Τουρκία: Τα διλήμματα των ψηφοφόρων

Του Αλέκου Παπαδόπουλου*

Εμφανής ο προβληματισμός. Και πολλά τα διλήμματα που απασχολούν τελευταίως τους Τούρκους ψηφοφόρους. Και θα αυξάνονται και θα πληθύνονται καθημερινά. Όσο στενεύουν τα περιθώρια και πλησιάζει η 24η Ιουνίου. Η σημαδιακή ημέρα που ο τουρκικός λαός θα επιλέξει, όχι πλέον τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά τον Μονάρχη, ο οποίος εξασφαλίζοντας και την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, στο πλαίσιο του νέου Συντάγματος.
Αυτού που ενώ καταργεί την Πρωθυπουργία και πολλούς άλλους θεσμούς, καθιερώνει μια ιδιότυπη, δήθεν προεδρική δημοκρατία, η οποία όμως ουσιαστικά διευρύνει εντυπωσιακά τις εξουσίες του Προέδρου, σε βαθμό να ωχριούν δίπλα τους οι δικαιοδοσίες και αυτού ακόμη του Αμερικανού Προέδρου που φαίνεται να έχει ζηλέψει ο Ερντογάν.
Και αναφέρομαι σε προβληματισμούς. Αναφέρομαι σε διλήμματα, γιατί ενώ ο Ερντογάν, προς το παρόν τουλάχιστον, διατηρεί τα πρωτεία του αξιοποιώντας τα κεκτημένα και επιχειρεί να πείσει τα πλήθη με κηρύγματα μεγαλομανίας και υποσχέσεις μιας μεγάλης Τουρκίας, που εποφθαλμιά να κατακτήσει ό,τι είχε κάποτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι δύο βασικοί αντίπαλοί του ο Μουχαρρέμ Ιντζέ και η Μεράλ Ακσενέρ αντί μεγαλοστομίες στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής, προτιμούν να θίγουν καυτά προβλήματα του τουρκικού λαού, επιδιώκοντες κυρίως την αφύπνισή του, με εντυπωσιακά επιχειρήματα και αδιάσειστα στοιχεία.
Και ήταν καίριο για παράδειγμα το ερώτημα που απηύθυνε προ ημερών στον Ερντογάν με πολλά τα υπονοούμενα, ο υποψήφιος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Μουχαρρέμ Ιντζέ. Θέλω να μας απαντήσεις είπε, απευθυνόμενος στον Πρόεδρο Ερντογάν και ενώ τα συγκεντρωμένα πλήθη φώναζαν έξαλλα “Φθάνει – Φθάνει” στην έννοιά του “Ταμάμ”: “Γιατί ο προϋπολογισμός της Προεδρίας της Δημοκρατίας που τον Ιανουάριο του 2017 ήταν 15 εκατομμύρια, τον Φεβρουάριο 26, τον Μάρτιο 27, τον Απρίλιο 27, τον Μάιο-Ιούνιο 26, τον Ιούλιο 32, τον Αύγουστο 26, τον Σεπτέμβριο 29, τον Οκτώβριο 24, τον Νοέμβριο 29, αιφνιδίως τον Δεκέμβριο έφθασε τα 359 εκατομμύρια; Και γιατί πάλι -συνέχισε- ενώ το 2007 ο προϋπολογισμός της Προεδρίας της Δημοκρατίας ήταν 33 εκατομμύρια λίρες και 199 το 2014, το 2018 φέτος δηλαδή, ορίσθηκε στα 845 εκατομμύρια. Ποσό 25πλάσιο του 2007”; Και κατέληξε ο υποψήφιος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος: “Πες μας, τίνος είναι τα λεφτά που σπαταλάς. Πες μας, δεν είναι κρίμα, δεν είναι αμαρτία;”.
Ήδη όμως ο Ερντογάν αντί απάντησης χρησιμοποιώντας μάλιστα ως λάβαρο την πρόσφατη καταδικαστική απόφαση σε βάρος του Αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, για όσα είχε πει αυτός περί φυγάδευσης στο εξωτερικό εκατομμυρίων δολαρίων στο όνομα του γιου του και άλλων στενών συγγενών του, επιτίθεται με σφοδρότητα κατά των επικριτών του, τους οποίους και χαρακτηρίζει ανεύθυνους συκοφάντες και τους απειλεί με νέες δίκες.
Η ατμόσφαιρα ηλεκτρισμένη όσο ποτέ. Και ασφαλώς θα εντείνεται ακόμη περισσότερο, όσο πλησιάζουμε στην κρίσιμο ημερομηνία των εκλογών που θα αναδείξουν εκτός από τον Πρόεδρο και τη σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης, που διακαής πόθος του Ερντογάν είναι να έχει και εκεί την πλειοψηφία, καθότι διαφορετικά θα είναι άδωρο το δώρο της Προεδρίας, εφόσον δεν θα μπορεί να αποφασίζει και να ενεργεί αυθαίρετα, όπως οραματίζεται, βέβαιος για τα ηγετικά προσόντα του.
Όπως εδώ σε εμάς, έτσι και στην Τουρκία, προεκλογικά αφθονούν οι υποσχέσεις. Οι τρεις υποψήφιοι, Ερντογάν, Ιντζέ και Ακσενέρ τάζουν τα πάντα, εκτός βέβαια του Σελαχαττίν Ντεμιρτάς του φιλοκουρδικού HDP, που ασκεί τον αγώνα του από τις φυλακές της Αδριανουπόλεως και απίθανο όπως είναι να μετάσχει, αν εννοείται υπάρξει, στον δεύτερο γύρο, στερούμενος δε της δυνατότητας παροχής υποσχέσεων προς τους ψηφοφόρους του, αρκείται σε συνθήματα περί δικαίου, ελευθερίας και ισοτιμίας.
Άλλο ένα θέμα που αγγίζει επίσης άμεσα το ενδιαφέρον των λαϊκών στρωμάτων, είναι ότι ενώ ο Ερντογάν προβάλλει ως πολυτέλεια βιοτικού επιπέδου και εντυπωσιακής ευημερίας του λαού, το ότι απέκτησαν -πολύ αμφίβολο αν πράγματι απέκτησαν- όλα τα σπίτια από ένα ψυγείο και υπόσχεται τη δημιουργία σύγχρονων μορφωτικών κέντρων -καφενεία τα χαρακτηρίζει η αντιπολίτευση- για τους πολίτες από άκρου σε άκρο σε όλη τη χώρα, πρόσθετα στα ανάκτορα με τα χίλια δωμάτια που έφτιαξε για τον εαυτό του, προχωρά ακάθεκτος τώρα, στην ανέγερση ενός σούπερ θέρετρου σε μια παραδείσια περιοχή του Μαρμαρά. Και δε δίστασε για το σχετικό οικοδόμημα, το οδικό του δίκτυο και την όλη υποδομή του, παρά τις πολλαπλές και δικαιολογημένες διαμαρτυρίες για τη μονοπωλιακή χρήση της ονειρεμένης αυτής περιοχής, να ξεριζώσει 50.000 δένδρα, αν και σε καθαρά αντίθεση με τη σύγχρονη νοοτροπία είχε κατηγορηθεί σφοδρά ο προκάτοχός του Τουργκούτ Οζάλ όταν θέλησε να κατασκευάσει εκεί ένα σεμνό οίκημα των 5 μόνο δωματίων!!!
Σε σχετικό του άρθρο ο δημοσιογράφος Γιουσούφ Γιαβούζ αναφέρεται λεπτομερώς στο όλο θέμα και αποκαλύπτει ότι σήμερα απασχολούνται με το συγκεκριμένο έργο χίλιοι περίπου εργάτες. Τα φορτηγά πάνε και έρχονται ολημερίς εκεί. Τεράστια τα ποσά που δαπανώνται και δεν αμφιβάλλω γράφει, ότι αντ’ αυτού θα ήταν δυνατό να δημιουργηθούν 8 κωμοπόλεις και να ιδρυθούν ισάριθμα νοσοκομεία. Δεν καταλαβαίνω όμως -συνεχίζει- προς τι και όλα αυτά τα προστατευτικά μέτρα. Προς τι η οικοδόμηση ενός τοίχου σαν το Σινικό. Αν φοβούνται την οργή του λαού τότε γιατί συνεχίζουν, γιατί προχωρούν στην κατασκευή του; Προσωπικά και υπό τη δημοσιογραφική μου ιδιότητα, είχα φιλοξενηθεί στο παρελθόν τόσο από τον Καντάφι, όσο και από τον Σαντάμ Χουσεΐν στη Λιβύη και στο Ιράκ, ουδαμού όμως διαπίστωσα ανάλογα μέτρα ασφαλείας, σημειώστε δε ότι πάντα ταύτα πραγματοποιούνται υπό άκρα μυστικότητα, καθότι έχει απαγορευθεί με δικαστική απόφαση κάθε σχετικό δημοσίευμα.
Ας έλθουμε όμως τώρα και στις υποσχέσεις που δίνει ο Ερντογάν δεξιά και αριστερά, για να πείσει τον τουρκικό λαό ότι με την επικράτησή του θα ανατείλουν από την επομένη και για όλους καλύτερες μέρες. Πώς όμως μπορεί να ανατείλουν καλύτερες μέρες, όταν χιλιάδες πολίτες παραμένουν στις φυλακές, άλλες τόσες χιλιάδες έχουν απολυθεί από τις θέσεις τους, ουδείς δε είναι βέβαιος ότι θα κυκλοφορεί ελεύθερος και αύριο. Αλλά και ποιος πάλι μπορεί να αγνοήσει, ότι όλοι αυτοί έχουν συζύγους, παιδιά, γονείς, αδελφούς, έχουν συγγενείς που ως προς το αποτέλεσμα, πολλαπλασιάζουν τον αριθμό των αντιπάλων του και διχάζουν τον λαό.
Προβλέπω λέει ο Ερντογάν μια Τουρκία να ξεσαλώνει την επομένη της 24ης Ιουνίου και που θα συνεχίσει να αναπτύσσεται σε όλους τους τομείς, ώστε σύντομα να καταλάβει τη θέση που της αξίζει μεταξύ των μεγάλων της υφηλίου.
Και ενώ συνηθίζει να ανατρέχει συχνά στην προηγούμενη χιλιετηρίδα και να μνημονεύει άνδρες της εποχής εκείνης, ίσως για να εμφανίζεται ως διάδοχος και αυτού ακόμη του Οσμάν του Α΄, με σκοπό την αναπτέρωση του ηθικού του ακροατηρίου του, δεν παύει με τα ίδια πάντοτε κίνητρα να υπενθυμίζει στις προεκλογικές του ομιλίες, ότι βρίσκεται σταθερά στο πλευρό όλων των αδυνάτων και απροστάτευτων και να επαναλαμβάνει, ότι αυτός τόλμησε να υψώσει τη φωνή του στο Νταβός και να πει “One minute” στους κατακτητές και σε όσους παρέμεναν με την εντύπωση ότι ο κόσμος απαρτίζεται αποκλειστικά και μόνο από τους 5 καθιερωμένους μεγάλους.
Όσον αφορά στα οικονομικά της χώρας, θυμίζει καθημερινά ότι όταν ανέλαβε τη διακυβέρνησή της, η Τουρκία ήταν χρεωμένη στο IMF με 23 δισεκατομμύρια δολάρια και τα αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας ανέρχονταν μόλις στα 27,5 δισεκατομμύρια. Σήμερα λέει, το χρέος αυτό έχει μηδενισθεί και το απόθεμα της Τράπεζας ανήλθε στα 114,5 δισεκατομμύρια, ενώ δε καθορίζει ενδιάμεσα ορόσημα προόδου και ανάπτυξης το 2023 και τα μακρινά 2053 και 2071, αποφεύγει να αναφερθεί στις άμεσες υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα τόσο του κράτους όσο και των ιδιωτών, καθώς και στα στοιχεία των διεθνών οικονομικών κολοσσών, που προβαίνουν τελευταίως σε αλλεπάλληλες υποβιβάσεις της πιστοληπτικής δυνατότητας της χώρας.
Πολλά τα “θα” και άλλα τόσα τα “πρέπει” του Ερντογάν, πολλά και τα μεγαλόπνοα σχέδιά του για αυτοκινητόδρομους, πάρκα, στάδια, αεροδρόμια, γέφυρες ακόμη και διώρυγες. Για εργοστάσια κατασκευής πυραύλων, καθώς και των μη επανδρωμένων πολεμικών “flying fish” τα οποία θέλει να εξάγει και σε άλλες χώρες. Έλα όμως που με αυτά δεν καλύπτονται οι ανάγκες του λαού, που το πιάτο του παραμένει αδειανό σαν των ερασιτεχνών ψαράδων και αυτό των κυνηγών, που τις πιο πολλές φορές γυρίζουν με κενά τα δίχτυα τους.
Αληθεύει ότι η Τουρκία παρουσίασε μια εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη το διαρρεύσαν έτος. Ούτε ίσως και ψεύδεται εν γνώσει ο Τούρκος Πρόεδρος, όταν λέει ότι εξακολουθεί η χώρα του να είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου, έλα όμως που διαψεύδεται από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας του, όταν η σύνταξη ενός ανδρόγυνου συνταξιούχων που τον Μάιο του 2017 ισοδυναμούσε με 700 ευρώ, φέτος ισοδυναμεί μόλις με 580, δηλαδή 120 ευρώ λιγότερα και κατά γενική ομολογία είναι δυσοίωνες οι προβλέψεις όσον αφορά την αγοραστική δύναμη της τουρκικής λίρας στο άμεσο μέλλον, το δε χιλιάρικο, (ούτε 185 ευρώ) που δόθηκε προ ημερών στους συνταξιούχους μαζί με το δικαίωμα της δωρεάν κυκλοφορίας τους τις μέρες αυτές στα μέσα μαζικής μεταφοράς με αφορμή το μπαϊράμι, στην πραγματικότητα όμως ως προεκλογικός μπουναμάς, ασφαλώς και δεν μπορεί να συσχετισθεί με τα προεδρικά μεγαλεία.
Και ο λόγος τώρα για τον Μουχαρρέμ Ιντζέ, που όπως και κάθε άλλος υποψήφιος πρόεδρος, συμπεριλαμβανομένου και του Ερντογάν, σε περίπτωση μη εκλογής τους, σύμφωνα με το αντίστοιχο άρθρο του νέου Συντάγματος θα βρεθούν εκτός Βουλής. Αυτός δε είναι και ο λόγος που όταν τον υπέδειξε ως υποψήφιο ο Αρχηγός του Κόμματός του, πολλοί ήταν αυτοί που διέκριναν σκοπιμότητα στην πρότασή του και την απέδωσαν όχι σε αυτοθυσία, αλλά σε μια τακτική απομάκρυνσής του από την Αρχηγία, εφόσον ήταν ο μόνος που θα τον απειλούσε άμεσα σε μια νέα ψηφοφορία, θεωρούσε δε και δεδομένη την αποτυχία του ιδίου με αντίπαλο τον Ερντογάν, όπως συνέβη τόσες φορές στο παρελθόν.
Ούτως ή άλλως όμως θα παραδεχθώ παρενθετικά, ότι ο συγκεκριμένος υποψήφιος φαίνεται να συγκεντρώνει την προτίμηση μιας ευρύτερης μάζας ψηφοφόρων και όχι μόνο των πατροπαράδοτων οπαδών του Κόμματός του, που επί χρόνια τώρα έχουν καθηλωθεί σε ένα περιορισμένο ποσοστό του 20-26%, ίσως και εξαιτίας ενός άγονου αρχηγού.
Τολμηρός σε όλες τις φάσεις της προεκλογικής του δραστηριότητας. Επιθετικός, αλλά και αποκαλυπτικός κατά του αντιπάλου, όχι απλά με λόγια αλλά με στοιχεία, με αριθμούς, κατάφερε δε να εξελιχθεί σε έναν επικίνδυνο διεκδικητή του προεδρικού θώκου με ενδεχόμενη και τη νίκη του ακόμη στο δεύτερο γύρο. Έπεισε τον κόσμο για την απλότητά του. Τον έπεισε ότι είναι και μπορεί να παραμείνει και ως Πρόεδρος, όπως ένας από αυτόν. Δεν θα μένω είπε στα ανάκτορα. Θα τα παραχωρήσω στη νεολαία. Προτιμώ πρόσθεσε, να συνεχίσω να μένω στο διαμέρισμά μου και όχι στο Προεδρικό Μέγαρο. Σε αυτό που απόκτησα μόλις προ διετίας με δάνειο που δεν έχω εξοφλήσει. Αυτή είναι η ανύπαρκτη περιουσία μου που δε θέλω να αυγατίσει. Και έπεισε και χαροποίησε το ακροατήριό του, που θα προέβη μάλλον σε συγκρίσεις και ίσως με αυτά αλλά και με άλλα πολλά, έβλεπαν όλοι κάθε μέρα να ανεβαίνουν τα ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις σε βάρος κυρίως της Μεράλ Ακσενέρ, που ενώ στην αρχή της προεκλογικής περιόδου εθεωρείτο φαβορί, σταθεροποιήθηκε μετά στην τρίτη θέση.
Εντυπωσιακά εξ άλλου ήταν και τα κηρύγματά του για τη συμφιλίωση του λαού και την ειρηνική επίλυση του Κουρδικού προβλήματος, αναγνωρίζοντας την ύπαρξή τους και εκχωρώντας σε αυτούς ένα από τα τρία κρατικά κανάλια της τηλεοράσεως. Θέματα άγνωστα στον Ερντογάν, που αυτός τα επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία και αφορμή.
Οι ανακοινώσεις του έγιναν στην αίθουσα Ατατούρκ. Εμπρός σε ένα τεράστιο πόστερ του ιδρυτού της τουρκικής δημοκρατίας και ως ακραίος Κεμαλιστής, περιχαρής υιοθέτησε όλους τους Κεμαλιστές που ως γνωστό άφησε ακέφαλους ο Ερντογάν όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, μολονότι και κατά γενική ομολογία πολλοί τον είχαν πιστέψει κάποτε.
Υποσχέθηκε ακόμη να αποκαταστήσει τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, να καταργήσει τον νόμο εκτάκτου ανάγκης, να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη, το νομικό κράτος, να εξασφαλίσει την ανεπηρέαστο λειτουργία του Συνταγματικού Δικαστηρίου κλπ. κλπ.
Θέλω, συνέχισε, να συνδυάσω την ειρήνη με την ευημερία ώστε οι συμπολίτες μου να διαβιούν εν ειρήνη και ευημερία. Θέλω να γίνουν άμεσα όλες οι ρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις και η δικαιοσύνη να λειτουργεί στη χώρα μας σύγχρονα και αμερόληπτα, οι αρμόδιοι δε δικαστές να εποπτεύουν την εξουσία και να μπορούν να ελέγχουν και τους εκλεγμένους λειτουργούς της, χωρίς να δέχονται εντολές άνωθεν.
Λεπτομερής επίσης στους στόχους και στα θέλω του σε ό,τι αφορά τη δημόσια διοίκηση ώστε να είναι ελεγχόμενη και υπεύθυνη, λεπτομερής και στους οικονομικούς του στόχους ώστε να διπλασιασθούν οι εξαγωγές, να τονωθεί η παραγωγή σε όλους τους τομείς και να εκλείψουν οι διακρίσεις και ανισότητες, σε ό,τι αφορά τις διάφορες περιοχές της χώρας.
Για την εξωτερική πολιτική, τον τομέα δηλαδή που μας ενδιαφέρει άμεσα καθότι γείτονες και σύμμαχοι της Τουρκίας, ο Μουχαρρέμ Ιντζέ υπόσχεται να επαναφέρει την αρχή της ειρήνης στη χώρα, ειρήνης στον κόσμο, με στόχο τις υγιείς όπως είπε σχέσεις με όλες τις χώρες και ιδιαίτερα τους γείτονές μας στο πλαίσιο των εθνικών μας συμφερόντων. Θα εξομαλυνθούν συνέχισε οι σχέσεις μας με τις Δυτικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί είμαι πεπεισμένος ότι η θέση της Τουρκίας είναι στην Ευρώπη και της Ευρώπης στην Τουρκία. Όσο για το Κυπριακό υπογράμμισε ότι θα επιδιώξει άμεσα μια δίκαιη λύση.
Αυτονόητο ότι ο Ιντζέ δεν παρέλειψε την αναφορά και σε όλα τα άλλα θέματα, υπογραμμίσας ως απόσταγμα ιδεολογικό, ότι θα είναι ο Πρόεδρος 81 εκατομμυρίων πολιτών και όχι μέρους αυτών.
Και τώρα η σειρά μας στη Μεράλ Ακσενέρ, την υποψηφία του “Καλού Κόμματος” που θα μείνει ως φαίνεται μόνον με τα προικώα της, τη δύναμη δηλαδή που απέσπασε από το Κόμμα των “Γκρίζων Λύκων”, ανεπαρκής όπως αποδείχθηκε να φέρει στο προσκήνιο και να υποσχεθεί έστω και κάτι το καινοτόμο και προοδευτικό, εκτός του τετριμμένου και ακραίου εθνικισμού, φανατισμού και απομονωτισμού της χώρας της. Αυτά συνοπτικά είναι τα προεκλογικά δεδομένα στην Τουρκία. Αυτές οι θέσεις και υποσχέσεις των τριών επικρατέστερων υποψηφίων για την Προεδρία της, είθε δε να αποδειχθεί πλειοψηφική η προσδοκία να πρωτεύσει για το καλό της χώρας και της περιοχής, αυτός που θα υπηρετήσει με πίστη και αφοσίωση το σύνθημα του Ατατούρκ “ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ”.