Βαρθολομαίος προς Κιτίου: Οι Εκκλησίες μας αγωνίζονται τον καλόν αγώνα προς διατήρησιν ανοθεύτου της ορθής και υγιούς εκκλησιολογίας
Ο Μητροπολίτης Κιτίου Νεκτάριος συμπροσευχήθηκε σήμερα Παρασκευή, 7 Ιουλίου 2023, στον πανηγυρίζοντα Ι. Ναό Αγίας Κυριακής Κοντοσκαλίου. Στην Θεία Λειτουργία χοροστάτησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος.
Ο Μητροπολίτης Νεκτάριος, ο οποίος πραγματοποιεί, με πολυπληθή όμιλο προσκυνητών,επίσκεψη στην έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη, τα Πριγκηπονήσια – Χάλκη – Πρίγκηπο , στην Προύσσα, Σηλυβρία (την γενέτειρα του Αγίου Νεκταρίου) και την Ραιδεστό, προσεκλήθει τιμητικώς υπό του Παναγιωτάτου να χοροστατήσει την Κυριακή, 9 Ιουλίου, κατά την Θεία Λειτουργία στον πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου.
Σήμερα, στην Αγία Κυριακή Κοντοσκαλίου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης στο τέλος της ομιλίας Του, απευθυνόμενος στον Μητροπολίτη Κιτίου , τόνισε:
“Τιμιώτατε αδελφέ, Εν τω προσώπώ υμών χαιρετίζομεν ολόκληρον την Αγιωτάτην Εκκλησίαν της Κύπρου και ασπαζόμεθα τον Προκαθήμενον αυτής πολυφίλητον και Μακαριώτατον Αρχιεπίσκοπον Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κύριον Γεώργιον, του οποίου η πρόσφατος ειρηνική επίσκεψις ενταύθα ενέπλησεν ημάς πνευματικής χαράς και αγαλλιάσεως, η δε ανάμνησίς της παραμένει πάντοτε ζωηρά και γλυκεία παρ᾽ ημίν. Διότι τας δύο Εκκλησίας μας συνδέουν δεσμοί ιεροί και ακατάλυτοι, δεσμοί κοινής πίστεως και κοινών αγώνων υπέρ αυτής, και δεσμοί αγάπης, η οποία, κατά τον Απόστολον Παύλον, «ουδέποτε εκπίπτει».
“Και σήμερα οι Εκκλησίες μας αγωνίζονται τον καλόν αγώνα προς διατήρησιν ανοθεύτου της ορθής και υγιούς εκκλησιολογίας, η οποία βάλλεται και απειλείται ποικιλοτρόπως στον βωμό πολιτικών επιδιώξεων και γεωστρατηγικών σχεδιασμών, έστω και αν ο αγώνας μας αυτός ο πνευματικός είναι τραχύς και δύσκολος, εφ᾽ όσον «ουκ έστιν ημών η πάλη προς αίμα και σάρκα».” , υπογράμμισε 0 Παναγιώτατος.
Ο Ναός της Αγίας Κυριακής στο Κοντοσκάλι
Από την πλευρά της Προποντίδας, στις πολυάνθρωπες ρωμαίικες συνοικίες της Πόλης, το Κοντοσκάλι, τη Βλάγκα, τα Ψωμαθειά, υπάρχουν περίπου δέκα εκκλησιαστικά συγκροτήματα που εξακολουθούν να λειτουργούν. Ο ναός της Αγίας Κυριακής, ως έχει σήμερα, είναι αρχιτεκτόνημα του τέλους του 19ου αιώνα, έργο του Περικλή Φωτιάδη, που έχτισε και τη Ζωγράφειο Σχολή αλλά και τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Πρώτη μνεία για την Αγία Κυριακή Κοντοσκαλίου γίνεται από τον εκπρόσωπο του Τσάρου που την επισκέπτεται το 1583. Ο ναός που έχτισε ο Φωτιάδης διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση, αν και η υγρασία έχει κάνει ζημιές, κυρίως στον τρούλο και στο Ιερό Βήμα, όπου υπάρχουν ρωγμές. Το μεγαλοπρεπές οκταγωνικό οικοδόμημα, με τον τρούλο και το καμπαναριό του, σηματοδοτεί μιαν άλλη εποχή για τους Ρωμιούς της Πόλης, την εποχή της «ισοπολιτείας».
Οι πλούσιες ελληνικές κοινότητες μπορούσαν τότε να χτίζουν περίλαμπρους τους ιερούς ναούς τους και να περιβάλλονται από σχολεία, εντευκτήρια, λέσχες συλλόγων, αίθουσες εκδηλώσεων και συγκεντρώσεων, περίλαμπρες και αυτές. Σήμερα όμως το νεοκλασικό, λιθόκτιστο μέγαρο των εκπαιδευτηρίων, απέναντι από την εκκλησία, ρημάζει, και το κτήριο που στέγαζε τη λέσχη είναι αποθήκη.
Το Κοντοσκάλι είναι κτισμένο στους πρόποδες του 2ου και του 3ου λόφου της Επταλόφου. Μέσα στα παλιά Βυζαντινά τείχη, είναι μία από τις μεγαλύτερες συνοικίες, κατά μήκος της Προποντίδας μετά τη Βλάγκα (Yenikapı) και τα Ψωμαθειά (Υψωμάθεια) (Koca Mustafa Pașa). «Μια των ωραιοτέρων συνοικιών των κατά μήκος προς την Προποντίδα τειχών», όπως γράφει ο Μανουήλ Γεδεών. Στην εποχή του Βυζαντίου η περιοχή ονομαζόταν «Πύλη Ψάμμου», «… δοθέν δια την επισωρευομένην υπό του νότου εις τον ενταύθα αιγιαλόν άμμον», κατά τον Γεδεών, για τούτο και στα τουρκικά ονομάζεται και σήμερα «Kumkapi» (Πύλη της άμμου).
Από τα χρόνια του Βυζαντίου έξω από την πύλη βρισκόταν το λιμάνι του Θεοδοσίου που αργότερα επιχωματώθηκε. Από τον 17ο αιώνα στο Κοντοσκάλι υπήρχε και ένα ακόμα λιμάνι «των Κατέργων» των Γραικορωμαίων (Katirga limani). Εκεί στην πλατεία «Κοντάρια», 500 μέτρα από την Αγία Κυριακή, υπήρχε η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου από την οποία σήμερα δεν σώζεται ούτε ίχνος…
Μέχρι το 1970 υπήρχε στην ακτή μια μικρή σκάλα (μώλος) όπου έδεναν τις ψαρόβαρκες. Από αυτή τη μικρή σκάλα πήρε και όλη η περιοχή το όνομα «Κοντοσκάλι», όπως υποστηρίζει ο Σκαρλάτος Βυζάντιος. Το Κοντοσκάλι υπήρξε ανέκαθεν πυκνοκατοικημένη συνοικία στην οποία έμεναν κυρίως Έλληνες και Αρμένιοι. Εκεί βρισκόταν και το Αρμένικο Πατριαρχείο καθώς και πολλές Αρμένικες εκκλησίες, όπως η Σουρπ Ασβαντζιαντζίν, η «Προστάτιδα των ξενιτεμένων», η Σουρπ Σαρκίς και η Σουρπ Νιγκογός.
Υπάρχουν και τέσσερις Ελληνικές εκκλησίες: η Αγία Κυριακή, η Παναγία Ελπίς Κουμ-Καπί, ο Άγιος Νικόλαος και ο Άγιος Ιωάννης. Στη περιοχή βρισκόταν και η ιερά μονή Μυρελαίου στην οποία βρισκόταν ο οικογενειακός τάφος του Ρωμανού Λεκαπηνού, που τον 16ο αιώνα έγινε τζαμί το λεγόμενο «Μποντρούμ τζαμί». Κοντά στη πύλη του παλιού λιμανιού πίστευαν πως είχε ταφεί ο Άγιος Ιωάννης ο Καλυβίτης. Εκεί υπήρχε ένα πηγάδι, του οποίου το μαρμάρινο στόμιο σωζόταν μέχρι το 1990. Από εκεί ανάβλυζε θαυματουργό αγίασμα και στις 15 Ιανουαρίου στην εορτή του αγίου, έτρεχαν πολλοί χριστιανοί για να πιούν από το αγίασμα. Μέχρι σήμερα κάτω από πολλά σπίτια του Κοντοσκαλίου υπάρχουν πηγές αγιασμάτων.
(Από το βιβλίο του Χρήστου Ινεπέκογλου, «Κοντοσκάλι και Κουμ Καπού»)
