Βρομολυγαριά
Του Ανδρέα Παπαχαραλάμπους*
Ο «βρομολυγαριά» είναι αγριοβότανο του οποίου τα φύλλα όταν ανακινηθούν αναδίδουν μεγάλη δυσοσμία. Επικαλούμενοι τη βρομολυγαριά προτρεπόμαστε να μην αναξαίνουμε παλιές πληγές και γενικά να μην ανακινούμε τα κακώς έχοντα για να αποφεύγομε τυχόν δυσάρεστες συνέπειες.
Πέρασαν πενήντα χρόνια από τις δύο μαύρες μέρες που άλλαξαν συνθέμελα τη ζωή αυτού του τόπου. Αυτές οι μέρες δεν ήσαν άλλες από την 15ην Ιουλίου και 20ην Ιουλίου 1974.
Θα ήμουν ανειλικρινής αν περιοριζόμουν μόνο σ’ αυτές τις δύο μαύρες μέρες. Υπήρξαν και χειρότερες, αρχίζοντας από το 1959 φτάνοντας στο 1961 στη συνέχεια στο 1963-64-67 και στην 19ην Ιουλίου 1974. Την περίοδο αυτή πρωταγωνιστές ήσαν ο Μακάριος, ο Γρίβας, ο Λυσσαρίδης, ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, ο Γλαύκος Κληρίδης, ο Γιωρκάτζης, ο Κόσιης, η Σοβιετική Ένωση, η Χούντα των Αθηνών, η ΕΟΚΑ Β΄ και τόσοι άλλοι.
Στο Πραξικόπημα και στην Εισβολή δεν ξυπνήσαμε μια μέρα και τα βρήκαμε μπροστά μας. Δυστυχώς προηγήθηκαν τόσα λάθη μέχρι τις πιο πάνω ημερομηνίες, τα περισσότερα των οποίων άγγιζαν την προδοσία και την συνεργασία με τον εχθρό.
Κι’ όμως φίλοι αναγνώστες, αυτές τις μέρες και μάλιστα στις 15 Ιουλίου μερικοί συμπεριφέρονται αχάριστα, απάνθρωπα και πουλούν πατριωτισμό πάνω στα μνήματα είκοσι δεκαοκτάχρονων καταδρομέων που σκοτώθηκαν την μέρα αυτή στο Προεδρικό Μέγαρο και στον Στρατώνα του Εφεδρικού.
Αυτοί δεν είναι άλλοι από τον Γενικό Γραμματέα του ΑΚΕΛ και τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Να σημειωθεί ότι ο Στέφανος Στεφάνου υπηρέτησε στις καταδρομές και προσωπικά εγώ τον θεωρώ οπλαδελφό.
Φέτος στις 15 Ιουλίου και οι δύο συμπεριφέρθηκαν ως πολιτικοί νάνοι λες και δεν ζούσαν σ’ αυτήν τη χώρα, λες και η χώρα αυτή άρχισε ν’ υπάρχει από τις 15 Ιουλίου 1974 και εντεύθεν.
Τα δεινά της Κύπρου επικεντρώθηκαν στους είκοσι καταδρομείς οι οποίοι έπεσαν σε διατεταγμένη υπηρεσία. Πώς θα μπορούσαν να επιδείξουν ανυπακοή και να αρνηθούν την συμμετοχή τους σε αποστολές τις οποίες οι ίδιοι θα έκριναν ως παράνομες; Θεωρητικά η ανυπακοή είναι ορθή, κάτω όμως από τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Κύπρο και ιδιαίτερα στην Εθνική Φρουρά την περίοδο του 74 κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο.
Και ερωτώ, γιατί κανένας πολιτικός και κανένας αξιωματούχος, δεν μιλά για την διχοτόμηση που μας επέβαλε ο Μακάριος το 1963-64, για τον ενταφιασμό μας στο κίνημα των αδεσμεύτων το 1961 και για την φιλοτουρκική ομιλία του στις 19.7.1974, όπου καλούσε την Τουρκία να επέμβει για να προστατεύσει τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους ως εγγυήτρια δύναμη;
Φίλοι αναγνώστες, οι έφηβοι και οι νέοι που έπεφταν και από τις δύο μεριές είναι εξίσου ήρωες είτε γιατί μέσα στη νεανική τους ζέση πίστευαν πως πολεμούσαν για ιδανικά είτε υπάκουσαν σε διαταγές.
Στις Μονάδες Καταδρομών τον Ιούλιο 1974 υπηρετούσαν χίλιοι περίπου κληρωτοί καταδρομείς. Τα γεγονότα που είχαν επισυμβεί κατά τις αποφράδες μέρες, με κάθε λεπτομέρεια είναι σε θέση οι πολιτικοί μας να γνωρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο. Και ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον.
Τα πραξικοπήματα σ’ όλο τον κόσμο διενεργούνται, κατά κανόνα από ανώτατους στρατιωτικούς, με την χρησιμοποίηση δυστυχώς για ευνόητους λόγους, των εν θητεία υπηρετούντων. Είμαι πεπεισμένος πVς τη 15η Ιουλίου 1974 οι ευρισκόμενοι μέσα στα στρατόπεδα εθνοφρουροί, υπό τις διαταγές και την αυστηρή εποπτεία των μονίμων αξιωματικών της Χούντας, καμίαν ευκαιρία αντίδρασης είχαν συγκρινόμενοι μ’ εκείνους που βρισκόντουσαν εκτός στρατοπέδων. Φέρνω σαν παράδειγμα σε μια κρίση αυτογνωσίας, τη θέση στην κοινωνία και πολιτεία που κατείχε τότε ο καθένας μας και τη στάση που τήρησε απέναντι στους πραξικοπηματίες.
Επαναλαμβάνω πως, η οφειλόμενη στάση της πολιτείας απέναντι στους πεσόντες στο πραξικόπημα κληρωτούς καταδρομείς, σε καμία περίπτωση συνεπάγεται την αθώωση του πραξικοπήματος. Θα αποτελούσε τραγικό και ολέθριο σφάλμα η αυτοπαγίδευση μας στη νομοτέλεια του καιρικού και εφήμερου.
Η ανάλυση των πραγμάτων, θα συμφωνούσε μαζί μας ο Θουκυδίδης, πρέπει να συντελείται με πνεύμα αυστηρό, μα συνάμα ευκίνητο, αδάμαστο κι επιτακτικό, απορροφημένο από την αιτιώδη σχέση των γεγονότων. Γιατί η Ιστορία, ευτυχώς, δεν κινείται ποτέ γραμμικά κι αναπότρεπτα. Και στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, που απαιτεί δύσκολες αποφάσεις για τομές και ρήξεις, προβάλλουν απειλητικά μπροστά μας φοβερά διλήμματα κι αιχμηροί σκόπελοι.
Εκφράζω το σεβασμό μου απέναντι στα δεκαοκτάχρονα παιδιά που αυτή η πολιτεία δια νόμου στρατολόγησε στην Εθνική Φρουρά. Η ίδια πολιτεία όρισε να εκτελούν άνευ αντιλογίας τις διαταγές των ανωτέρων τους. Και έπεσαν ΑΠΑΝΤΕΣ μηδενός εξαιρουμένου εκτελώντας διατεταγμένη υπηρεσία. Την απλή αυτή στοιχειώδη αλήθεια δεν είχε αυτή η πολιτεία την υψηλοφροσύνη και γενναιότητα κατάματα να κοιτάξει και να ομολογήσει.
Η οφειλόμενη στάση μου εκπορεύεται από τη θαρραλέα αναζήτηση της αλήθειας. Και επιβάλλεται από όσα ορίζει από τα βάθη των αιώνων, ο δοκιμασμένος σε φοβερές συμπληγάδες, ζων, ελληνικός πολιτισμός. Το ήθος και το χρέος απέναντι στους νεκρούς, ακόμα και στην αδελφοκτόνο κι εμφύλια λαίλαπα ανέδειξε 2500 χρόνια πριν ο ελληνικός πολιτισμός, από την εποχή που ο Σοφοκλής συνέγραψε την τραγωδία της Αντιγόνης. Φοβερά ηχεί στ’ αυτιά και τις ψυχές μας το τρομακτικό ερώτημα: «Τις αλκή τον θανόντα επικτανείν;»
Με δικό της νόμο από το 1964, η Κυπριακή Δημοκρατία επέβαλε να στρατεύονται οι άρρενες πολίτες στο 18ον έτος της ηλικίας τους και να υπηρετούν τη θητεία στην Εθνική Φρουρά. Η ίδια πολιτεία όριζε τότε οι νεοσύλλεκτοι στρατιώτες της να ορκίζονται ότι θα εκτελούν «προθύμως και άνευ αντιλογίας τας διαταγάς των ανωτέρων τους». Η ίδια η πολιτεία εντός του στρατεύματος εκπαίδευε σκληρά τους στρατιώτες της και κατά πολύ σκληρότερα τους καταδρομείς της για να εκτελούν αμέσως, αναντίρρητα και με κάθε μέσο άνωθεν εντολές.
Φίλε Πρόεδρε, φίλε Στέφανε,
Η μεγάλη πλειοψηφία της κοινότητας των καταδρομών δεν αρέσκεται στα ψέματα και δεν φοβάται ν’ αναλάβει ευθύνες.
Στις 15 Ιουλίου 1974 οι πεσόντες ήσαν συνολικά είκοσι. Οι δεκατέσσερεις σκοτώθηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο και οι έξι στον Στρατώνα του Εφεδρικού. Στο Στρατώνα του Εφεδρικού σκοτώθηκε και ο Σωτήρης Κωνσταντίνου. Κανένας δεν σκοτώθηκε γιατί αρνήθηκε διαταγή. Η οικογένεια των καταδρομών θα τιμά το Σωτήρη για πάντα. Είμαι υπόχρεος να επανέλθω και να αναφέρω την πραγματική αλήθεια.
Αντρέας Παπαχαραλάμπους
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός 1974
Πρώην Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου
Παγκύπριου Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
