Βγήκατε από το σκοτάδι… ώρα να διώξετε και τις σκιές

Του Ανδρέα Λουδάρου*

Επί 55 χρόνια, μισό αιώνα δηλαδή, η μικρή αλλά ιστορική Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας, για την ακρίβεια το κομμάτι της εντός του σημερινού κράτους της Βόρειας Μακεδονίας γιατί η αρχαία Αρχιεπισκοπή είχε πολύ  ευρύτερα όρια, βρισκόταν στο σκοτάδι. Ένα πυκνό, αδιαπέραστο κι απόλυτο σκοτάδι, πλεγμένο από πολιτικές, εθνικιστικές κι άλλες, άσχετες με την Εκκλησία και τον ρόλο της, σκοπιμότητες, που απομόνωσαν πλήρως την συγκεκριμένη Αρχιεπισκοπή από το υπόλοιπο Σώμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Σε αυτά τα 55 χρόνια, η Εκκλησία της γειτονικής μας χώρας βρέθηκε στην κόλαση. Βασανίστηκε από «φίλους», «προστάτες» και «ηγέτες», που φρόντισαν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο την προδοσία που διέπραξε εις βάρος  του ίδιου της του εαυτού, έκλαψε «Επί των ποταμών Βαβυλώνος» κι αφού διήλθε από το προσωπικό της καθαρτήριο, όπως θα έγραφε ο Δάντης, μπόρεσε να δει ξανά το φως του Παραδείσου, που στην περίπτωση της περιγράφεται από μόλις τρεις λέξεις: «ίνα ώσιν εν».

Κατά τη διάρκεια του Συλλείτουργου ( φωτο επάνω) που τελέσθηκε στον Καθεδρικό ναό των Σκοπίων, ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος θέλησε να παρομοιάσει την Εκκλησία του με τον παραλυτικό  που περίμενε υπομονετικά απέναντι από την προβατική κολυμβήθρα μέχρι να βρεθεί κάποιος να τον οδηγήσει μέσα στο νερό για να ιαθεί. «Άνθρωπον ουκ έχω» είχε πει ο άνδρας στον Χριστό όταν τον ρώτησε αν θέλει να γιατρευτεί. Ήταν όμως έτσι και η περιπέτεια της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος; Δεν είχε άνθρωπο;

Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στους εαυτούς μας αλλά και στην αμείλικτη Ιστορία, θα πρέπει να πούμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Η έλλειψη της Εκκλησίας των Σκοπίων δεν ήταν αυτή του ανθρώπου που θα την οδηγούσε στο νερό. Άνθρωπο είχε. Θέληση δεν είχε. Ο Άγγελος κατέβηκε πολλές φορές και τάραξε το ύδωρ αποκλειστικά για την συγκεκριμένη Εκκλησία αλλά εκείνη δεν ένιωθε την ανάγκη να «γιατρευτεί». Ειδικά τις σκοτεινές εποχές που ο εθνικισμός, ο αλυτρωτισμός και οι ανιστόρητες κορώνες μεσουρανούσαν στο πολιτικό στερέωμα της γείτονος, η εκεί Εκκλησία όχι μόνο δεν αναζητούσε άνθρωπο για να την ρίξει στα ευλογημένα νερά της κολυμβήθρας αλλά ένιωθε πανίσχυρη.

Όμως όπως τα μέλη κάθε σώματος, έτσι κι αυτά του σώματος της Εκκλησίας, έχουν συγκεκριμένο χρόνο που μπορούν να αντέξουν αποκομμένα μέχρι να παραδοθούν στην σήψη.

Καθυστερημένα αλλά όχι αργά, οι εκκλησιαστικοί ταγοί της μικρής βαλκανικής κουκίδας, συνειδητοποίησαν το αυτονόητο. Πως δηλαδή, εάν έμεναν κι άλλο αποκομμένοι από το Σώμα της Εκκλησίας, η κατάληξη θα ήταν σηπτική. Κι έτσι, ζήτησαν επιτέλους από τον «άνθρωπο»  τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο όπως χαρακτηριστικά είπε ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος, να τους ρίξει στα νερά της κολυμβήθρας για να δουν επιτέλους το φως.

Μισός αιώνας στο σκοτάδι βέβαια, είναι πολύς καιρός. Δύσκολα αποτινάζει κάποιος από πάνω του όλα τα κατάλοιπα της απομόνωσης. Θέλει χρόνο. Οι άνθρωποι που σήμερα διοικούν την Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας έχουν μάθει να ζουν μόνοι τους. Δεν ξέρουν πως είναι να ζεις ως μέλος ενός σώματος. Ως κομμάτι ενός συνόλου. Θα σας πω μόνο πως το 1967, τη χρονιά που η «Εκκλησία της Μακεδονίας» αποκόπηκε από το Σώμα της Εκκλησίας, ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος της, ο Αχρίδος Στέφανος, ήταν μόλις 12 ετών.

