Τουρκία: Το επίκαιρο ερώτημα
Θα μπορέσει ο Ερντογάν να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, που δημιούργησε ο ίδιος;
Του Αλέκου Παπαδόπουλου
Μια έντονη διαπεραστική σειρήνα συναγερμού διαδέχεται ήδη το σήμα κινδύνου που ακούγεται εδώ και καιρό σε όλη την Τουρκία. Προς το παρόν πάντως δεν φαίνεται να πανικοβάλει ή να προβληματίζει ο ήχος αυτός τον τουρκικό λαό, εξαιρέσει της αντιπολιτευόμενης μερίδας του, καθότι προς μεγάλη χαρά του Προέδρου Ερντογάν η πλειονότητα διατελεί υπό την επίδραση της παραπληροφόρησης και του φανατισμού, χωρίς να εκτιμά, ίσως όμως και να αδυνατεί να εκτιμήσει, τη σοβαρότητα της όλης κατάστασης και τους κινδύνους που άμεσα την απειλούν.
Αφενός. Υπογραμμίζω. Το όπιο του εθνικισμού με το οποίο εμποτίζεται καθημερινά από τον Πρόεδρο, με δεύτερη φωνή τον Υπουργό Εξωτερικών κ. Mεβλούτ Τσαβούσογλου αλλά και όλους τους άλλους που συνοδεύουν πειθήνια τον Αρχηγό τους. Αφετέρου δε η μεγαλομανία που κυριεύει το λαό στη σκέψη ότι θα ανήκει σύντομα σε μια μεγάλη αυτοκρατορία στο πρότυπο της Οθωμανικής και η ανυπαρξία μιας δυναμικής αντιπολίτευσης δεδομένου ότι, μετά τις πρόσφατες εκλογές το μεν Λαϊκό Κόμμα που εκπροσωπεί την αξιωματική αντιπολίτευση ασχολείται αποκλειστικά με το ποιός θα ηγηθεί της παρατάξεως, το Κόμμα της Ακσενέρ η οποία περιχαρής παρέστη στην πρόσφατη δεξίωση στα Προεδρικά ανάκτορα, τρικλίζει με καθημερινές παραιτήσεις και το μόνο που απομένει είναι το φιλοκουρδικό, του οποίου ο μέχρι πρότινος ηγέτης Σελαχαττίν Ντεμιρτάς παραμένει από πολλών μηνών έγκλειστος στις φυλακές υψίστης ασφαλείας της Αδριανουπολεως, χωρίς να έχει λάβει γνώση του κατηγορητηρίου που τον βαρύνει. Και με φιμωμένο εννοείτε ή και εξαγορασμένο τον τύπο και όλα τα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης βέβαιο είναι ότι απλουστεύεται η καλλιέργεια της εντύπωσης ότι αύριο θα είναι τα πάντα καλύτερα και ότι βασικός υπεύθυνος της κακοδαιμονίας είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής , που επιμένουν στην αποφυλάκιση ενός Διαμαρτυρόμενου πάστορα ο οποίος λειτουργούσε δήθεν ως πράκτορας της CIA και κανονικά θα πρέπει να καταδικασθεί σε φυλάκιση 25 ετών!!!.
Και είναι πεπεισμένοι πολλοί Τούρκοι ότι μπορούν, αν το θελήσουν, να κλονίσουν την οικονομία της Αμερικής με ορισμένα αντίμετρα που θα λάβουν. Για αυτό και έκαιαν προ ημερών 5-10 καρμίρηδες από 5-10 χαρτονομίσματα του ενός δολαρίου. Άλλοι έκαναν κιμά τα δολάρια τους και άλλοι πάλι με τον ίδιο σκοπό έχυναν στις τουαλέτες μερικά λίτρα της Coca Cola για να… ζημιώσουν την αμερικανική βιομηχανία , χωρίς να περνά από κανενός το νου ότι έτσι έβλαπταν μόνο τον εαυτό τους και ασφαλώς όχι την οικονομία της Αμερικής.
Πόσο απλούστερα θα ήταν όμως τα προβλήματα της οικονομίας καθώς και οι διεθνείς σχέσεις γενικά, αν με ανάλογες ενέργειες προέκυπταν οι ενδεδειγμένες λύσεις. Το λόγο σε περιπτώσεις παρεμφερείς έχουν οι αριθμοί και μόνο και όχι οι μπαρούφες. Και όταν εκτινάσσεται ο πληθωρισμός κάθε μήνα κατά τι, που τον Αύγουστο σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία και σημειώνοντας άνοδο 2,3% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα έφθασε στην Τουρκία στο 17,9% με την πρόβλεψη να υπερβεί το 25% ως τα τέλη του χρόνου, καθίσταται φρούδα κάθε υπόσχεση αλλά και φαιδρά τα μεγαλεπήβολα σχέδια που αναπτύσσει καθημερινά ο Τούρκος Πρόεδρος. Χαρακτηριστική ένδειξη και σχετική με το μέγεθος της επερχόμενης οικονομικής κρίσης ήταν π.χ. και η αφαίρεση προ ημερών της κυλιόμενης κλίμακας από ένα εμπορικό κέντρο του οποίου ο κατασκευαστής αποδείχθηκε ασυνεπής στην κάλυψη της οφειλής του.
