Βαρθολομαίος: Επείγει η επάνοδος της ειρήνης

Με ομιλίες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας , Προκόπη Παυλόπουλου, του πρωθυπουργού , Αλέξη Τσίπρα, του ΥΠΕΞ, Νίκου Κοτζιά, προκαθημένων άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών και άλλων προσωπικοτήτων άρχισαν σήμερα στην Αθήνα και ολοκληρώνονται αύριο οι εργασίες της 2ης Διεθνούς Διάσκεψης, με θέμα :
«Θρησκευτικός- Πολιτιστικός Πλουραλισμός και Ειρηνική Συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή». Πρόκειται για ένα γεγονός διεθνούς εμβέλειας, που διοργανώνει το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, σε μια συγκυρία όπου η κατάσταση στην Μέση Ανατολή παραμένει εκρηκτική.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπογράμμισε ότι προσβλέπει σε εποικοδομητικές διαβουλεύσεις και πορίσματα. Επίσης, ευχήθηκε «νά μή χρονίσῃ ἡ ἐπάνοδος τῆς εἰρήνης εἰς τήν δεινῶς δοκιμαζομένην Ἀνατολικήν Μεσόγειον καί τήν Μέσην Ἀνατολήν».

( Το πλήρες κείμενο της ομιλίας στο τέλος)

Η Διάσκεψη συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον και αυτό φαίνεται όχι μόνο από τη συμμετοχή, αλλά και από τη φυσική παρουσία των ηγετών. Την διοργάνωση υποστηρίζει το Κέντρο για τον Θρησκευτικό Πλουραλισμό στη Μέση Ανατολή (CPRM), το οποίο ιδρύθηκε σε συνέχεια της πρώτης Διάσκεψης και λειτουργεί ως μηχανισμός παρακολούθησης των εξελίξεων, καταγραφής προβλημάτων σε θέματα θρησκευτικού πλουραλισμού, καθώς και παρουσίασης συγκεκριμένων προτάσεων για την αντιμετώπισή τους. Η ίδια η ίδρυση και λειτουργία του Κέντρου αποτελεί μια σημαντική επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής του υπουργείου Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, που διασφαλίζει τη συνέχεια του εγχειρήματος, καθώς και τη διαρκή ανατροφοδότηση του διαλόγου γύρω από τα καίρια ζητήματα που έθεσε η πρώτη Διάσκεψη
Στην Διάσκεψη συμμετέχουν οι υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου Σάμεχ Σούκρι, της Κύπρου Ιωάννης Κασουλίδης, και της Παλαιστίνης Ριάντ Μάλκι, ο υπουργός Επικρατείας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αρμόδιος για την Ανεκτικότητα Σεΐχης Ναγιάν μπιν Μουμπάρακ αλ Ναχιάν, ο υφυπουργός του Βατικανού, καθώς και υψηλόβαθμες αντιπροσωπείες από το σύνολο των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου. εκπρόσωποι όλων των ορθόδοξων εκκλησιών, ο Μεγάλος Μουφτής της Αιγύπτου, καθώς και προεξάρχοντες θρησκευτικοί ηγέτες από το Μουσουλμανικό και Εβραϊκό κόσμο, που θα εκπροσωπήσουν το σύνολο σχεδόν των θρησκευτικών και πολιτιστικών κοινοτήτων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

