Το τέρας είναι μυριοκέφαλο και πανταχού παρόν.

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ*

Αφού, κατά το αείχλωρο, «η βία είναι η μαμή της Ιστορίας», τότε θα είναι και η ποντικομαμή της μικροϊστορίας. Εξαρτάται, βέβαια, για ποια βία μιλάμε και από πού προέρχεται διότι επ’ αυτού υπάρχουν μικροδιαφωνίες, καλή και κακή βία, αντρική, θηλυκή και τρανς και οπωσδήποτε παγκόσμια: η ισορροπία των εθνών εξαρτάται από το πόση βία ασκούν ή μπορούν να ασκήσουν, τι στρατό και πόσα όπλα μαζικού αφανισμού διαθέτουν, αλλά και πόσο παλαβούς ηγέτες έχουν. Το αντίπαλον δέος φοβίζει το αντίπαλον πέος, διότι οι υδρογονοβόμβες και οι πύραυλοι Κρουζ δεν είναι κάτι σαν τη μαμά-Τερέζα. Η δυνάμει βία (δυστυχώς) είναι όλη η ουσία, το έρμα που ισορροπεί τον πολιτισμό, αν και κάποτε ξεφεύγουμε και ο πόλεμος ξεσπάει κανονικά όπως τώρα στην Ουκρανία, στη Γάζα και αλλού – για ποια βία απ’ όλες μιλάμε; Κι αν πέσει ένας διηπειρωτικός σκoτώνει εκατοντάδες, χιλιάδες, ανεξαρτήτως φύλου και τα φέρετρα είναι Unisex.

Η μαμή της Ιστορίας. Τα ίδια και χειρότερα (τηρουμένων των αναλογιών) συμβαίνουνε και μέσα στον γάμο, στην οικογένεια και στις ερωτικές σχέσεις. Και είναι λογικό. Οταν κάποιος είναι εγωτικό «εγώ», παντρεύεται όντας ανώριμος ένα άλλο ανώριμο «εγώ» (συχνά, ή συνήθως), κάνουν παιδιά, ζούνε σε μικρό διαμέρισμα, έχουν οικονομικό ζόρι, ο έρως και η επιθυμία στα δυο χρόνια έχουνε παρέλθει, η συνεννόηση είναι πλέον αδύνατη και υπάρχει και κρίση ηλικίας, τι περιμένετε να συμβεί; Τα λένε η λογοτεχνία και το θέατρο εδώ και αιώνες: το πρόβλημα δεν λύνεται εύκολα και το ενδοοικογενειακό μένος είναι σχεδόν παντού και μάλλον αναπόφευκτο. Το πολύ να μικραίνουν τα ποσοστά ανά χώρα, διότι αν εδώ, σ’ εμάς, γίνεται χαμός με τις γυναικοκτονίες, σκέψου τι συμβαίνει στο Κάιρο των είκοσι εκατομμυρίων, της μπούργκας και της ένδειας, τι συμβαίνει στην Πόλη και στο Δελχί. (Χάος και οδυρμός.)

Βέβαια είναι καλό και απαραίτητο να παρεμβαίνουν η αστυνομία και το κράτος και να προστατεύουν όσο μπορούν. Αλλά πώς θα τσεκάρεις κάθε διαταραγμένη οικογένεια, κάθε γάμο, κάθε ερωτική σχέση, κάθε σαλταρισμένο, κάθε διαμέρισμα και κάθε πολυκατοικία, όπου φωλιάζουν εν πολλοίς το αδιέξοδο, η παραφροσύνη, οι μανικοί έρωτες, η ανωριμότητα, η αδυναμία συνομιλίας; Πώς, κάθε πυρήνα όπου επωάζεται και εκρήγνυται η εγωπάθεια, η μανία ελέγχου, άρα και η βία – οπότε, ξαφνικά κι ένα πρωί μαθαίνεις ότι ο γείτονας, αυτό το καλό παιδί που σου έλεγε ευγενικά καλημέρα, κατέσφαξε χτες το βράδυ τη γυναίκα του και την πεθερά του, ή έκανε διάφορα απ’ αυτά που διαβάζουμε καθημερινώς περί βιασμών και λοιπών. Τι συμβαίνει, λοιπόν; Το κράτος φταίει για όλα αυτά; Και ποια τάξη μπορεί να επιβάλει σε ποιον και πού; Κι εκείνοι που είναι κατά της τάξης, τώρα ξαφνικά έγιναν υπέρ, και απαιτούν γερή και αποτελεσματική αστυνομία. Απαιτούν νόμο και τάξη – άλλη περίπτωση αυτή, διπολικής πολιτικής τρέλας.

Και θα θεραπευτούν όλα αυτά αν επιβάλουμε τον όρο «γυναικοκτονία», ανδροκτασία, ανδροφονία, ή κρατήσουμε τον γενικό ανθρωποκτονία, ή δολοφονία; Ας δοκιμάσουμε και το «γυναικοκτονία» (αφού δεν αλλάζει η πραγματικότητα, ας αλλάξουμε τις λέξεις) αλλά είναι αμφίβολο κατά πόσο θα μεταβληθούν τα πράγματα, αφού το αιώνιο συρίγγιο του προβλήματος είναι τα παλαβωμένα «εγώ», το δύσκολο έως ακατόρθωτο της συνύπαρξης, οι ασύμβατες σχέσεις, το άγχος της συγκατοίκησης, οι πολλαπλοί ψεκασμοί. Σε μεγάλο βαθμό, επίσης, η τηλεόραση που τρελαίνει κόσμο, η μη αίσθηση πραγματικότητας, οι αυταπάτες, η φθορά, η έλλειψη αγωγής και η αγραμματοσύνη – αν και η μόρφωση και τα μεταπτυχιακά πάλι δεν εγγυώνται τίποτε εάν υπάρχει αργός ερωτικός μεταβολισμός και αν σκεφτείς πως και ο πολυδαής κομουνίσταρος Λουί Αλτουσέρ στραγγάλισε την καημένη τη γυναίκα του. (Δεν της έφτανε που υπέστη τόση διαφώτιση). Ασε τι έκανε ο Νόρμαν Μέιλερ, ή ο Μπάρροουζ.

Το πρόβλημα ενυπάρχει ένδον, στον εσωνάρθηκα, φωλιασμένο στις ψυχές, συν την νοοτροπία και την υπέρτερη σωματική δύναμη. Η δε αγάπη αποδεικνύεται συχνά το πιο επικίνδυνο συναίσθημα – έχει φάει πολύν κόσμο. (Εύκολα μεταλλάσσεται σε μίσος, απέχθεια κι ευχή θανάτου.) Επίσης η ιδέα της προδοσίας, η μη αποδοχή του έτερου ως αυτόνομου ατόμου που αποφασίζει για την τύχη του, η μανία της χειραγώγησης, η κυριαρχία, η αποκλειστικότητα και πλείστα άλλα που έχουνε αναλυθεί κι αναδειχθεί μυριάδες φορές, αλλά και πάλι συνεχίζουν να υπάρχουν και να γεμίζουν κάθε μέρα το δελτίο, να σκοτώνουν και να στέλνουν κόσμο στις φυλακές. Νυχθημερόν κι ανελλιπώς. (Συν το ότι υπάρχει και η δολοφονική λεκτική βία.)

Καλές οι δομές, και η αστυνομία να είναι έτοιμη, αλλά μην έχουμε και αυταπάτες. Το τέρας είναι μυριοκέφαλο και πανταχού παρόν. Και δεν έχουνε αυξηθεί τα περιστατικά, απλώς έχουν αυξηθεί οι καταγγελίες. Μην μπερδευόμαστε. Το ζήτημα της βίας είναι εγγενές, ενυπάρχει δυνάμει στα κατάβαθα της ύπαρξης κι όποιος έχει «ψυχολογικά προβλήματα» το πρώτο που κάνει είναι να σκοτώσει κάποιον άλλο. Ή, κάποιους άλλους, ακόμα και αγνώστους. Γιατί, άραγε, τρέπεται στη βία, ή και στον φόνο; Υπάρχει κάτι βαθύ, ερεβώδες, πίσω απ’ όλα αυτά. Και ίσως βοηθήσει η αστυνομία, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα. Εν τω μεταξύ, μπορούμε να παρηγοριόμαστε με τις κατάρες και τις βίαια ελαφρολαϊκές, πολιτικές αναλύσεις μας λόγω ευρωεκλογών.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους