«Ανεγκέφαλοι», ανορθολογιστές και εμβολιασμός

Του Χαρίδημου Κ. Τσούκα*   

Όσοι βιαίως εισέβαλαν στο δημοσιογραφικό συγκρότημα «Δίας» και επιδόθηκαν σε καταστροφές, δεν  είναι «ανεγκέφαλοι», όπως ευρέως χαρακτηρίστηκαν στα ΜΜΕ. Είναι πολιτικοί βάνδαλοι. Ο χαρακτηρισμός «ανεγκέφαλοι» υπονοεί ότι οι δράστες έχουν το ακαταλόγιστο, ανύπαρκτη νοητική ικανότητα, ή ρομποτική αντιδραστικότητα. Τίποτε από αυτά δεν ισχύει.  

Πρόκειται για ανθρώπους που, λίγη ώρα πριν τις τρομοκρατικές πράξεις τους, συμμετείχαν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας με αντιεμβολιαστικά αιτήματα. Μερικά από αυτά ήταν ελευθεριακής υφής («χωρίς επιλογή δεν υπάρχει ελευθερία»), άλλα θρησκόληπτα και αντισημιτικά («Σταυρωτές του Ιησού Χριστού, πιόνια των σιωνιστών»), ενώ κάποια ήταν φαιδρά και συνωμοσιολογικά για τις «ουσίες» (εμβρυικά κύτταρα) που περιέχουν τα εμβόλια! 

Άνθρωποι που αρθρώνουν διαμαρτυρία δεν είναι ανεγκέφαλοι. Έλλογοι πολίτες, όμως, που μετέρχονται άλογα καταστροφική βία μετατρέπονται σε χυδαίους χούλιγκαν. Η εισβολή στο συγκρότημα «Δίας» ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση όπου ο διαμαρτυρόμενος «δήμος» εξέπεσε σε βίαιο όχλο. Δεν είναι ασυνήθιστο στις δημοκρατίες. Η πολιτική διαμαρτυρία απαιτεί πολιτικό στοχασμό και υπεύθυνη ηγεσία. Όταν δεν υπάρχουν, η διαμαρτυρία εκτρέπεται, δυνητικά, σε χουλιγκανισμό. Τηρουμένων των αναλογιών, οι αλαλαγμοί, το υβρεολόγιο και η καταστροφική μανία των εισβολέων του «Δίας» θύμιζαν τους αντίστοιχους εισβολείς στο Καπιτώλιο της Ουάσιγκτον, τον περασμένο Γενάρη. Ο όχλος δεν βουλεύεται –μόνο χυδαιολογεί, ασχημονεί και καταστρέφει. 

Συχνά, οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας είναι πολύπτυχες και ετερόκλητες. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα, όπως το κίνημα κατά της διαφθοράς λίγους μήνες πριν,  προσελκύει ποικίλων ιδεολογικο-πολιτικών αποχρώσεων άτομα. Εν προκειμένω, είδαμε, επί το πλείστον, τη θρησκόληπτη υπερδεξιά να συναντάται με την αντισυστημική αριστερά. Το φαινόμενο δεν είναι μόνο Κυπριακό – εμφανίζεται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. 

Τι είναι αυτό που τους ενώνει; Που ερείδεται η αντιεμβολιαστική ρητορική τους; Ο πυρήνας των αιτημάτων τους, στην καλύτερη εκδοχή του, είναι δικαιωματιστικός – περιστρέφεται γύρω από το δικαίωμα του ατόμου να επιλέγει αν θα κάνει το εμβόλιο. Στη χειρότερη (και επικρατέστερη), διέπεται από τη λογική της συνωμοσιολογίας: κάποιες δυνάμεις απεργάζονται τον έλεγχο της κοινωνίας. Η διχοτομική σκέψη (τυραννικό κράτος και άπληστες φαρμακευτικές εταιρίες έναντι ανήμπορων πολιτών) παράγει πόλωση και φανατισμό. Υπό συνθήκες, ο φανατισμός ενδέχεται να οδηγήσει σε μορφές βίας – από συγκρούσεις με την Αστυνομία μέχρι καταστροφές δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας.

Το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι βαθιά ανορθολογικό. Δεν είναι μόνο ότι αδαείς, κατά κανόνα, άνθρωποι, υπό την επιρροή διαδικτυακής παραπληροφόρησης, αμφισβητούν αβάσιμα τη βιοϊατρική επιστήμη, αλλά και ότι δεν έχουν να προτείνουν τίποτε για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας. Για τους συνωμοσιολόγους, βέβαια, δεν υπάρχει καν πανδημία, αλλά μια συνωμοσία κατά της ανθρωπότητας. Οι δικαιωματιστές, από την άλλη, αποδέχονται μεν την ύπαρξη της πανδημίας, αλλά προτάσσουν το ατομικό δικαίωμα της επιλογής. Λησμονούν ότι α) δεν υπάρχουν απόλυτα δικαιώματα στις δημοκρατίες, ότι β) οι κυβερνήσεις έχουν συνταγματική υποχρέωση να προστατεύουν τη δημόσια υγεία, και ότι γ) η αντιμετώπιση λοιμωδών νοσημάτων ενίοτε απαιτεί δυσάρεστες, προσωρινού χαρακτήρα, επιλογές. 

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε τον περασμένο Απρίλιο ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός δεν αντίκεται στη νομοθεσία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δύναται να επιβληθεί στις δημοκρατικές κοινωνίες. Αναφερόμενο σε περίπτωση υποχρεωτικού εμβολιασμού παιδιών στην Τσεχία, το Δικαστήριο ανέφερε ότι «όπου  η πολιτική του εθελοντικού εμβολιασμού δεν ήταν επαρκής για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης, οι εθνικές Αρχές θα μπορούσαν να εισάγουν υποχρεωτικό εμβολιασμό […]» (euronews.com, 22/4/21). 

Η καθιέρωση πάσου υγείας στην Κύπρο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επικρίνεται από μερικούς με το ανιστόρητο επιχείρημα ότι αντίστοιχες διακρίσεις έκαναν οι Ναζί κατά των Εβραίων. Πρόκειται για γελοιωδώς επιφανειακή και προσβλητική αναλογία. Η διάκριση των μη μολυσμένων από τους μολυσμένους από τον κορωνοϊό έχει προσωρινό χαρακτήρα, δεν συνιστά στίγμα ούτε εμπεριέχει απαξίωση, αποφασίζεται από δημοκρατικά νομιμοποιημένες κυβερνήσεις, ερείδεται στο φιλελεύθερο κράτος δικαίου, κρίνεται από την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, και υπηρετεί το κοινό καλό της δημόσιας υγείας. Τίποτα από αυτά δεν ίσχυαν στην περίπτωση των Ναζί.

Η ορθολογικά και δημοκρατικά οργανωμένη νεωτερική κοινωνία δεν κινδυνεύει από τους «ανεγκέφαλους» αλλά από τους ανορθολογιστές, τους δεισιδαίμονες και τους σκοταδιστές. Ευτυχώς ή δυστυχώς, δεν υπάρχουν εμβόλια για τις ασθένειες του νεωτερικού νου. Απαιτείται επαγρύπνηση.

*Καθηγητής στην Έδρα Columbia Ship Management και Κοσμήτορας της Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (www.htsoukas.com)