ΠΡ. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ

Την έναρξη των εργασιών της Διάσκεψης κήρυξε ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας , Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος τόνισε τη επιτακτική ανάγκη της ειλικρινούς αναζήτησης των όρων και των προϋποθέσεων της συνεχούς υποστήριξης του διαλόγου μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, στο πλαίσιο του πλήρους σεβασμού του πολιτισμικού και του θρησκευτικού πλουραλισμού. , υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας,
Αναφερόμενος δε στο πνεύμα, μέσα στο οποίο πρέπει να διεξαχθεί η Διάσκεψη, τόνισε ότι «Η συζήτηση περί, δήθεν, “σύγκρουσης των πολιτισμών”, ως μεθόδου εξήγησης -οπότε και αντιμετώπισης- μέρους σημαντικών πολιτικών εξελίξεων στη σημερινή διεθνή πολιτική σκηνή συνιστά μιαν ανιστόρητη εκδοχή, η οποία, επιπλέον, αγνοεί την ίδια τη φύση του πολιτισμού».
Όπως σημείωσε «ένα σύνολο ανθρώπινης δημιουργίας, για να μπορεί να φέρει τον τίτλο του «πολιτισμού», δεν είναι νοητό να συντίθεται από στοιχεία που οδηγούν νομοτελειακώς σε σύγκρουση με άλλους πολιτισμούς και που συνακόλουθα απεργάζονται την καταστροφή τους.
Μάλιστα, επισήμανε ότι «ο πραγματικός πολιτισμός έχει, κατά τον προορισμό του, ως αρχετυπικά χαρακτηριστικά του τον ανθρωπισμό και την ειρήνη. Άρα η σύγκρουση και ο πόλεμος αποτελούν για τον πραγματικό πολιτισμό μια μορφή contradictio in adjectο».
Ο πρόεδρος Παυλόπουλος κάλεσε τους μετέχοντες στην διάσκεψη Απευθυνόμενος στους μετέχοντες στη Διάσκεψη με τη σοφία και την ανιδιοτέλεια, που τους προικίζει το ιερατικό τους σχήμα, να δώσουν το παράδειγμα στους πολιτικούς ταγούς, διατρανώνοντας τη θεμελιώδη για την ανθρωπότητα αρχή: «Στο επίκεντρο της ανθρωπότητας και του προορισμού της βρίσκονται ο άνθρωπος και η ειρήνη. Ουδεμία άλλη σκοπιμότητα επιτρέπεται να κατισχύσει, όποιο και αν είναι το ¨περίβλημα¨ υπό το οποίο εμφανίζεται».
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας υπογράμμισε
ότι σκοπός όλων πρέπει να είναι:
Πρώτον, να τερματισθεί αμέσως ο πόλεμος και να εδραιωθεί η ειρήνη και η δημοκρατία στην περιοχή.
Δεύτερον, να διασφαλισθεί η ελευθερία, υφ’ όλες της τις εκφάνσεις, στις οποίες, αυτονοήτως και πρωτευόντως, ανήκει ο σεβασμός όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, άρα και της θρησκευτικής ελευθερίας.
Τρίτον, να προστατευθούν τα ιερά, όπως και τα υπόλοιπα πολιτισμικά μνημεία, που δεν έχουν πληγεί από τον φρικτό αυτό πόλεμο. Αλλά και ν’ αναστηλωθούν καταλλήλως όσα υπέστησαν καταστροφές.

ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ

Την στήριξη της Ελλάδος με όλες της τις δυνάμεις στην αντιμετώπιση του θρησκευτικού εξτρεμισμού και του φαινομένου της τρομοκρατίας, εξέφρασε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος τόνισε: «Στηρίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις την προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας».

Ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι «παλεύουμε ώστε αυτό να γίνει υπόθεση του συνόλου της διεθνούς κοινότητας» και πως «για αυτό και μέσα από τον ενεργό ρόλο και τη δράση μας σε όλα τα διεθνή φόρα, ενθαρρύνουμε την ανάληψη δραστικών διπλωματικών και οικονομικών πρωτοβουλιών σε αυτή τη κατεύθυνση».

Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι μπροστά στις προκλήσεις της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες δεν περιορίζονται στη Μέση Ανατολή, «αλλά αγγίζουν ολοένα και περισσότερο την Ευρώπη, τον πυρήνα της Ευρώπης και τις δυτικές κοινωνίες, η Ελλάδα δεν μπορεί να μείνει σιωπηρή ή απούσα και δεν είναι σιωπηρή και απούσα». Σημείωσε ότι προτεραιότητα της χώρας «αποτελεί σταθερά η άσκηση μιας ενεργητικής, πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής η οποία μας επιτρέπει να αξιοποιούμε τη γεωπολιτική μας θέση, για να προωθούμε την ειρήνη και τη σταθερότητα και να ανοίγουμε διαύλους επικοινωνίας – αμβλύνοντας με την παρέμβασή μας παραδοσιακές και νέες αντιθέσεις».

Επισήμανε, μεταξύ άλλων, την επιμονή της Ελλάδας στις αξίες του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης και της ανεκτικότητας, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές, «όπως αποδείξαμε κατά την προσφυγική κρίση, όπου η Ελλάδα σήκωσε το βάρος της ανθρωπότητας στις πλάτες της».

Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που ανήκει στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και την ίδια στιγμή βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο, ήταν και είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που έζησε και ζει τις συνέπειες συγκρούσεων μέσω της προσφυγικής κρίσης.

«Ξέρουμε λοιπόν πολύ καλά πόσο σημαντική είναι η διατήρηση του θρησκευτικού και πολιτιστικού πλουραλισμού στη Μέση Ανατολή για το μέλλον της Ευρώπης, Αλλά και το αντίστροφο: Πόσο σημαντικό είναι η Ευρώπη να συμβάλλει στην ειρήνη και την σταθερότητα της Μέσης Ανατολής με αποφασιστικότητα, αλλά και στη βάση του διεθνούς δικαίου και των δημοκρατικών και ανθρωπιστικών αξιών», είπε ο πρωθυπουργός, για να υπογραμμίσει: «Όχι όμως επαναλαμβάνοντας τα λάθη του παρελθόντος, αλλά ανοίγοντας νέους δρόμους φιλίας και συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή».

ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ
Τον σημαντικό ρόλο που έχει αναλάβει στην περιοχή η Ελλάδα ως η χώρα με τους πιο ισχυρούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς μαζί της και ως φάρος ασφάλειας και σταθερότητας, προέταξε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς.
Ο Έλληνας ο υπουργός διατύπωσε δύο προτάσεις: «Να κατατεθεί το 2018 ειδικό ψήφισμα στον ΟΗΕ και στην Επιτροπή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και να εισαχθεί στα κείμενα της ΕΕ τη θεματολογία της Διάσκεψης.
Επίσης ο κ. Κοτζιάς υπογράμμισε την ανάγκη να στηριχθούν «οι δυνάμεις εκείνες, που δεν προσβλέπουν μετά την ήττα των τζιχαντιστών σε ένα νέο ξεκαθάρισμα λογαριασμών, ή να αντικαταστήσουν τις γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής με σφαίρες επιρροής σε εκκλησίες και πολιτιστικές κοινότητες». Τόνισε δε ότι πρέπει να στηριχθούν «οι προσπάθειες της κυβέρνησης του Ιράκ, ιδιαίτερα εκείνες της Αιγύπτου, υπέρ των κοπτών χριστιανών στη βάση της πολιτικής του προέδρου της καθώς και των προβλέψεων του Συντάγματος της χώρας». Ώστε, συνέχισε ο υπουργός, «να γίνει στις άλλες χώρες σεβαστή η περιουσία και οι ιστορικοί τόποι λατρείας των κοινοτήτων, ιδιαίτερα των παλαιστινίων, των εβραίων, των αλεβιτών καθώς και των πολλαπλών από την αρχαιότητα υφισταμένων χριστιανικών κοινοτήτων». Επίσης, επεσήμανε ότι επείγει να τεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων και το πώς θα προστατευθούν τα μνημεία στη Μέση Ανατολή. «Πώς θα οργανωθεί η επιστροφή και φροντίδα τους. Πώς θα αποτραπεί να πωληθούν και αγοραστούν σε τρίτες χώρες. «Πρέπει να εξηγήσουμε σε όλη την ανθρωπότητα ότι η καταστροφή τόσων μνημείων θρησκείας και πολιτισμού, και ακόμα περισσότερο τόσων κοινοτήτων, αποτελεί ανεπανόρθωτη απώλεια για όλη την ανθρωπότητα», επεσήμανε ο Ν. Κοτζιάς.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΣΟΥΛΙΔΗΣ

«Έχουν περάσει δύο ακριβώς χρόνια από την Πρώτη Διάσκεψη των Αθηνών για τον Θρησκευτικό και Πολιτιστικό Πλουραλισμό στη Μέση Ανατολή και μπορούμε να αντλήσουμε κάποια σημαντικά στοιχεία και διδάγματα από αυτή την περίοδο. Μπορούμε να αξιολογήσουμε τι θα έπρεπε να είχαμε κάνει καλύτερα ως διεθνής κοινότητα για τα προστατεύσουμε το μωσαϊκό πολιτισμών και θρησκειών της Μέσης Ανατολής. Μπορούμε επίσης να δούμε πώς αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις που προκύπτουν που κάποιες είναι νέες, ενώ άλλες είναι μεταβαλλόμενες», είπε ο υπουργός Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης.