Πρακτικά δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν για τον τρόπο λειτουργίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας τίποτα βιωματικά και τα πάντα εξ αποστάσεως. Ότι έβλεπαν, ότι άκουγαν κι ότι διάβαζαν. Γεννημένοι και ανδρωμένοι σε έναν εκκλησιαστικό μικρόκοσμο που κάποιοι τους είχαν πείσει πως ήταν το σύμπαν, σήμερα καλούνται να ζήσουν σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Κι αυτό είναι το πιο δύσκολο. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως η συγκυρία κατά την οποία συμβαίνουν όλα αυτά είναι ιδιαίτερα δύσκολη και τα πρόσωπα που έχουν αναλάβει να συνδράμουν καταλυτικά στη λύση του εκκλησιαστικού ζητήματος της Βόρειας Μακεδονίας δείχνουν να έχουν διαφορετική ατζέντα.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Στέφανος

Οφείλουμε βέβαια να αναγνωρίσουμε στον Αρχιεπίσκοπο Στέφανο πως ειδικά κατά το συλλείτουργο στα Σκόπια ήταν αρκετά συνεπής, αναγνωρίζοντας τον ρόλο του Οικουμενικού Θρόνου στη λύση του προβλήματος της Εκκλησίας του. Από την άλλη όμως δεν ήταν απόλυτα ξεκάθαρος. Η σιωπή του απέναντι στις προκλητικές ή διφορούμενες κατ’ άλλους, αναφορές του Σέρβου Πατριάρχη για απόδοση Αυτοκεφαλίας χωρίς την παραμικρή αναφορά στην Κωνσταντινούπολη, την μόνη Εκκλησία που μέχρι σήμερα «γεννά» άλλες Εκκλησίες, χαρακτηρίζεται από αφελής έως ύποπτη.

Η πρόσκληση που έλαβε ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος από τον Οικουμενικό Πατριάρχη να εισέλθει ξανά στην οικογένεια των ορθοδόξων δεν είναι απροϋπόθετη.

Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η Εκκλησία αιώνες τώρα δεν είναι αυτός ενός παζαριού ή ενός τηλεμαραθωνίου όπου ο ωφελούμενος φορέας μαζεύει ότι μπορεί από όποιον το προσφέρει για να κάνει τη δουλειά του.Η Κωνσταντινούπολη άνοιξε στα Σκόπια τις πύλες ενός «συγκροτήματος» το οποίο αιώνες τώρα λειτουργεί υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, κανόνες και σταθερές. Δεν μπορούμε να λαμβάνουμε την πρόσκληση από την Κωνσταντινούπολη και μετά να λαμβάνουμε το Αυτοκέφαλο από το Βελιγράδι για να είμαστε όλοι χαρούμενοι. Ούτε εκβιάζουμε εμμέσως το Φανάρι πως «αν δεν μου δώσεις την Αυτοκεφαλία εγώ θα την πάρω από αλλού… με παρακαλάνε να μου την δώσουν». Δεν λειτουργεί το σύστημα έτσι!

Αυτός που έχει τη δύναμη και την ευθύνη να δώσει το Αυτοκέφαλο όταν εκείνος κρίνει,  είναι ο ίδιος που το παραχώρησε και στη Σερβία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Γεωργία, την «αγία» (σ.σ. στις φαντασιώσεις της) Ρωσία, την Αλβανία, την Ουκρανία και σε κάθε άλλη Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία εκτός από τις πρεσβυγενείς και την Κύπρο. Είναι ο ίδιος που έχει τη δύναμη να επαναφέρει κάποιον στην Εκκλησία μέσω του εκκλήτου, κι αυτός που παρά τις αστοχίες και τα λάθη του είναι επιφορτισμένος με αυτήν την αποστολή. Ο Οικουμενικός Θρόνος.

Τώρα λοιπόν που βγήκε η αρχιεπισκοπή Αχρίδος από το σκοτάδι, καλό θα είναι να βγει και από τις σκιές και να μην επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί τις όποιες αδυναμίες του συστήματος.

Αν τα Σκόπια θέλουν πραγματικά να επιστρέψουν στην ορθόδοξη οικογένεια θα πρέπει να το κάνουν σωστά. Με τους ίδιους κανόνες και τις ίδιες προϋποθέσεις που αιώνες τώρα εισήλθαν στην οικογένεια και όλες οι υπόλοιπες Εκκλησίες.

Το παράδειγμα του «πατριάρχη» Φιλάρετου της Ουκρανίας που θεώρησε πως θα επέστρεφε στην οικογένεια και θα επέβαλε τους δικούς του όρους είναι νωπό. Και η πλήρης απομόνωση στην οποία ζει, ξανά, είναι πραγματική.

Καθαρά λοιπόν και με σαφήνεια τα Σκόπια θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τη θέση τους απέναντι στα γεγονότα και να λάβουν, επιτέλους, μια καθαρή τοποθέτηση απέναντι στα γεγονότα. Στο φως μακριά από σκιές.

Αλλά και το Βελιγράδι, που τελευταία δείχνει μια παράξενη συμπεριφορά, θα πρέπει επιτέλους να ανοίξει τα χαρτιά του και να μιλήσει με τη γλώσσα της αλήθειας στον υπόλοιπο ορθόδοξο κόσμο.

Και πάνω απ’ όλα να μας πει αν στόχος του είναι να στηρίξει την προσπάθεια της Αχρίδας να επιστρέψει στο φως ή να την χρησιμοποιήσει ως την θρυαλίδα στην βόμβα που δεκαετίες τώρα κατασκευάζει στα θεμέλια της Ορθόδοξης Εκκλησίας ο Νέρωνας της Τρίτης Ρώμης.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους/ ΠΗΓΗ: orthodoxia info/ Φωτογραφίες: Πατριαρχείο Σερβίας