Διαχρονικός ήρωας στην Τουρκία αλλά και αλλού, ο Νασρεντίν Χότζας. Αμέτρητα τα ανέκδοτα του. Μια μέρα λοιπόν, τα παιδιά της γειτονιάς, που συχνά σκάρωναν του Χότζα ειδών- ειδών φάρσες, του έκρυψαν το σακίδιο που συνήθιζε να φέρει πάντοτε μαζί του με όλα τα χρειώδη της ημέρας. Έξω φρενών ο Χότζας άρχισε να φωνάζει και να απειλεί έξαλλος Θεούς και Δαίμονες ότι αν δεν του φέρουν άμεσα το σακίδιο του “θα κάνει, θα κάνει, θα κάνει και τι δεν θα κάνει”, χωρίς όμως να αναφέρει τι σχεδίαζε να κάνει. Και όταν θέλησε κάποιος στενός φίλος του να πληροφορηθεί εμπιστευτικά τι ακριβώς είχε υπόψη του να πράξει για να τιμωρήσει τα παλιόπαιδα της γειτονιάς , απάντησε:
-Τι θα κάνω, τι μπορώ να κάνω, πέρα από ένα καινούργιο σακίδιο από ένα μεταχειρισμένο ύφασμα που έχω στο σπίτι.
Κάτι ανάλογο λοιπόν επιχειρεί να κάνει όπως υποστηρίζουν, όχι μόνον ξένοι αλλά και Τούρκοι αναλυτές και οικονομολόγοι και ο Πρόεδρος Ερντογάν, που στη μονομαχία του με τον Ντόναλτ Τραμπ, όπως επιμένει να εμφανίζει την ένταση της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, βρίζει και απειλεί τους πάντες, ενώ στο πλαίσιο μιας αλλοπρόσαλλης εξωτερικής πολιτικής εναγκαλίζεται τη Ρωσία, το Ιράν και το Κατάρ. Και ….υπόσχεται έργα, όπως η διώρυγα της Κωνσταντινούπολης αλλά και άλλα καθώς και επενδύσεις σε υπανάπτυκτες χώρες χωρίς να εκτιμά υπεύθυνα την κρισιμότητα της οικονομικής κατάστασης της χώρας του, καθώς και τα πολύμορφα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει άμεσα ο τουρκικός λαός με την καθημερινή υποτίμηση της τουρκικής λίρας. Την ασυγκράτητη υπερτίμηση των πάντων, την ανεργία, τις αλυσιδωτές χρεοκοπίες κολοσσών όπως λ.χ. η Τürk Telekom, που ανήκε στον Λιβανέζο Πρωθυπουργό Χαραμή και άφησε ακάλυπτα, τεράστια δάνεια στις Τράπεζες, ενώ ανέρχονται σε δεκάδες οι μεγάλες επιχειρήσεις που ζήτησαν αναστολή της χρεοκοπίας τους. Απίθανη θεωρείται παράλληλα και η αντιμετώπιση της κρίσης των κατασκευαστικών εταιρειών που έχουν αδιάθετα χιλιάδες διαμερίσματα σε συγκροτήματα πολυτελείας, ενώ είναι επίσης πάμπολλοι αυτοί που αγόρασαν διαμερίσματα με ρήτρα δολαρίου ή ευρώ και με την τεράστια υποτίμηση σήμερα της τουρκικής λίρας, υπερδιπλασιάζεται η τιμή αγοράς τους, ανήμποροι δε οι περισσότεροι να πληρώσουν τις δόσεις, κινδυνεύουν, αυτοί μεν να μείνουν άστεγοι και οι κατασκευαστικές εταιρείες να αποδειχθούν αναξιόπιστες έναντι των τραπεζών με όλες τις περαιτέρω συνέπειες τελικά και στην εθνική οικονομία.
Δεδομένου εξ άλλου ότι όλα τα ενοικιαστήρια συμβόλαια από πολλά χρόνια συνάπτονταν με ρήτρα δολαρίου ή ευρώ καθίσταται σοβαρότατο το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ενοικιαστές κυρίως καταστημάτων αλλά και διαμερισμάτων με τον υπερδιπλασιασμό του ενοικίου.
Δεν είναι ένα και δύο αλλά πολλά και απειλητικά τα συγκεκριμένα προβλήματα. Άμεσα και επερχόμενα. Τεράστια τα ελλείμματα που διευρύνουν καθημερινά το άνοιγμα μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών. Τεράστιες οι προς το εξωτερικό υποχρεώσεις του ιδιωτικού φορέα και του δημοσίου. Σε 200 δισεκατομμύρια ανέρχονται οι υποχρεώσεις που πρέπει να εξοφληθούν μέσα σε ένα χρόνο. Τον Ιούνιο το έλλειμμα συναλλάγματος είχε φθάσει τα 215,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Ενώ ως επόμενο η συνεχής κάμψη της συναλλαγματικής ισοτιμίας της τουρκικής λίρας διογκώνει τις υποχρεώσεις κράτους και πολιτών προς το εξωτερικό και το εσωτερικό. Άλλο ένα μέτρο, αμέσου εφαρμογής και εξαμήνου ισχύος προς το παρόν, με σκοπό πάλι την προστασία της αξίας του νομίσματος, αμφίβολης όμως απόδοσης, είναι η υποχρέωση των εξαγωγέων να εισάγουν εντός τακτής προθεσμίας και να ρευστοποιούν στις τράπεζες το 80% του τιμήματος των εξαγωγών που πραγματοποιούν. Μέτρο που καταργήθηκε το 2008 και αναζωπύρωνε συνεχώς τις εξαγωγές της Τουρκίας. Ενώ τώρα, όπως υποστηρίζουν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις θα ζημιώνουν διπλά, αφενός λόγω της διαφοράς μεταξύ τιμής αγοράς και πώλησης του συναλλάγματος και αφετέρου της συνεχιζόμενης αστάθειας των τιμών κατά την εισαγωγή των απαραίτητων πρώτων υλών.
Σε πλήρη συγχορδία εντάσσονται παράλληλα και οι επανειλημμένες προειδοποιήσεις των Οργανισμών Αξιολόγησης της Πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, με πρώτη την Fitch Raitings η οποία προειδοποίησε προ ημερών ότι η οικονομική ανάπτυξη της από 3,8% στο τέλος του 2018 θα μειωθεί στο 1,2% το 2019 ενώ ταυτόχρονα η εδρεύουσα στην Ολλανδία ABN-AMRO Bank καθώς και η Societe Generale ανακοίνωσαν ότι προβλέπoυν για το 2019 περαιτέρω υποτίμηση της τουρκικής λίρας και αύξηση του πληθωρισμού.
Στο πλαίσιο λοιπόν όλων των ανωτέρω, κυρίως δε της βασικής επιδίωξης της Άγκυρας να τιθασεύσει την καθημερινή υπερτίμηση του δολαρίου έναντι της τουρκικής λίρας, κρίσιμη θεωρείται η 13η Σεπτεμβρίου. Οπότε αναμένεται να ανακοινωθεί από την Κεντρική Τράπεζα σειρά νέων μέτρων, μεταξύ των οποίων και η αύξηση των επιτοκίων, παρά την αρχική αντίρρηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος όμως , όπως πριν και τώρα, υποστηρίζει σθεναρά. ότι το συγκεκριμένο μέτρο θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και ότι τα πάντα εξελίσσονται άριστα..
Άλλοι πάλι, σχετικοί με τα της διεθνούς οικονομίας υποστηρίζουν ότι, ήδη με υπαιτιότητα πάντοτε του Προέδρου Ερντογάν έχει καθυστερήσει η Κυβέρνηση να αυξήσει τα επιτόκια, οπότε τώρα, θα αποδειχθεί ανεπαρκές το συγκεκριμένο μέτρο. Και τούτο διότι στο διάστημα που μεσολάβησε, έχει τρωθεί η εμπιστοσύνη των ξένων αγορών προς την Τουρκική οικονομία και έχουν επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αμερική και ευρύτερα τη Δύση.
Το βέβαιο και άσχετα με το τεράστιο πρόβλημα της οικονομίας είναι ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν στη σκακιέρα που έχει στήσει, έχει να αντιμετωπίσει και άλλα, εξίσου σοβαρά ή και σοβαρότερα προβλήματα. Εμπρός στα οποία αυτό του Αμερικανού πάστορα Μπράνσον ωχριά κυριολεκτικά, οπότε και δικαιολογημένα προβάλλει σήμερα το ερώτημα αν θα αποδειχθεί ικανός να τα αντιμετωπίσει και να συνεχίσει να απολαμβάνει τα αγαθά της εξουσίας και για να ακριβολογώ της μοναρχίας που έχει συγκροτήσει.