Σύμφωνα με τον υπουργό:
– Πρώτο στοιχείο και ίσως το σημαντικότερο είναι πως σήμερα οι τρομοκράτες της Daesh είναι στριμωγμένοι γεωγραφικά, ενώ η στρατιωτική ήττα της τρομοκρατικής αυτής οργάνωσης είναι πλέον ορατή. Η επιστροφή των προσφύγων στις πατρογονικές τους εστίες δεν είναι όμως εύκολη υπόθεση, ιδιαίτερα των ευάλωτων εθνοτικών και θρησκευτικών κοινοτήτων που θα είναι περισσότερο διστακτικές στο να επιστρέψουν πίσω. Ποια κίνητρα και ποια βοήθεια θα πρέπει να δώσει η διεθνής κοινότητα για να επιστρέψουν οι Γιαζίντις, οι ασσυροχαλδαίοι, οι χριστιανοί, οι δρούζοι αλλά και άλλες υπό διωγμό κοινότητες; Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι αυτοί οι άνθρωποι θα επιστρέψουν σε ασφαλές περιβάλλον, όπου δεν θα απειλείται η ζωή τους. Πρέπει να διασφαλιστεί η έμπρακτη προστασία της κοινωνικής και θρησκευτικής πολυμορφίας των κρατών. Οι μελλοντικές πολιτικές και πολιτειακές διαδικασίες θα πρέπει να εδράζονται επί αυτής της παραμέτρου. Η οικονομική πτυχή είναι επίσης καίριας σημασίας. Το εγχείρημα επαναπατρισμού θα είναι χρονοβόρο και πολυδάπανο. Οι κοινωνίες θα πρέπει να κτίσουν από το μηδέν όχι μόνο τις εστίες τους αλλά τις τοπικές υποδομές και οικονομίες. Η δημιουργία ενός Πάγιου Ταμείου υπό διεθνή διαχείριση θα μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά σε αυτή την προσπάθεια. Οι εχθροί του θρησκευτικού και πολιτιστικού πλουραλισμού στη Μέση Ανατολή έχουν σαφή πολιτική ατζέντα και στόχους. Οι πρόσφατες επιθέσεις κατά Αιγυπτίων Κοπτών έχουν ως απώτερο στόχο την αποσταθεροποίηση της αιγυπτιακής κυβέρνησης και η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να στηρίξει την Αίγυπτο στον αγώνα της κατά της τρομοκρατίας και κατά αυτών που επιδιώκουν τη διάσπαση της αιγυπτιακής κοινωνίας.

-Το δεύτερο στοιχείο ή δίδαγμα, αν προτιμάτε, αφορά στη ρητορική μίσους. Η Daesh θα ηττηθεί στρατιωτικά και γεωγραφικά, η καταπολέμηση όμως της ρητορικής μίσους απαιτεί την προώθηση μιας πειστικής αφηγηματικής, έτσι ώστε να περιοριστεί το θέατρο επιχειρήσεων, τόσο το πραγματικό αλλά επίσης και το διαδικτυακό, αυτών που σπέρνουν το μίσος και τη μισαλλοδοξία. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η προσπάθεια και η επένδυση που χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα καταβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση και θα πρέπει η διεθνής κοινότητα να στηρίξει εμπράκτως αυτές τις πρωτοβουλίες. Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, τόσο στη Μέση Ανατολή αλλά και στην Ευρώπη, έχουν ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν προς αυτή την κατεύθυνση, στο πώς καλύπτουν δημοσιογραφικά τη ρητορική μίσους, το βίαιο εξτρεμισμό και την τρομοκρατία. Η θέσπιση ενός κώδικα δεοντολογίας με κάποιες βασικές αρχές θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμη και θα είχε πρόσθετη αξία.
Επίσης, ο κ. Κασουλίδης έθεσε το ζήτημα ότι
οι τρομοκράτες της Daesh είχαν επιδοθεί στη συστηματική καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στη Συρία και στο Ιράκ με διττό στόχο: αφενός, επεδίωξαν την «πολιτιστική γενοκτονία» των εθνοτικών και θρησκευτικών κοινοτήτων της περιοχής και, αφετέρου, διαφάνηκε ότι η εμπορία πολιτιστικών και θρησκευτικών κειμηλίων είναι εκ των σημαντικότερων μέσων χρηματοδότησης των τρομοκρατών. «Συνεπώς, εάν κτυπήσουμε το παράνομο εμπόριο πολιτιστικών και αρχαιολογικών θησαυρών, θα κτυπήσουμε αυτούς που το καπηλεύονται. Αυτή είναι μια πτυχή που η Κύπρος έχει δουλέψει συστηματικά την τελευταία περίοδο, λαμβάνοντας υπόψη τα δικά μας βιώματα από την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στο κατεχόμενο κομμάτι του νησιού», τόνισε .

Ο υπουργός Εξωτερικών είπε ότι, κατά τη διάρκεια της κυπριακής Προεδρίας της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Κύπρος επεδίωξε και πέτυχε την ολοκλήρωση και την υιοθέτηση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης «Convention on Offences relating to Cultural Property». Το «Nicosia Convention», όπως ονομάζεται χαρακτηριστικά ποινικοποιεί , επεσήμανε, συγκεκριμένες πτυχές της παράνομης εμπορίας πολιτιστικών αγαθών και περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την καλύτερη πρόληψη και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας των πολιτιστικών αγαθών.

Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ

«Καρδία ἐλεήμων ἐστὶ καῦσις καρδίας ὑπέρ πάσης τῆς κτίσεως, ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων, καὶ τῶν ὀρνέων, καὶ τῶν ζῲων καὶ τῶν δαιμόνων, καὶ ὑπὲρ παντὸς κτίσματος.»[1]

Ἐπικαλούμεθα εἰσαγωγικῶς αὐτούς τούς λόγους ἑνός τέκνου τῆς ἀρχαίας Συρίας, τοῦ Ὁσίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, ἐπειδή πράγματι μόνον μία ἐλεήμων καρδία, ὑπό ἀληθοῦς συμπαθείας φλεγομένη, δύναται νά αἰσθανθῇ μέρος τῆς ἐν Συρίᾳ καί τῇ εὐρυτέρᾳ περιοχῇ διαδραματιζομένης τραγωδίας.

Ὑπό τοιούτων συναισθημάτων διακατεχόμενοι, εὑρισκόμεθα καί πάλιν ἐνταῦθα εἰς κοινήν διαβούλευσιν τῆς Β΄Διασκέψεως τῶν Ἀθηνῶν, χάρις εἰς τάς ἀγαθῶν προθέσεων πρωτοβουλίας τοῦ ἐπί τῶν Ἐξωτερικῶν Ἐξοχωτάτου Ὑπουργοῦ τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, Καθηγητοῦ κυρίου Νικολάου Κοτζιᾶ. Ἡ συμμετοχή ἡμῶν αὕτη νοεῖται ὡς «διακονία τῆς καταλλαγῆς» (Β΄Κορινθ. 5, 18). Εἶναι ἀναμφιβόλως κοινή ἡ ἐπιθυμία δημιουργικῆς συμβολῆς εἰς τήν προσπάθειαν προαγωγῆς τοῦ διαλόγου διά τά διαθρησκειακά καί διαπολιτισμικά ζητήματα, ἡ διευθέτησις τῶν ὁποίων ἀποτελεῖ προϋπόθεσιν διά τήν ἀποκατάστασιν εἰρηνικῆς συνυπάρξεως εἰς τήν δεινῶς δοκιμαζομένην Μέσην Ἀνατολήν, καθώς καί εἰς ἄλλας περιοχάς τοῦ ἐμπεριστάτου συγχρόνου κόσμου μας.

Εὑρισκόμενοι εἰς τό κλεινόν ἄστυ τῶν Ἀθηνῶν, σκόπιμον καί λυσιτελές διά τήν Διάσκεψίν μας κρίνομεν μίαν σύντομον ἐπαναγωγήν εἰς τάς πηγάς, ἵνα, ἔστω καί ὡς ἐκ περισσοῦ, ὑπομνήσωμεν γνωστάς τινας θεμελιώδεις ἀρχάς καί ἀξίας, αἵτινες πρωτογενῶς ἐκαλλιεργήθησαν εἰς τήν χώραν, καί κυρίως εἰς τήν πόλιν ταύτην, καί ἐχαρίσθησαν εὐεργετικῶς εἰς ὁλόκληρον τήν ἀνθρωπότητα.

Εἰς τήν σκέψιν πολλῶν ἐξ ὑμῶν πρῶτος ἔρχεται πιθανῶς ὁ ὅρος ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, μάλιστα καθώς ἐξύμνησαν αὐτήν προσφάτως ἐνταῦθα ἐπιφανεῖς ἡγέται μεγάλων χωρῶν. Καί, ἀσφαλῶς, οὐδείς ἐξ ἡμῶν ἀμφιβάλλει ὅτι ὁ ὅρος αὐτός ἀνήκει εἰς τόν πυρῆνα τῶν διαβουλεύσεών μας, δεδομένου ὅτι ὅπου ἐλλείπει ἤ παραβιάζεται ἡ δημοκρατία, θριαμβεύει καταστροφικῶς ἡ τυραννία.

Κεντρικήν ἔννοιαν τῆς Συνάξεώς μας ἀποτελεῖ ὁ ὅρος ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Εἰς τόν ἑλληνικόν χῶρον, καί κυρίως εἰς τήν πόλιν τῶν Ἀθηνῶν, ἐπραγματώθησαν τό πρῶτον καί εἰς ἀνώτατον βαθμόν αἱ τρεῖς θεμελιώδεις πολιτισμικαί κατηγορίαι καί ἀξίαι τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως:

Τό Ἀληθές, διά τῆς φιλοσοφίας καί τῶν ἐπιστημῶν.

Τό Ἀγαθόν, διά τῆς Ἠθικῆς καί τοῦ Δικαίου, καί

Τό Κάλλος, τό Ὡραῖον, διά τῆς Τέχνης.

Τρεῖς ἀξίαι δηλονότι, αἵτινες ἐπειγόντως χρειάζονται προστασίαν, ὄχι μόνον εἰς τήν Ἀνατολικήν Μεσόγειον καί τήν Μέσην Ἀνατολήν, ἀλλά παγκοσμίως

Ἡ παροῦσα Διάσκεψις, ὅμως, καλεῖ ἡμᾶς εἰς ΔΙΑΛΟΓΟΝ περί τοῦ τί δεῖ γενέσθαι εἰς τό πλαίσιον τῶν ἁρμοδιοτήτων καί δυνατοτήτων ἑνός ἑκάστου ἐξ ἡμῶν, ἀλλά καί πάντων ἀπό κοινοῦ, πρός ἀντιμετώπισιν ὀξέων προβλημάτων, ἡ ὀξύτης καί τό κατεπεῖγον τῶν ὁποίων ὁδηγεῖ τήν Ἑλληνικήν Πολιτείαν εἰς τήν ἀνάληψιν τῆς παρούσης ἀξιεπαίνου πρωτοβουλίας.

Ὅπου οἱ ἄνθρωποι ἀποστρέφονται ἤ διακόπτουν τόν διάλογον, τά περαιτέρω ἀναλαμβάνουν ὡς γνωστόν, αἱ μονολιθικαί ἰδεολογίαι, τά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα, ἡ στυγνή δημαγωγία καί τέλος τά ὅπλα, δηλαδή ἡ καταστροφή καί ὁ θανατος. Διά τοῦτο προτείνομεν καί ἐν προκειμένῳ τόν διάλογον τῆς ἀληθείας ἐν ἀγάπῃ, ὁ ὁποῖος ἱκανώνει τούς μετέχοντας νά ἀναλαμβάνουν ἀπό κοινοῦ ἀναγκαίας πρωτοβουλίας καί εὐθύνας. Ὁ εἰλικρινής διάλογος ἔχει τήν δύναμιν νά ἄλλάζῃ τόν ροῦν τῆς ἱστορίας.

* * *

Θεωροῦμεν ὡς ἐκ τούτου ἀναγκαίαν τήν διεύρυνσιν, ἀναβάθμισιν καί συστηματοποίησιν τῶν ἐπί διαφόρων ἐπιπέδων ἐπιχειρουμένων διαθρησκειακῶν διαλόγων, λαμβάνοντες ὑπόψιν τάς ἀστοχίας τοῦ παρελθόντος καί τάς ἀνάγκας τοῦ παρόντος καί τοῦ ἀνθρωπίνως ὁρατοῦ μέλλοντος, μάλιστα καθώς ἡ καθ’ ἡμέραν ἐπιδεινουμένη ταραχή, παγκοσμίως, προκαλεῖ εἰς τούς λαούς τῆς γῆς αἰσθήματα ἀνασφαλείας, κατάθλιψιν, καθημερινήν ὑποψίαν περί κυοφορίας νέων δυσαρέστων καί ἀπειλητικῶν ἐκπλήξεων.

Οἱ διαθρησκειακοί διάλογοι ὀφείλουν καί δύνανται νά ἀποκτήσουν νόημα καί ἀποτελεσματικότητα, μόνον ἐάν τούς ἐκ τῶν πιστῶν ἀνθρώπων ἀνησυχοῦντας, ἀπαλλάξωμεν τοῦ φόβου, ὅτι διά τῶν διαλόγων αὐτῶν ἐπιδιώκεται δῆθεν πανθρησκειακός συγκρητισμός, καί ἐάν ταυτοχρόνως ἀναδείξωμεν πειστικῶς τήν ἀξίαν καί ἀναγκαιότητα τοῦ ἀμοιβαίου σεβασμοῦ, τῆς συγχωρήσεως, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀλληλεγγύης, διά τήν κοινωνικήν συνοχήν, τήν εἰρήνην, τήν ἀπόδοσιν τῆς δικαιοσύνης, τήν ἀποθάρρυνσιν φονταμενταλιστικῶν φανατισμῶν, τήν ἀποδοχήν τῆς ἑτερότητος εἰς τήν ταχέως παγκοσμιοποιουμένην κοινωνίαν, ὅπου ἀναπόφευκτος εἶναι πλέον ἡ συμβίωσις ὁμοεθνῶν καί ἀλλοεθνῶν, ὁμοθρήσκων καί ἑτεροθρήσκων, ὁμοδόξων καί ἑτεροδόξων, πιστῶν καί ἀπίστων.

Ἄς συνεργασθῶμεν διά τήν ἀποτροπήν ἐμφυλίων σπαραγμῶν, καταστροφῆς προαιωνίων θρησκευτικῶν καί πολιτισμικῶν ἀγαθῶν, ἐκριζώσεως ὁλοκλήρων λαῶν ἀπό τάς πατρογονικάς ἐστίας αὐτῶν, διά τήν ἀποφυγήν θανατηφόρων θαλασσίων μετακινήσεων καί πλείστων ἄλλων δεινῶν. Ἐξ ὧν, ὡς πλέον ἀποτρόπαιον ἔγκλημα θεωροῦμεν καί καταδικάζομεν τήν πολύμορφον κακοποίησιν, ἐκμετάλλευσιν καί θανάτωσιν ἀνεξιχνιάστου ἀριθμοῦ παιδίων εἰς τόν εὐρύτερον χῶρον τῆς Μεσογείου, ἀλλά καί ἀνά τήν ὑφήλιον.

Προσφιλεῖς συνδαιτυμόνες τοῦ πνευματικοῦ τούτου συμποσίου,

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, εἰς τήν ὁμιλίαν του ἐπί τοῦ παρά τούς πόδας τῆς Ἀκροπόλεως Ἀρείου Πάγου, ἐκήρυξεν ὅτι ὁ Θεός «ἐποίησέ τε ἐξ ἑνὸς αἵματος πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων» (Πράξ. ιζ’,26). Ἀφοῦ, λοιπόν, ἐξ ἑνὸς αἵματος εἴμεθα πάντες,

Πρῶτον: Κάθε ἀνθρωποκτονία εἶναι πρᾶξις ἀδελφοκτόνος, κάθε πόλεμος εἶναι ἐμφύλιος σπαραγμός. Τελούμενα δέ ἀμφότερα ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ, ἀποτελοῦν ἐσχάτην βλασφημίαν.

Δεύτερον: Ἀφοῦ πάντες εἴμεθα ὅμαιμοι ἀδελφοί, ὁ πάσης φύσεως ρατσισμός καί ἀδικαιολόγητος εἶναι καί κατακριτέος. Ἡ καθ’ ἡμᾶς Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, καί παλαιότερον, ἐν ἔτει 1872, κατεδίκασε τόν φυλετισμόν, κατά δέ τόν Ἰούνιον τοῦ παρελθόντος ἔτους 2016, ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ συνελθοῦσα ἐν Κρήτῃ, ἀνεφέρθη, μεταξύ ἄλλων, εἰς τήν συμβολήν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν «εἰς ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης, τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀδελφοσύνης καί τῆς ἀγάπης μεταξύ τῶν λαῶν, καί ἄρσιν τῶν φυλετικῶν καί λοιπῶν διακρίσεων». Ἡ Σύνοδος αὕτη ἀνέδειξε τήν ἀξίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί ὑπεγράμμισεν ὅτι «εἶναι ἀπαραίτητον νά ἀναπτυχθῇ πρός ὅλας τάς κατευθύνσεις ἡ διαχριστιανική συνεργασία διά τήν προστασίαν τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου, αὐτονοήτως δέ καί τοῦ ἀγαθοῦ τῆς εἰρήνης, οὕτως ὥστε αἱ εἰρηνευτικαί προσπάθειαι ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν Χριστιανῶν νά ἀποκτοῦν μεγαλύτερον βάρος καί δύναμιν».

Κατά τήν Α’ Διάσκεψιν τῶν Ἀθηνῶν τοῦ 2015, διήκουσα ἦτο ἡ εὐχή νά συμβάλλωμεν ὅλοι εἰς τήν ἐκτόνωσιν τῆς ἐντάσεως καί τῆς βίας. Πῶς; «Ἀπό τήν σκοπιά του ὁ καθένας». Οὐδόλως ἀμφιβάλλοντες ὅτι τοῦτο πράττομεν ὄντως, θά εἴχομεν μίαν ἀμφιβολίαν διά τήν ἐπάρκειαν καί ἀποτελεσματικότητα αὐτοῦ τοῦ τρόπου. Τό μέγεθος τοῦ προβλήματος ἐλαχιστοποιεῖ, ἀκριβέστερον ἐκμηδενίζει πολλάκις, τήν δυναμικήν τοῦ «ἀπό τήν σκοπιά του ὁ καθένας». Ἀκριβῶς διά τοῦτο, εἴχομεν ἀπευθύνει τότε πρός τούς θρησκευτικούς ἡγέτας καί ἐπαναλαμβάνομεν καί σήμερον μετ’ ἐπιτάσεως, τήν πρότασιν νά δημιουργήσωμεν σταθερόν δίαυλον ἐπικοινωνίας διά μίαν ὄντως ἀποτελεσματικήν συμβολήν εἰς τήν πρόληψιν καί ἀντιμετώπισιν βιαίων πράξεων, ὑπό δῆθεν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων καί προσταγμάτων ὑπαγορευομένων. Τοιοῦτος θεσμός θά ἠδύνατο ἐπίσης νά ἀναπτύξῃ ἐποικοδομητικήν συνεργασίαν μέ τό ἐνταῦθα «Κέντρο για τον Θρησκευτικό Πλουραλισμό στη Μέση Ανατολή» καί ἄλλους Ὀργανισμούς.

Ὁ δίαυλος τόν ὁποῖον προτείνομεν καθίσταται ἔτι μᾶλλον ἀναγκαῖος καί ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι εὑρισκόμεθα ἐνώπιον δυσχερεστάτου προβλήματος, διφυοῦς. Ἀκόμη δηλαδή καί ἄν, ὡς εὐχόμεθα, ἐπιτευχθῇ συντόμως ἱκανοποιητική ἀντιμετώπισις τρεχόντων προβλημάτων, ὅπως π.χ. τό μεταναστευτικόν, καί συμφωνηθῇ ἡ πολυπόθητος εἰρήνη, τά ἐναπομένοντα προβλήματα θά ἀπαιτήσουν ὄχι μόνον χρόνον καί μόχθον πολύν, ἀλλά καί κοινήν εὐθύνην, συνέργειαν καί συνεργασίαν. Διότι ἡ τραγική δοκιμασία τῶν λαῶν τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου καί τῆς Μέσης Ἀνατολῆς ἔχει ἐπιφέρει ἤδη καί συνεχίζει, ὡς γνωστόν, νά προκαλῇ μεγάλων διαστάσεων καταστροφάς, τόσον εἰς τό διανθρώπινον ὅσον καί εἰς τό φυσικόν, τό πολιτισμικόν, ἀλλά καί τό θρησκευτικόν περιβάλλον. Καί θά χρειασθῇ ἀκριβῶς τότε ἡ εἰς μέγιστον βαθμόν ἐνεργοποίησις τῆς διαθρησκειακῆς συνεργασίας, προπαντός διά τήν διαχείρισιν παρατεινομένων θρησκευτικῶν κρίσεων, διά τήν θεραπείαν τῶν ψυχικῶν τραυμάτων τῶν λαῶν, τά ὁποῖα συνεχίζει νά προκαλῇ ἡ ἀντιπαράθεσις, ἀλλά καί διά τήν καλλιέργειαν τοῦ ἀναγκαίου εὐκράτου κλίματος διά τήν ἀποκατάστασιν τῆς εἰρηνικῆς καί δημιουργικῆς συνυπάρξεως Θρησκειῶν, Λαῶν καί Πολιτισμῶν.

Ἐπιτρέψατε, τέλος, νά γνωρίσωμεν εἰς τήν παροῦσαν ὑψηλοῦ ἐπιπέδου Διάσκεψιν ὅτι ἐν συσκέψει πρό τινων ἐτῶν εἰς τήν ἕδραν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μετά τῶν Μακαριωτάτων Προκαθημένων τῶν πρεσβυγενῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχείων, προσφιλῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν Θεοδώρου Ἀλεξανδρείας, Θεοφίλου Ἱεροσολύμων, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου τῆς παλαιφάτου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου Χρυσοστόμου καί τοῦ Ἀντιπροσώπου τοῦ Πατριάρχου Ἀντιοχείας Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Ἀπαμείας κ. Ἰσαάκ, ἐκρίναμεν χρήσιμον καί δή καί ἀναγκαῖον, ἕν λεπτομερές σχέδιον ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΧΑΡΤΑΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ, εἰς τό ὁποῖον προβλέπεται πολυετής καί πολυδιάστατος συνεργασία τῶν τριῶν μονοθεϊστικῶν παραδόσεων πρός, ἀφ’ ἑνός, ἀπό κοινοῦ ἀντιμετώπισιν οἰκολογικῶν προβλημάτων τῆς Μεσογείου καί τῆς εὐρυτέρας περιοχῆς καί, ἀφ’ ἑτέρου, προαγωγήν τῆς εἰρηνικῆς συμβιώσεως τῶν τέκνων τοῦ Ἀβραάμ. Εὐελπιστοῦμεν ὅτι θετικαί ἐξελίξεις εἰς τήν περιοχήν, συντόμως θά ἐπιτρέψουν τήν διεκκλησιαστικήν καί διαθρησκειακήν ἐξέτασιν καί ἐφαρμογήν τῆς ἐν λόγῳ ΧΑΡΤΑΣ.

Προσβλέποντες εἰς ἐποικοδομητικάς διαβουλεύσεις καί πορίσματα τῆς παρούσης Διασκέψεως, εὐχόμεθα νά μή χρονίσῃ ἡ ἐπάνοδος τῆς εἰρήνης εἰς τήν δεινῶς δοκιμαζομένην Ἀνατολικήν Μεσόγειον καί τήν Μέσην Ἀνατολήν.

Εὐχαριστοῦμεν διά τήν προσοχήν σας!

[1] Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, ΛΟΓΟΙ ΑΣΚΗΤΙΚΟΙ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΙΣ, Μάρκελλος Πιράρ, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ, Ἅγιον Ὄρος 2012, Λόγος ΞΒ΄,

*Οι φωτογραφίες με τον Οικουμενικό Πατριάρχη είναι του Ν. ΜΑΓΓΙΝΑ