Τούρκος υπουργός Εξωτερικών στην Αίγυπτο μετά από 11 χρόνια

Κωνσταντινούπολη, Μηνάς Βασιλειάδης

Ως “ιστορική” μπορεί να χαρακτηριστεί η επίσκεψη τού υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, το Σάββατο (18.3.2023) στην Αίγυπτο, όπου συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου, Σαμί Σουκρί.

Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών παραχώρησαν συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντηση, κατά την οποία συμφώνησαν ότι επιθυμούν να εξομαλυνθούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, ενώ ο κ. Τσαβούσογλου, απευθυνόμενος στον αιγύπτιο ΥΠΕΞ με τα λόγια «ο αδελφός μου Σουκρί», είπε ότι η Τουρκία θέλει να αυξήσει τη συνεργασία με την Αίγυπτο στον στρατιωτικό, ενεργειακό και εμπορικό τομέα και να διορίσει πρεσβευτή στο Κάιρο «το συντομότερο δυνατό».

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου σημείωσε ότι γίνονται προσπάθειες για να συναντηθούν οι Πρόεδροι Ερντογάν και Σίσι «ελπίζω μετά τις εκλογές».

Η Τουρκία είχε αντιδράσει, όταν ο Σίσι κατέλαβε την εξουσία στην Αίγυπτο τον Ιούλιο του 2013, φυλακίζοντας τους ‘Αδελφούς Μουσουλμάνους’ και ο Πρόεδρος Ερντογάν τον είχε χαρακτηρίσει πραξικοπηματία.

Ο Σουκρί είπε ότι η οικονομική συνεργασία των δύο χωρών είναι πολύ σημαντική και σημείωσε ότι στη διαδικασία εξομάλυνσης θα ενεργήσουν με μια αμοιβαίως επωφελή προσέγγιση (win-win).

Ο Αιγύπτιος υπουργός είχε συναντηθεί με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στα Άδανα, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς. Έτσι έγινε ο πρώτος ανώτερος αξιωματούχος του Προέρου Σίσι, που επισκέφτηκε την Τουρκία από το καλοκαίρι του 2013, έτος κατά το οποίο οι σχέσεις επιδεινώθηκαν.

Σημειώνεται ότι από πλευράς της Τουρκίας η Λιβύη θεωρείται το πιο σημαντικό πρόβλημα μεταξύ των δύο χωρών. Η Αίγυπτος υποστηρίζει τις δυνάμεις του στρατάρχη Χάφταρ, ενώ η Τουρκία την πλευρά τού επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης, Αμπντουλχαμίτ Ντμπέιμπα.

Το τουρκολιβυκό μνημόνιο αποτελεί επίσης ‘αγκάθι’ στις σχέσεις των δύο χωρών. Η Τουρκία στο παρελθόν είχε απευθύνει έκκληση στην Αίγυπτο να ευθυγραμμιστεί με τη δική της άποψη διότι έτσι «θα πάρει μεγαλύτερη ΑΟΖ» στη Μεσόγειο. Το Κάιρο, ωστόσο, προχώρησε σε τμηματική οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Ελλάδα.

Η Αίγυπτος αντέδρασε και σε μία μεταγενέστερη συμφωνία της Τουρκίας με την Τρίπολη, σύμφωνα με την οποία η κρατική ‘TPAO’ εξουσιοδοτήθηκε να πραγματοποιεί γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, τόσο σε λιβυκό έδαφος όσοκαι στις θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας της Λιβύης. Η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν είχε την εξουσία να συνάψει μια τέτοια συμφωνία, αλλά ήταν προσεκτική ώστε να μην ασκήσει κριτική ανοιχτά στην Τουρκία.

Αν και η Αίγυπτος έχει δηλώσει ότι θέλει να επιλύσει αυτό το ζήτημα με στενότερο διάλογο με την Τουρκία, το γεγονός ότι πρόσθεσε την Τουρκία στην έκκληση για αποχώρηση ξένων δυνάμεων από τη Λιβύη δημιουργεί εμπόδιο στην πρόοδο των διαπραγματεύσεων.

Η σημαντικότερη προσδοκία της Άγκυρας από το Κάιρο, εκτιμά η τουρκική υπηρεσία του BBC, είναι πρώτον ότι δεν θα ενστερνιστεί μια εξίσωση δυνάμεων που αποκλείει την Τουρκία από την Ανατολική Μεσόγειο και, δεύτερον, ότι η συνεργασία που έχει αναπτύξει με την Ελλάδα και την Κύπρο δεν θα αποφέρει αποτελέσματα έναντι της Τουρκίας.

*****************************************************

Αναφορικά με τις προσπάθειες εξομάλυνσης των σχέσεων Τουρκίας-Αιγύπτου κυπριακές  διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως  η Λευκωσία δεν αντιμετωπίζει την στρατηγική ανάπτυξη των σχέσεων της με χώρες της περιοχής ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Σύμφωνα με το ΚΥΠΕ οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως  «είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι σχέσεις Κυπριακής Δημοκρατίας-Αιγύπτου είναι στρατηγικής ισχύος και κτισμένες με κοινό παρονομαστή τον ακλόνητο σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και σε θέσεις αρχών».