Ο φόβος των Χριστιανών στην Τουρκία

Ο Ερντογάν προωθεί εδώ και χρόνια την ισλαμοποίηση 

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν προωθεί εδώ και χρόνια την ισλαμοποίηση της Τουρκίας. Πριν από μια εβδομάδα μετέτρεψε με προεδρικό διάταγμα σε τζαμί την Αγία Σοφία, την άλλοτε μεγαλύτερη εκκλησία του Χριστιανισμού.

Τα παραπάνω αναφέρει, με ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη, ο Alfred Hackensberger, συντάκτης της εφημερίδας WELT για τη Βόρεια Αφρική και τις Αραβικές Χώρες.

Τίτλος: «Ο φόβος των Χριστιανών στην Τουρκία» και υπότιτλος: «Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν προωθεί εδώ και χρόνια την ισλαμοποίηση της χώρας. Πρόσφατα αποφάσισε να μετατρέψει σε τζαμί την άλλοτε εκκλησία Αγία Σοφία. Πίσω από αυτό υποκρύπτεται ένας πολιτικός υπολογισμός»

Το Γυμνάσιο « Saint Joseph » στην περιοχή Kadiköy της Κωνσταντινούπολης είναι ένα ιδιωτικό σχολείο χτισμένο με το παλιό παραδοσιακό στυλ, το οποίο δύσκολα συναντά κανείς σήμερα. Το χριστιανικό Γυμνάσιο ιδρύθηκε πριν από 150 χρόνια. Γενιές Αρμενίων και Ελλήνων της Τουρκίας αποφοίτησαν από εδώ. Το « Saint Joseph » μοιάζει με ειδυλλιακό νησί στο μέσο της τουρκικής μητρόπολης των 15 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αλλά η εντύπωση είναι παραπλανητική.

Υπάρχει φόβος, θυμός και στενοχώρια στους γονείς που πίνουν τσάι στην καφετέρια στην άκρη του χώρου στάθμευσης των αυτοκινήτων . Φοβούνται για το μέλλον τους και για το μέλλον των παιδιών τους στην Τουρκία. «Μπορώ να διατηρήσω την ταυτότητά μου», δηλώνει η Seta , μια περίπου 40χρονη Αρμένια. « Αλλά δεν μπορώ να προστατέψω τα παιδιά μου από το πολιτικό Ισλάμ». Δείχνει τις δύο κόρες της που παίζουν στον κήπο. « Δεν μπορούν να μείνουν στην Τουρκία. Πρέπει να πάνε στο εξωτερικό για να έχουν μέλλον » .

• Ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan προωθεί εδώ και χρόνια την ισλαμοποίηση της Τουρκίας. Πριν από μια εβδομάδα μετέτρεψε με προεδρικό διάταγμα σε τζαμί την Αγία Σοφία, την άλλοτε μεγαλύτερη εκκλησία του Χριστιανισμού. Προηγήθηκε απόφαση τουρκικού Διοικητικού Δικαστηρίου που ακύρωσε το καθεστώς της Αγίας Σοφίας ως μουσείου.

Από τώρα και στο εξής, η θρησκευτική Αρχή Diyanet θα είναι υπεύθυνη για την Αγία Σοφία. Ήδη στις 24 Ιουλίου ο μουεζίνης θα καλέσει τους πρώτους μουσουλμάνους να προσευχηθούν στο υπέροχο βυζαντινό κτίριο του 6ου αιώνα μ.Χ. Για τους χριστιανούς της Τουρκίας, η μετατροπή από μουσείο σε τζαμί αποτελεί σοκ και την τελευταία απόδειξη του πόσο κακή είναι η κατάσταση στη χώρα. Η Αγία Σοφία, η εκκλησία « της του Θεού Σοφίας » στην ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης, είναι σημαντικό σύμβολο για την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και τον Χριστιανισμό συνολικά.

Κατά χιλιάδες προσήλθαν οι υποστηρικτές του Erdogan στην πλατεία μπροστά στην Αγία Σοφία για να γιορτάσουν, αφότου ο Πρόεδρος ανακοίνωσε την απόφασή του σε τηλεοπτική του ομιλία. «Οι αλυσίδες έσπασαν», πανηγύρισαν άντρες με γένια και γυναίκες με μαντίλα και παλτά με μήκος μέχρι το έδαφος.

«Το επόμενο βήμα είναι η Ρώμη και η απελευθέρωση της al-Qud », έγραφαν αυτοσχέδια πλακάτ . Η Al-Qud είναι το αραβικό όνομα για την Ιερουσαλήμ. Ισλαμικά συνθήματα, τα οποία θα μπορούσαν να προέρχονται από το Ισλαμικό Κράτος ή την al-Qaida. Ο Erdogan έκανε λόγο στην τηλεόραση για « προμήνυμα ευτυχίας για το έθνος, την κοινότητα όλων των μουσουλμάνων και ολόκληρη την ανθρωπότητα ».

• Ο Πρόεδρος αγνόησε το γεγονός ότι οι αρχηγοί κρατών από όλο τον κόσμο επέκριναν σε κάποιες περιπτώσεις έντονα την απόφασή του. Οι εκπρόσωποι της χριστιανικής Εκκλησίας έμειναν άναυδοι . Ακόμη και ο Πάπας Φραγκίσκος από τη Ρώμη εκφράστηκε επί του θέματος. «Με πονάει πολύ», είπε ο Ποντίφικας.

Πολιτικοί παρατηρητές αρχικά πίστευαν ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας ήταν καθαρά προπαγάνδα για το εσωτερικό, ότι ο Erdogan ήθελε να υπερκεράσει την ενδυναμωμένη αντιπολίτευση και να συσπειρώσει τις τάξεις των ψηφοφόρων του. Ο λόγος ήταν πως πρώην στενοί συνοδοιπόροι έχουν ιδρύσει νέα κόμματα και τώρα ανταγωνίζονται τον Erdogan. Επιπλέον, η Τουρκία βρίσκεται σε οικονομική κρίση και η τουρκική Λίρα έχει χάσει πολλή από την αξία της. Αλλά η υπόθεση της Αγίας Σοφίας ήταν κάτι παραπάνω από αυτό.

Ο Erdogan το κατέστησε ιδιαίτερα σαφές κατά την ομιλία του στις 15 Ιουλίου για την επέτειο της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος του 2016. Για αυτόν, η μετατροπή του πρώην μουσείου είναι μια ιστορική στιγμή στην τουρκική ιστοριογραφία: Είναι η επιστροφή στην πρώην δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. « Η κλήση για προσευχή στον ουρανό πάνω από την Αγία Σοφία καταδεικνύει», δήλωσε ο Erdogan, «ότι βάζουμε τη σημαία μας πάντοτε πιο ψηλά, όταν οι εχθροί μας προσπαθούν να την τραβήξουν προς τα κάτω» .

Η Τουρκία έχει ξυπνήσει, και τώρα την περιμένουν νέες προκλήσεις. Ο Erdogan μίλησε και σε ισλαμιστικούς τόνους: Στην αραβική εκδοχή της δήλωσής του για την Αγία Σοφία, υποσχέθηκε «την απελευθέρωση του τζαμιού Al-Aqsa» στην Ιερουσαλήμ. «Η ανάσταση της Αγίας Σοφίας», αναφέρει , «είναι η αναζωπύρωση της φωτιάς της ελπίδας για τους μουσουλμάνους και όλους τους καταπιεσμένους και τους εκμεταλλευόμενους». Ο Πρόεδρος εμφανίστηκε ως πανισλαμιστής.

Η Seta ακούγεται απογοητευμένη στην καφετέρια του Γυμνασίου « Saint-Joseph » : «Ο Erdogan μπορεί να κάνει ό,τι θέλει» . Οι περισσότεροι από τους παρόντες γονείς δεν θέλουν να μιλήσουν για την Αγία Σοφία και ακόμη λιγότερο για τον Πρόεδρο. Δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν δυσκολίες. Μόνο ο 81χρονος Μάριος είναι έτοιμος να πει τίποτα. Είναι ένας άντρας ελληνικής καταγωγής, ο οποίος δεν χάνει ευκαιρία για αστεία σχόλια.

«Παλαιότερα τραγουδούσαμε ελληνικά τραγούδια στο Kadiköy και τούρκικα τραγούδια στα ελληνικά νησιά», λέει αναπολώντας με μελαγχολία τις παλιές εποχές. Το εθνικιστικό πογκρόμ στην Κωνσταντινούπολη άλλαξε τα πάντα. Τον Σεπτέμβριο του 1955 σημειώθηκαν βίαιες ταραχές σε βάρος της χριστιανικής και κυρίως της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη και άλλες τουρκικές πόλεις. Αλλά και Αρμένιοι και Εβραίοι δέχτηκαν επίθεση. Καταστήματα λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν. Το υπόβαθρο ήταν η σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την Κύπρο. Οι αναμνήσεις εκείνης της εποχής ξύπνησαν πρόσφατα, λέει ο Μάριος, ο οποίος δεν επιθυμεί να μπει σε περισσότερες λεπτομέρειες ως προς αυτό. «Γεννήθηκα στην Τουρκία», λέει.

• «Θέλω και να πεθάνω εδώ και να μη με εκδιώξουν» .

Ο Μιχαήλ Βασιλειάδης , συγγραφέας και διανοούμενος ελληνικής καταγωγής, εκφράζεται λιγότερο συγκρατημένα .

«Δικαιολογημένα φοβούνται οι χριστιανοί», λέει σε τηλεφωνική συνομιλία. «Η διάθεση στην κοινή γνώμη που προκλήθηκε από τα ΜΜΕ ενόψει του μετασχηματισμού της Αγίας Σοφίας θυμίζει το 1955».

Πολλά άρθρα -και σήμερα όπως και τότε- θα μπορούσαν να προέρχονται από τον ίδιο συντάκτη , δηλώνει ο Βασιλειάδης, ο οποίος ζει στην Κωνσταντινούπολη. «Υπήρχαν 90.000 Χριστιανοί στην Κωνσταντινούπολη», λέει . «Σήμερα υπάρχουν ακόμη 600 οικογένειες». Όσοι έχουν απομείνει παραμένουν προς το παρόν στα διαμερίσματα τους αναμένοντας τις περαιτέρω εξελίξεις .

Οι Αρμένιοι είναι το νούμερο ένα αντικείμενο μίσους στα τουρκικά ΜΜΕ. Οι Χριστιανοί βρίσκονται στην τέταρτη θέση, μετά τους Εβραίους και τους Σύρους πρόσφυγες. Αυτό καταδεικνύει μελέτη του Ιδρύματος Hrant Dink από το 2019. Αναλύθηκαν συνολικά 15 τουρκικά ΜΜΕ. Οι εφημερίδες και οι ιστοσελίδες που πρόσκεινται στον Erdogan διεγείρουν περισσότερο την κοινή γνώμη. Το ίδρυμα, το οποίο εργάζεται για τη Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, φέρει το όνομα του πρώην αρχισυντάκτη της αρμενικής εφημερίδας Agos .

Ένας Τούρκος εθνικιστής πυροβόλησε και σκότωσε τον Dink το 2007. Ο δημοσιογράφος είχε γράψει για την τουρκική Γενοκτονία του 1915 εις βάρος των Αρμενίων, την οποία η Άγκυρα εξακολουθεί να αρνείται, και δέχτηκε γι’ αυτό το λόγο πολλές απειλές για τη ζωή του . Δύο δράστες καταδικάστηκαν, αλλά οι διασυνδέσεις τους με την αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες δεν διευκρινίστηκαν ποτέ. Το ίδρυμα ξαναδέχτηκε απειλές τον Μάιο. Σε ηλεκτρονικό μήνυμα διατυπωνόταν η απειλή ότι θα δολοφονηθούν η χήρα του Dink και ο δικηγόρος της.

• «Οι Αρμένιοι στην Τουρκία υφίστανται διακρίσεις σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο» , δηλώνει ο Murat Mihci του Ιδρύματος Hrant Dink. «Αν και είναι Τούρκοι πολίτες, οι Αρμένιοι δεν επιτρέπεται να γίνουν αστυνομικοί, στρατιώτες, εισαγγελείς και κυβερνήτες» , εξηγεί.
• Τα βιβλία Ιστορίας απεικονίζουν πάντοτε τη χριστιανική εθνοτική ομάδα ως επικίνδυνη, εγκληματική συμμορία. Φέτος σημειώθηκαν δύο επιθέσεις σε εκκλησίες, κατά τις οποίες οι δράστες κατέστρεψαν τους σταυρούς.

Επιστροφή στην καφετέρια του Γυμνασίου Saint-Joseph. «Πρέπει να στείλω τα παιδιά μου σε αυτό εδώ το ιδιωτικό σχολείο», λέει η Seta.

«Είναι ο μόνος τρόπος για να τα προστατεύσω από την ισλαμική εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία » . Η Seta και ο Έλληνας σύζυγός της κρύβουν την πίστη τους εδώ και πολλά χρόνια. «Ποτέ δεν λέμε στους μουσουλμάνους ότι είμαστε χριστιανοί » , δηλώνει η Seta. «Οι γείτονές μας ανακάλυψαν ότι δεν είμαστε μουσουλμάνοι όταν πέθανε η μητέρα μου».

Όλοι εξεπλάγησαν όταν προσκλήθηκαν σε εκκλησία για την κηδεία.

ΠΗΓΗ: Alfred Hackensberger, συντάκτης της εφημερίδας WELT/hellasjournal.com