Οι υπηρέτες της Τέχνης είναι υπηρέτες της ελευθερίας του ανθρώπου

Του Άντη Ροδίτη*

Για τον αγώνα του 55-59 έγραψα ξανά και ειδικά στο βιβλίο «Οι σκαλαπούνταροι της Στέλλας», Αρμός 2016, ότι πρόκειται για την κατ’ εξοχήν περίοδο μοναδικής πολιτισμικής ακμής και άνθισης τού ελληνισμού στην Κύπρο. Συνένωσε τον λαό από τη μια άκρη του νησιού ως την άλλη, σ’ ένα κοινό αγώνα, τον τελευταίο τότε απελευθερωτικό αγώνα του ελληνισμού, όπου ο ένας συναγωνίζονταν τον άλλο ποιος θα προλάβει πρώτος να δοξαστεί πεθαίνοντας για την ελευθερία των υπόδουλων αδελφών του. Αν αυτή η ανάληψη όλης της ευθύνης για το σύνολο των συμπολιτών του από έναν άνθρωπο κάθε φορά δεν είναι πολιτισμική ακμή, δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να είναι.

Μέσα στην παρακμή που ακολούθησε με τέτοιες παρενέργειες όπως την εξαπάτηση του λαού ότι ο αγώνας συνεχιζόταν με «άλλο» τρόπο κι ότι τώρα ο στόχος είχε μετατεθεί σε «υψηλότερο» επίπεδο, εκείνο τής κατατρόπωσης, τάχα, του «ιμπεριαλισμού», με αποτέλεσμα την απώλεια της πατρίδας στον χειρότερο εχθρό, ο αγώνας μεταλλάχτηκε σε μορφή εκδίκησης του ενός πάνω στον άλλο, σε εξαπάτηση του ενός από τον άλλο και του ενός σε βάρος όλων των άλλων.

Με τελικό, σημερινό κατάντημα το γνωστό παγκύπρια πλέον για τη χυδαιότητά του απόφθεγμα, αγγλιστί μάλιστα, «This is Cyprus, you know», το οποίο παρέλαβαν πλείστοι άπιστοι του πραγματικού αγώνα ως όπλο κατανίκησης της παρακμής, στην οποία οι ίδιοι οδήγησαν με την απιστία τους στον αγώνα του 55-59. Η εντιμότητα, η ανθρωπιά, η γνησιότητα τού απελευθερωτικού αγώνα έσβησαν μες στη γενικευμένη διαφθορά τής κομματικής πάλης και της ατομικής συναλλαγής με κύριο κριτήριο -υποκριτικά καταδικασμένο από όλους- το ατομικό συμφέρον. Ο αγώνας γύρισε μέσα-έξω, αναποδογυρίστηκε.

Η μόνη ελπίδα για τον τόπο, οι Τέχνες, σπρώχτηκαν στο πιο παραπεταμένο περιθώριο από τις ίδιες τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες τού τόπου, υποχείριες όπως κατάντησαν της παρακμής. Βιβλία που καταδείκνυαν την πολιτισμική ανατροπή, που αναδείκνυαν την αλήθεια μέσω της ποίησης, αναγνωρίζοντας στην ειδική συμφορά της πατρίδας μας την πανανθρώπινη αδυναμία να κρατηθεί ο άνθρωπος στο ύψος του, ρίχτηκαν στον Καιάδα από ανθρώπους-εκδότες λογοτεχνικών περιοδικών, από πανεπιστημιακούς, από επίδοξους «κριτικούς» που ίδρυσαν και Ομίλους Λογοτεχνίας και Κριτικής, αλλά και από σιωπηλούς συνενόχους στο όνομα μια ασπόνδυλης «πίστης», εντιμότητας τάχα απέναντι στην γνωστή πλέον σε όλους παρακμή!

Οι Τέχνες είναι οι τελευταία ελπίδα που μας απέμεινε. Όσο κι αν έχουν περιέλθει κι αυτές στη δίνη της παρακμής, που προβάλλεται πια και μέσα από τα επίσημα ΜΜΕ του τόπου, η Ποίηση ειδικά αναδύεται άξαφνα, μέσα από τη δική της κατρακύλα, και δείχνει να ξέρει καλά πού ν’ αναζητήσει και να βρει τις πλάτες που χρειάζεται για να διατηρήσει τη μοναδική, σωτηρία αξία της. «Οι σκαλαπούνταροι της Στέλλας», «Τα Γράμματα στη Μητέρα του Κώστα Μόντη», υπήρξαν τέτοιες απόπειρες ανάδυσης, που πνίγηκαν από τους εντεταλμένους της παρακμής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών. Οι πλάτες της ποίησης, όμως, είναι ανεξάντλητες, είναι φρούρια απόρθητα, που δεν θα πάψουν ποτέ να υπάρχουν ούτε ν’ ακούγεται θα πάψει ποτέ η φωνή τους.

Στο ποίημα του 26χρονου Αλέξανδρου Χρονίδη “ΜΑΧΑΙΡΑΝ ΕΔΩΣΕΣ;” δίνεται μέσα από μια μοναδική, οραματική σύλληψη, άρτια εκφρασμένη σε ποιητικό λόγο, το κληροδότημα Γρηγόρη Αυξεντίου προς τους Έλληνες Κυπρίους όλων των μεταγενέστερων χρόνων, όπως το κληροδότημα του Ονήσιλου της Σαλαμίνας, που διαρκεί δυόμιση χιλιάδες χρόνια τώρα, και πάντα θα ανανεώνεται. Το καύκαλο του Ονήσιλου που το θρυμμάτισε στα κεφάλια μας, ανανεώνεται με τη βενζίνη που έκαψε τον Αυξεντίου, στάλα-στάλα να πέφτει ακόμα σ’ όλο μας το κορμί και την ώρα του ύπνου μας, κρατώντας μας στους αιώνες αμετανόητα υγρούς, μακριά από κάθε ξηρασία, βουτηγμένους ως την κορφή στο χρέος μας:

ΜΑΧΑΙΡΑΝ ΕΔΩΣΕΣ;

Κάθε νύχτα σαν τζοιμούμαστεν

Εγώ, νιώθω το

Εν ιξέρω για εσάς

Σταλαγμαθκιά σταλαγμαθκιά

Πα’ στην κελλέ μου,

Τζιαι μετά σιγά σιγά στον λαιμό μου

Τα σιέρκα μου, τα πόθκια μου

Την καρκιάν μου.

Ώστι να ξυπνήσω είμαι σουππίν.

Παθαίνετέ το τζι εσείς, τζι ας μεν

Το ξέρετε.

Κάθε νύχτα.

Σταλαγμαθκιάν σταλαγμαθκιάν.

Ούλλα τα παράξενα μες σε τούντον τόπον.

Παλιά ενόμιζα εφτύνναν μας.

Φέτος, εκατάλαβα επιτέλους

Πως εν ο Γληόρης

Τζιαι κάθε νύχτα

Λούζει μας πεζίναν,

Με το σταγονόμετρο.

*Tα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους

**********************************

Αναβάλλεται η τελετή απονομής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας