Γιά τη ζωή του κόσμου

«Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας», Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Θεοδότα Νάντσου, Οικουμενικό Πατριαρχείο, Περιοδικό Σύναξη

Σχόλιο από την Θεοδότα Νάντσου στο κείμενο του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το κοινωνικό ήθος της Εκκλησίας

Στο τεύχος 157 ( Ιανουάριος -Μάρτιος 2021) του έγκυρου περιοδικού “ΣΥΝΑΞΗ- ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΠΟΥΔΗΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ” δημοσιεύεται άρθρο της κυρίας Θεοδότας Νάντσου(πτ. Φιλοσοφίας, ΜΑ Περιβαλλοντικής Ηθικής)*, με τίτλο «Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας». Η κυρία Νάντσου σχολιάζει σχετική ομότιτλη διακήρυξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου και τονίζει:

“Το κείμενο «Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας» αποτελεί μια συμπαγή τοποθέτηση για τα πιο κρίσιμα κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, προβλήματα που βρίσκονται στο κέντρο έντονων διαλόγων, συχνά συγκρουσιακών αντιπαραθέσεων, ακτιβιστικών παρεμβάσεων, επιστημονικών ερευνών, και σίγουρα πολιτικών και κανονιστικών εξελίξεων. Αυτή η πολύ επίκαιρη θεολογική εργασία «μιλάει» σε όλους: ανθρώπους της Εκκλησίας, ένθεους άλλων θρησκειών, αθεϊστές και αγνωστικιστές, αγίους και αμαρτωλούς, τεχνοκράτες, πολιτικούς, επιστήμονες, περιβαλλοντικά και κοινωνικά ενεργούς πολίτες, Έλληνες και μη, όλους”.

Πριν παραθέσουμε το άρθρο της κ. Θεοδότας Νάντσου, θα κάνουμε αναφορά στο τεύχος 157 του περιοδικού “ΣΥΝΑΞΗ”, του οποίου το κεντρικό θέμα είναι: “Αγωνίες και αγώνες ως τα πέρατα του κόσμου”. Ο αρχισυντάκτης του περιοδικού Θανάσης Ν. Παπαθανασίου στο προλογικό σημείωμα γράφει:

“Πολύ συχνά στο διάβα της ιστορίας οι αγωνίες και οι αγώνες ζευγαρώνουν. Και είναι καλό να ζευγαρώνουν. Αν δεν ζευγαρώσουν η αν πάρουν διαζύγιο, τότε η αγωνία μπορεί να ξεψυχήσει στα βάθη της απόγνωσης, ο δε αγώνας μπορεί να καταντήσει εγωπαθές πείσμα.

Την αγωνία την γεννά η εγκατάλειψη, ο φόβος, ο κατατρεγμός, το άδικο. Και τότε το παράπονο υψώνεται ως Ψαλμός γοερός: «Η ψυχή μου είναι γεμάτη πόνους και η ζωή μου ζύγωσε στο θάνατο. […] Γιατί αποδιώχνεις την ψυχή μου, Κύριε; Γιατί κρυμμένο μου κρατάς το πρόσωπό σου;». «Σήκω επάνω εσύ, Θεέ, κρίνε τον κόσμο».

Μα όταν κρίνει ο Θεός, καλεί τον άνθρωπο σε αγώνες. Τον καλεί δηλαδή να γίνει συνεργός του Κυρίου Του μέσα στην ιστορία: «Ως πότε άδικα θα κρίνετε και θα χαρίζεστε στους ασεβείς; Δικαιοσύνη αποδώστε στον άμοιρο, στον ορφανό· δώστε το δίκιο του φτωχού και του απόρου. Ελευθερώστε τον αδύνατο και τον φτωχό, λυτρώστε τους από την εξουσία των ανόμων»*. Εδώ η ασέβεια, η περιφρόνηση προς τον Θεό και η ακύρωση της πίστης είναι η ασπλαχνία προς την ανθρώπινη αγωνία.

Κάποιες πλευρές του ζευγαρώματος αγωνιών και αγώνων, στην απλωσιά της οικουμένης και στην τρεχάλα των εποχών, επιχειρούμε να προσεγγίσουμε σε τούτο το τεύχος. Κάποιες πλευρές, οι οποίες καταδεικνύουν τις ομορφιές, αλλά και τα διλήμματα, τις δυσκολίες, ακόμα και τις ματαιώσεις του ποθούμενου ζευγαρώματος. Το διάβα γαρ δεν είναι τέρμα!

Το πρώτο κείμενο μας φέρνει μπροστά στην παράδοξη αγάπη την οποία αξιώνει ο Χριστός, σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Λουκά. Η Φανή Κουτσοβίτη εξετάζει την κοινωνική συνάφεια μέσα στην οποία διατυπώθηκε η εντολή, και καταδεικνύει ότι πρόκειται για μιάν αγάπη αβάσταχτη για τη νοοτροπία του κόσμου, καθ’ όσον είναι μια στάση που απορρίπτει την αδικία, αλλά δεν απολήγει σε αντεκδίκηση, ούτε απευθύνεται μόνο στους «δικούς μας» ανθρώπους.

Τα τρία επόμενα κείμενα πραγματεύονται τρεις περιπτώσεις αγωνιών και αγώνων, σε τρεις διαφορετικούς τόπους της υφηλίου. Περιπτώσεις μάλλον λιγοστά γνωστές, έως και ολότελα άγνωστες (αφορούν μάλιστα τόπους στους οποίους πλέον υπάρχει Ορθόδοξη παρουσία):

Την Ιαπωνία κατοπτεύει το μελέτημα του Στέλιου Παπαλεξανδρόπουλου, το οποίο αφ’ ενός σκιαγραφεί την ιστορία της Καθολικής ιεραποστολής στη χώρα τον 16ο αι. (μέσα σε ένα σύνθετο πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό σκηνικό), και αφ’ ετέρου αφηγείται τους συγκλονιστικά άγριους διωγμούς που υπέστησαν οι Χριστιανοί τον 17ον αι. Ταυτόχρονα ανιχνεύει τους λόγους αυτής της σύγκρουσης, αλλά και της διαχρονικής δυσκολίας του Χριστιανισμού στη χώρα.

Ο Θανάσης Παπαθανασίου παρουσιάζει ένα ιδιόμορφο θεολογικό κίνημα, το οποίο γέννησαν στην μεταπολεμική Κορέα οι μακραίωνες οδύνες του λαού της. Είναι η «θεολογία Μιντζούνγκ», η οποία επιχειρεί να αφουγκραστεί και να συνδράμει την απελευθερωτική δράση του Θεού στη ζωή των τσακισμένων. Προσεγγίζει τη δυναμική του κινήματος, αλλά και τις δογματικές αποκλίσεις στις οποίες έφτασαν ορισμένες εκδοχές της, και επιχειρεί ένα διάλογό του με την Ορθόδοξη θεολογία.

Στη Λατινική Αμερική περνά ο Άγγελος Γουνόπουλος και μελετά την «θεολογία της επανάστασης» στο πρόσωπο του Κολομβιανού Καμίλο Τόρρες. Καθολικός ιερέας ο Τόρρες στα μέσα του 20ου αι. και σε περίοδο ακραίας τυραννίας, αποδέχτηκε την ένοπλη δράση υπέρ των εξαθλιωμένων. Εξετάζονται τα διαχρονικά διλήμματα για τις μορφές που μπορεί να πάρει η αλληλεγγύη προς τα θύματα, και ειδικότερα το βαρύ για τη χριστιανική συνείδηση πρόβλημα της άσκησης βίας.

Στη συνέχεια ο Βασίλης Αντωνόπουλος συζητά την ευθύνη των Χριστιανών απέναντι στους ανθρώπους, πράγμα που σημαίνει ευθύνη των Χριστιανών απέναντι στην ίδια τους την πίστη. Η έμπρακτη βίωση της θυσιαστικής αγάπης και της αυταπάρνησης καταδεικνύονται ως το μεγάλο στοίχημα αλήθευσης η διάψευσης του εκκλησιαστικού ανθρώπου.

Τρεις εκπαιδευτικοί, ο Απόστολος Μπάρλος, η Βάσω Γώγου και η Σταυρούλα Ραχούτη, ξετυλίγουν μια πρακτική και μεθοδική πρόταση διδασκαλίας του προσφυγικού ζητήματος και την αγωνία για τον χειρισμό του. Η πρόταση αρθρώνεται βήμα προς βήμα, με την αξιοποίηση εικαστικών έργων και με τεχνικές οι οποίες κινητοποιούν την κοινότητα της σχολικής αίθουσας.

Τέλος, η Θεοδότα Νάντσου διαβάζει και σχολιάζει μία πρόσφατη διακήρυξη, η οποία εκδόθηκε με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπό τον τίτλο «Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας». Το κείμενο αντλεί από την εκκλησιαστική παράδοση και προσεγγίζει ζητήματα καίρια για τις σημερινές κοινωνίες, όπως η οργανική σχέση μεταξύ οικολογικού ολέθρου και κοινωνικής αδικίας.

Εντέλει, ένα γιώτα κάνει τη διαφορά, μα αυτό κάνει και το ζευγάρωμα! Ένα γιώτα, το οποίο ου μη παρέλθη έως αν πάντα γένηται…: Αγών[ι]ες!

( Ψαλμοί 88:4,15· 82:8 και 2-4, αντίστοιχα. Μετάφραση: Η Παλαιά Διαθήκη. Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα, εκδ. Βιβλικής Εταιρίας, Αθήνα 1997).

Η Θεοδότα Νάντσου

Γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ κόσμου Νάντσου by ARISTEIDIS VIKETOS on Scribd

*Η Θεοδότα Νάντσου γεννήθηκε το 1969 στην Αθήνα και σπούδασε φιλοσοφία, με μεταπτυχιακή «εμβάθυνση» στην περιβαλλοντική ηθική, στο Πανεπιστήμιο Λάνκαστερ της Βρετανίας. Από το 1990 ασχολείται ενεργά με τον χώρο των περιβαλλοντικών οργανώσεων, οπότε και ξεκίνησε να συμμετέχει σε συλλογικές δράσεις ερευνητικού και ενημερωτικού χαρακτήρα για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών. Έχει επίσης συνεργαστεί εθελοντικά και με το Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης ‘Aγριων Ζώων της Αίγινας. Από το 1991 ξεκίνησε να συνεργάζεται εθελοντικά με το WWF και είναι μόνιμο στέλεχος του WWF Ελλάς από το 1993, στο οποίο πλέον έχει αναλάβει τον συντονισμό του τομέα περιβαλλοντικής πολιτικής. Από τη θέση αυτή έχει δημοσιεύσει πολλά κείμενα για σημαντικά θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής.Ένας ιδιαίτερος τομέας ενδιαφέροντός της είναι η περιβαλλοντική δραστηριοποίηση της Εκκλησίας, στο πλαίσιο κυρίως της συνεργασίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το WWF. Έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλά συνέδρια και σεμινάρια που εξετάζουν και «χτίζουν» την ενεργοποίηση της Εκκλησίας σε ζητήματα οικολογίας και ποιότητας ζωής. Για το θέμα αυτό έχει επίσης γράψει πολλά άρθρα και έχει επιμεληθεί μαζί με τον Σάκη Κουρουζίδη το βιβλίο «Οικολογία και Εκκλησία: Κείμενα και Βιβλιογραφία», έκδ. Ηλίβατον – Ευώνυμος Οικολογική Βιβλιοθήκη, 1999, 181 σελίδες.

************************************************