα, ένα χρόνο πριν από την συμπλήρωση 100 χρόνων από  τη Μικρασιατική Καταστροφή, ένα από τα πιο τραγικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. 

Με τον απλό και ξεκάθαρο τίτλο «1922», ο Θανάσης Πέτρου αποδεικνύει πόσο έχουν προχωρήσει τα κόμικ και πως μέσω από αυτή τη μορφή παρουσίασης μπορούν να αναδειχθούν στο κοινό και τραγικά γεγονότα, όπως η  Μικρασιατική Καταστροφή.

Η ιδέα για το «1922» ξεκίνησε από το  προηγούμενο εικονογραφημένο μυθιστόρημα του ίδιου, που τιτλοφορείται «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς» (1920, Ίκαρος), και το οποίο έχει ως θέμα του τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εθνικό Διχασμό.

Στην τωρινή δουλειά του, με μεγάλα, μακρινά πλάνα για τις στρατιωτικές συγκρούσεις, τις οποίες απεικονίζει με βαθιά πράσινα, κίτρινα και καφέ χρώματα, χτίζοντας μια ατμόσφαιρα αγωνίας, ρίσκου και διαρκούς περιπέτειας, ο Θανάσης Πέτρου εξιστορεί την πορεία της Μικρασιατικής Εκστρατείας: από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, την οποία δεν σεβάστηκε και δεν τήρησε κανένας, μέχρι την προέλαση του ελληνικού στρατού στην Ανατολία το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1920 και την κατοπινή συντριβή.

Στο κόμικ, που όπως και η λογοτεχνία, οφείλει να εξατομικεύσει μυθοπλαστικά την αφήγησή του, πρωταγωνιστούν δύο στρατιώτες: ο Γιώργης Αμπατζής και ο αρχαιοδίφης Κωνσταντίνος Νικολάου, ο οποίος μας υπενθυμίζει με διάφορες ευκαιρίες το πολυστρωματικό αρχαιοελληνικό παρελθόν της Μικράς Ασίας.

Καθώς ξεδιπλώνει την ιστορία της πικρής εκστρατείας, ο Θανάσης Πέτρου αφήνει να φανεί, όπως το κάνουν όλοι οι σύγχρονοι ιστορικοί, πως τα γεγονότα για την ολοσχερή ήττα του ελληνικού στρατού στα βάθη της Τουρκίας είναι πολλαπλά: τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιταλίας, η άνοδος του εθνικισμού των Νεότουρκων και η πολιτική αδιαλλαξία του Μουσταφά Κεμάλ, η βαθιά αντίθεση μεταξύ βενιζελικών και βασιλικών (εδώ εμπλέκεται ο Εθνικός Διχασμός), αλλά και τα υπέρβαρα προβλήματα διοικητικής μέριμνας (επισιτισμού και τροφοδοσίας) τα οποία ήταν υποχρεωμένες να αντιμετωπίσουν σε όλη τη διάρκεια της εκστρατείας οι ελληνικές δυνάμεις (λόγω της απόστασης που είχε το στράτευμα από τη Σμύρνη).

Εκείνο το οποίο έχει τη μεγαλύτερη σημασία στο εικονογραφημένο μυθιστόρημα του δεν είναι τόσο η ανάλυση των αιτίων της Μικρασιατικής Καταστροφής όσο η αποτύπωση της καθημερινότητας των Ελλήνων στρατιωτών, ιδίως μετά την οπισθοχώρηση από τον ποταμό Σαγγάριο: κακές συνθήκες διαβίωσης, απώλεια κάθε ελπίδας και προοπτικής, μικροπολιτικοί καβγάδες, απόγνωση και βία προς πάσα κατεύθυνση, αλλεπάλληλες απογοητεύσεις ύστερα από την ανασύνταξη των Τούρκων, φόβος για το σήμερα και για το αύριο και, στο τέλος, η επιστροφή στη Σμύρνη λίγο προτού καεί η πόλη και θανατωθεί μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, με τα κύματα των προσφύγων να κατακλύζουν την Ελλάδα και το όνειρο της Μικράς Ασίας να χάνεται διά παντός.

Ο Θανάσης Πέτρου αφήνει έξω από τη δράση την τελευταία αυτή πράξη του δράματος, ίσως γιατί η απόλυτη κατονομασία προκαλεί ακόμη οδύνη, ενδεχομένως επειδή έτσι η καταστροφή αποκτά δραματικότερο χαρακτήρα, πιθανόν, όμως, και εξαιτίας μιας σοφής αφηγηματικής οικονομίας που θέλει να παροτρύνει τον αναγνώστη να συμπληρώσει μόνος του όσα έχει ήδη παρακολουθήσει, μια και τα γεγονότα είναι λίγο-πολύ δεδομένα για όλους μας.

Share this post