Υπάρχουν όρια στην απονομή του τίτλου του ευεργέτη;

Του Κώστα Μαυρίδη*

Στις Βρυξέλλες βρίσκονται διάσπαρτα αγάλματα του Λεοπόλδου Β’, Βασιλιά των Βέλγων, ο οποίος αφού φρόντισε να γίνει ο ίδιος ιδιοκτήτης (όχι το Βέλγιο) και απόλυτος ηγεμόνας του Κονγκό (1885-1908) στην Αφρική, μέσω καταναγκαστικής εργασίας με μαζικά βασανιστήρια και δολοφονίες σε συστηματική βάση, κατάφερε να συγκεντρώσει τεράστιο πλούτο από εκμετάλλευση ελεφαντόδοντου, καουτσούκ κ.ά. Εκατομμύρια Κονγκολέζοι πέθαναν ή ακρωτηριάστηκαν ως αποτέλεσμα της καταναγκαστικής εργασίας αλλά ο «φιλεύσπλαχνος» Λεοπόλδος και οι αυλικοί του, ενεργώντας με ιδιοτέλεια, χρηματοδοτούσαν ανέγερση κτιρίων στο Βέλγιο, μαζί με αγάλματα και μνημεία προς τιμήν του, τα οποία σήμερα τυγχάνουν απαξίωσης και βανδαλισμών με αίτημα την αποδόμηση και αποκατάσταση της ιστορικής δικαιοσύνης, πράγμα που σε επίπεδο κοινωνίας έχει ήδη συντελεστεί, όσο και να δυσφορούν διάφοροι κρατικοί θεσμοί.  

Τέτοια φαινόμενα υπήρξαν και στον τόπο μας, όταν οι φεουδάρχες  πριν και κατόπιν επί τουρκοκρατίας οι αγάδες, απομυζούσαν τον μόχθο του λαού οδηγώντας χιλιάδες οικογένειες στην εξαθλίωση, κάποιες στο σημείο να εκχωρούν τα κορίτσια τους πεσκέσι στον αφέντη. Αλλά και αργότερα, διάφοροι «ευεργέτες» μέσω της τοκογλυφίας  άρπαζαν νομότυπα (!) την γη των μικροκαλλιεργητών. Σύμφωνα με την παράδοση, ένας τέτοιος «ευεργέτης» έχτισε μια πέτρινη βρύση σε ένα χωριό για να έχουν νερό οι κάτοικοι, με επιγραφή στην βρύση για τη μακροημέρευση του … ευεργέτη. Κάποιοι αγροποιμένες όμως, διέσωσαν την αξιοπρέπεια και  την τιμή του χωριού, όταν ένα βράδυ γκρέμισαν τη βρύση. Στο σημείο έμειναν μερικές πέτρες για να  θυμίζουν την ατιμία…

Στις σημερινές συνθήκες, υπάρχουν και πάλι οι σύγχρονοι … «ευεργέτες» οι οποίοι αφού συνήθως ως  επιχειρηματίες, μέσω μεθοδευμένων παραβιάσεων άγραφων και γραπτών νόμων της πολιτείας σε μια πορεία δεκαετιών συγκέντρωσαν πλούτο με τη συνέργεια ανθρώπων σε θέσεις-κλειδιά της εξουσίας (από την πολιτική, δικαστική, εποπτική και δημοσιογραφική εξουσία), φρόντισαν ώστε το όνομά τους να φιγουράρει σε κτίρια και πάρκα. Είναι περιπτώσεις που αφού συγκέντρωσαν πλούτο με τρόπους που κανονικά θα έπρεπε να καταλήξουν στη φυλακή, στη συνέχεια επιδιώκουν να «εξαγοράσουν» τον τίτλο του ευεργέτη με το χτίσιμο κάποιας … «βρύσης», με δωρεές, εκδίδοντας βιογραφίες για τις εμπειρίες τους κ.ά.

Το ερώτημα παραμένει διαχρονικό: Είναι θεμιτό ιδρύματα και οργανισμοί να αποδέχονται τέτοιες «αγαθοεργίες», με… αντιπαροχή την απονομή του τίτλου του ευεργέτη;

Είτε λόγω ιδιοτέλειας (π.χ. εξοφλούν παλιές «υποχρεώσεις» τους ή προσδοκούν σε στήριξή τους στο μέλλον) είτε λόγω άγνοιας, κάποιοι εμπλεκόμενοι θα ζητήσουν αποδείξεις ή θα προβάλουν ότι, εφόσον δεν υπήρξε καταδίκη μέσω των δικαστηρίων, οι σύγχρονοι «Λεοπόλδοι» και αγάδες αξίζουν τον τίτλο του ευεργέτη. Για άλλους όμως, η απάντηση βρίσκεται στην ευαισθησία της σύγχρονης κοινωνίας που απαιτεί την αποκατάσταση και σεβασμό της ηθικής δικαιοσύνης και ακόμη περισσότερο, βρίσκεται στη στάση των αγροποιμένων που διέσωσαν την αξιοπρέπεια του χωριού.  

*Ο  Κώστας Μαυρίδης, είναι Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D), Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για την Μεσόγειο/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους