Το σχέδιο Σόιμπλε παραμένει στο τραπέζι

Του Σταύρου Λυγερού*
Τον περασμένο Μάιο είδε το φως της δημοσιότητας ένα έγγραφο του Σόιμπλε προς τους Γερμανούς βουλευτές. Το μήνυμα του τότε υπουργού Οικονομικών ήταν σαφές: η όποια ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δεν θα είναι ελάφρυνση, αλλά ένα νέο δάνειο! Με άλλα λόγια, όχι μόνο επανέλαβε την κατηγορηματική άρνησή του για κούρεμα της ονομαστικής αξίας των δανείων, αλλά επίσης αρνήθηκε τους έμμεσους τρόπους ελάφρυνσης, όπως π.χ. είναι η μείωση του επιτοκίου σε συνδυασμό με μεγάλη επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής.

Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από την εποχή που η κυβέρνηση Τσίπρα άφηνε σαφώς να εννοηθεί πουλούσε ότι εάν το ΔΝΤ έμενε εκτός ελληνικού προγράμματος η Ελλάδα θα έμπαινε σε τροχιά αποδέσμευσης από τα δεσμά της κηδεμονίας. Από τότε, βεβαίως, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Η επιδίωξη να φύγει το Ταμείο από το ελληνικό πρόγραμμα σταδιακά μετατράπηκε σε αμφιθυμία και τελικώς σε επιθυμία παραμονής.

Το ΔΝΤ, άλλωστε, πιέζει -όσο πιέζει- το ευρωιερατείο να αποδεχθεί γενναία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Όχι, βεβαίως, επειδή διαπνέεται από φιλελληνικά αισθήματα, αλλά επειδή ως επαγγελματίας «διασώστης» γνωρίζει πως χωρίς γενναία ελάφρυνση η ελληνική οικονομία δεν θα ορθοποδήσει.

Ο τρόπος, όμως, που το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών σχεδίαζε από τα τέλη του 2015 την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους οδήγησε και οδηγεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους παραμένουν ακόμα ζητούμενο, αλλά η Ελλάδα έχει αποδεχθεί ότι θα παραμείνει σε καθεστώς δημοσιονομικής κηδεμονίας μέχρι να εξοφλήσει τη μερίδα του λέοντος από τα χρέη της, δηλαδή για τις επόμενες αρκετές δεκαετίες!

Μεταμοντέρνα αποικία χρέους

Το επιχείρημα του Βερολίνου αρχικά ήταν πως μόνο έτσι θα διασφαλισθεί η αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων. Από το προαναφερθέν έγγραφο, όμως, προκύπτει πως το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών έκανε ένα βήμα παραπέρα. Επιδιώκει η όποια ελάφρυνση αποφασισθεί να έχει τη μορφή νέας δανειακής σύμβασης, δηλαδή να είναι απλώς διευκόλυνση. Και βεβαίως για τις αρκετές επόμενες δεκαετίες που θα ισχύει η νέα δανειακή σύμβαση, θα υπάρχει και Μνημόνιο! Προφανώς δεν θα ονομασθεί έτσι, αλλά επί της ουσίας θα πρόκειται για παρεμφερές καθεστώς όχι απλώς εποπτείας, αλλά κηδεμονίας.

Πρόθεση του Σόιμπλε ήταν το σχέδιο αυτό να εφαρμοσθεί στην ελληνική περίπτωση, αλλά ταυτοχρόνως να αποτελέσει το πλαίσιο για την αντιμετώπιση κρίσης χρέους και σε άλλες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης. Πιστός στον οικονομικό εθνικισμό του, επιχείρησε με αφορμή την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους να δημιουργήσει προηγούμενο στο επίπεδο των ευρωπαϊκών θεσμών, το οποίο να προκαθορίσει τον χειρισμό κάθε επόμενης περίπτωσης.

Μπορεί τώρα πια ο Σόιμπλε να έχει μετακομίσει στη Βουλή (ως πρόεδρος), αλλά το πνεύμα του είναι ακόμα παρόν στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών. Το Βερολίνο απορρίπτει κατηγορηματικά οποιαδήποτε πρόταση προς την κατεύθυνση μίας συλλογικής ευρωπαϊκής αντιμετώπισης της κρίσης χρέους με γνώμονα την εμβάθυνση του ενοποιητικού εγχειρήματος, όπως π.χ. κάποια μορφή ευρωομολόγου.

Αντιθέτως, επιδιώκει να παγιώσει την απόλυτη εθνική ευθύνη όσον αφορά το χρέος. Ο πυρήνας του σχεδίου Σόιμπλε, που παραμένει στο τραπέζι, είναι ότι όποια χώρα-μέλος αντιμετωπίσει κρίση χρέους θα χάνει την κυριαρχία της και θα μετατρέπεται σε μεταμοντέρνα αποικία.

Δύο γραμμές στο ευρωιερατείο

Προφανώς, αρκετά θα κριθούν από το πως θα διαμορφωθεί τελικώς το κυβερνητικό σχήμα στη Γερμανία. Δεν πρέπει, ωστόσο, να αναμένονται ποιοτικές αλλαγές. Εκτός αυτού, ένα τέτοιο σχέδιο πρέπει να αποσπάσει και τη συναίνεση των υπολοίπων κρατών-μελών για να τεθεί σε εφαρμογή. Η πείρα διδάσκει ότι κατά κανόνα η εκάστοτε τελική απόφαση της Ευρωζώνης κινείται στο πλαίσιο των αντίστοιχων γερμανικών προτάσεων.

Από την άλλη πλευρά, όμως, εδώ και αρκετό καιρό έχει διαμορφωθεί στους κόλπους του ευρωιερατείου και ένας αντίρροπος πόλος. Αρκετοί επιδιώκουν να κλείσουν το κεφάλαιο της ελληνικής κρίσης με ένα «θετικό τρόπο» που θα στέλνει το μήνυμα ότι η Ευρωζώνη είναι σε θέση να επιλύει και να διευθετεί επιτυχώς ακόμα και τα πιο δύσκολα προβλήματά της.

Η Αθήνα προφανώς είναι κατηγορηματικά αντίθετη με την επιβολή ενός σχεδίου, όπως εκείνο του Σόιμπλε. Στο ζήτημα του χρέους, όμως, και το μαχαίρι και το πεπόνι είναι σε ξένα κι όχι σε ελληνικά χέρια. Για μία ακόμα φορά θα αποδειχθεί στην πράξη εάν όσοι και στο ευρωιερατείο δυσφορούν με την αδιαλλαξία και τον οικονομικό εθνικισμό του Βερολίνου θα κάνουν κάτι στην πράξη για να το υποχρεώσουν να ανακρούσει πρύμνα. Η πείρα, πάντως, μας διδάσκει να κρατάμε μικρό καλάθι.
*Ο Σταύρος Λυγερός είναι δημοσιογράφος  – αρθρογράφος  με  μακρά θητεία στις αθηναϊκές εφημερίδες. Αυτό τον χρόνο δημιούργησε την ιστοσελίδα slpress.gr