Τουρκική ανάλυση: Αυτή η φόρμουλα συζητείται για το Αιγαίο μεταξύ Αθήνας – Άγκυρας;

Κωνσταντινούπολη, Μαρία Ζαχαράκη*

Η διπλωματία ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα μοιάζει με περπάτημα πάνω σε τεντωμένο σχοινί και για την άλλη πλευρά του Αιγαίου, την Τουρκία: Σταθερό βήμα προς τη μείωση των εντάσεων, αλλά με τον κίνδυνο της πτώσης πάντα παρόντα.

Η διαδικασία αποκλιμάκωσης μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο και για την τουρκική πολιτική ανάλυση, οι συνομιλίες του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, και του Έλληνα ομολόγου του, Γιώργου Γεραπετρίτη, έδωσαν σημαντικά μηνύματα για το τι μέλλει γενέσθαι και σηματοδότησαν ένα νέο κεφάλαιο, θέτοντας για πρώτη φορά στο τραπέζι ευαίσθητα ζητήματα, όπως οι διαφωνίες στο Αιγαίο και το Κυπριακό.

Στρατηγική Φιντάν-Γεραπετρίτη

Αν και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι τα ζητήματα είναι πολύ βαθιά και δεν επιδέχονται συμβιβασμούς, ωστόσο, κατά τον Τούρκο πολιτικό αναλυτή Μετίν Κάαν Κουρτουλμούς, φαίνεται πώς οι δύο υπουργοί έχουν συμφωνήσει σε μία στρατηγική τουλάχιστον, η οποία «αποσκοπεί στη μείωση των καθημερινών εντάσεων και όχι των μακροχρόνιων. Ακόμα και αν δεν βρεθούν μόνιμες λύσεις στα μεγάλα προβλήματα, αυτό που προσδοκάται είναι περιστατικά, όπως η αντιπαράταξη πλοίων και αεροπλάνων στο Αιγαίο, να σταματήσουν». Με λίγα λόγια, αυτό που συζητείται είναι μία «φόρμουλα συνύπαρξης», γιατί η φιλία είναι στο κάτω κάτω… και φθηνότερη. Το να ζουν οι δύο χώρες με αυτού του είδους τις εντάσεις είναι δαπανηρό και για τις δύο. Το να υπάρχουν μαχητικά αεροσκάφη στον αέρα κοστίζει. Μερικές φορές πολύ νέοι πιλότοι πρέπει να χειρίζονται πολύ ακριβά αεροσκάφη και ένα λάθος της στιγμής μπορεί να έχει τεράστιες συνέπειες.

Διπλωματικά οφέλη για την Άγκυρα

Η τουρκική πλευρά φέρεται ικανοποιημένη με την πρόοδο της διαδικασίας αποκλιμάκωσης, λαμβάνοντας κανείς υπόψη τις τελευταίες θετικές δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αν και είναι ξεκάθαρο ότι είναι πρόωρο να περιμένει κανείς συγκεκριμένες εξελίξεις αυτή τη στιγμή. Η Άγκυρα θεωρεί, προς το παρόν, ότι η αποκλιμάκωση θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, μειώνοντας τις πιέσεις στο Κογκρέσο.

Η Ελλάδα θέλει συνέχιση διαλόγου

Η Αθήνα, από την άλλη πλευρά, δείχνει να επενδύει στη συνέχιση του διαλόγου, αλλά με ξεκάθαρη πρόθεση να μην παρερμηνευθεί ως υποχώρηση. «Ο διάλογος σημαίνει διεκδίκηση», υπογραμμίζει ο αναλυτής διεθνών θεμάτων Ryan Gingeras, επικαλούμενος Έλληνα αξιωματούχο, κάτι που σημαίνει ότι κερδίζει χρόνο ηρεμίας με την Τουρκία.

Ασαφές το βάθος των συνομιλιών

Το πού θα οδηγήσουν οι συνομιλίες παραμένει, ωστόσο, στον αέρα. Η Τουρκία αναγνωρίζει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες ως προς το εύρος και την εμβάθυνση αυτών των επαφών και προς το παρόν διαβάζει την τρέχουσα κινητικότητα ως μια ένδειξη αποφασιστικότητας και από τις δύο πλευρές να θέσουν σταδιακά, αλλά χωρίς χρονοδιάγραμμα τα θεμέλια για εμβάθυνση του διαλόγου.

Ο πρώτος στόχος είναι η άρση των καθημερινών εντάσεων, ώστε να διευκολύνει τη συζήτηση για την αντιμετώπιση των πιο μακροπρόθεσμων. Η προτεραιότητα είναι, σύμφωνα με την τουρκική ανάγνωση, οι γείτονες να καταφέρουν να «ζήσουν μαζί χωρίς κρίσεις» και οι δύο πρωτεύουσες να εδραιώσουν σταδιακά μία αποκλιμάκωση, ώστε οι επαφές αυτές να συνεχιστούν και από τις επόμενες κυβερνήσεις.

Ο παράγοντας Ουάσιγκτον

Καθοριστικός για το μέλλον των συνομιλιών θα είναι ο διεθνής παράγοντας κατά τον Ryan Gingeras. Τόσο η Αθήνα όσο και η Άγκυρα εμφανίζονται διστακτικές να εμπιστευτούν πλήρως την Ουάσιγκτον ως μεσολαβητή ή «κουμπάρο», καθώς ο Τραμπ ενδεχομένως θα ρίξει όλη την προσοχή του στην Ασία. Αυτό ενδέχεται να αποτελέσει εμπόδιο και να οδηγήσει σε νέο αδιέξοδο, καθώς ο διεθνής παράγοντας δεν φαίνεται διατεθειμένος να «εγγυηθεί» ή πολύ περισσότερο να «πριμοδοτήσει» μια νέα, βιώσιμη πολιτική συμφωνία των δύο χωρών.