Το πόνημα του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, το οποίο ανέτρεψε την Ρωμαιοκαθολική προπαγάνδα για τον «τάφο» της Παναγίας

Σε λίγους είναι γνωστή σήμερα η μεγάλη συμβολή του Αγίου Ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης (1867-1922) στην ανατροπή του “μύθου”, που είχαν φτιάξει Ρωμαιοκαθολικοί μοναχοί  της Μονής των Λαζαριστών της Σμύρνης, οι οποίοι, θέλοντας να προσηλυτίσουν ορθοδόξους της Ιωνίας, αγόρασαν κοντά στην Έφεσο μια τοποθεσία, γνωστή από το 1890, με το όνομα  Καπουλή-Παναγιά (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ:wikipedia.org), δηλαδή «Σπίτι της Παναγίας»( Panayia Kapılı στα τουρκικά) και διέδωσαν ότι βρήκαν εκεί τον τάφο της Θεοτόκου.

Ο Άγιος Χρυσόστομος, ο οποίος ως Μητροπολίτης Σμύρνης από το 1910 βρήκε μαρτυρικό τέλος στην Μικρασιατική Καταστροφή, προέβη σε πλήθος δημοσιευμάτων, τεκμηριωμένων επιστημονικά, τα οποία εξέδωσε και σε βιβλίο. Κατόπιν αυτού, οι Λαζαριστές υποστήριξαν ότι επρόκειτο για σπίτι και όχι τον τάφο της Θεοτόκου.  Πριν από τους Λαζαριστές υπήρξαν τα  γραπτά του Clemens Brentano σχετικά με υποτιθέμενα οράματα της Anna Katharina Emmerick, η οποία λέγεται ότι περιέγραψε λεπτομερώς την τελευταία κατοικία και τον τάφο της Παναγίας.

Το 1894 Λαζαριστές μοναχοί της Σμύρνης αγόρασαν ένα κτήμα στο Μπουλμπούλ Ντάγ, όρος των Αηδονιών, δεκαπέντε χιλιόμετρα νότιας της Εφέσου, στο οποίο υπήρχε μικρός ερειπωμένος ναός αφιερωμένος στην Παναγία την Πορταΐτισσα. Στον χώρο αυτόν, που οι Τούρκοι ονόμαζαν Καπουλή – Παναγία, από τη λέξη καπού, που στα τουρκικά σημαίνει πόρτα, οι καθολικοί ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν τον τάφο της Παναγίας.

Οι Λαζαριστές* υποστήριζαν ότι εφόσον ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, μετά τη Σταύρωση του Κυρίου παρέλαβε την Παναγία «εις τα ίδια» ως αληθινή μητέρα του, τότε η Θεοτόκος τον ακολούθησε και στην Έφεσο, όταν η αγαπημένος μαθητής του Ιησού περιόδευε στην περιοχή και κήρυττε το μήνυμα του Ευαγγελίου. Έτσι, οι Λαζαριστές μοναχοί κατέληγαν στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι η Παναγία τερμάτισε εκεί τον επίγειο βίο Της.

Επιφανείς τότε Ορθόδοξοι κληρικοί, όπως ο λόγιος Μητροπολίτης Σμύρνης Βασίλειος Αστερίου (1834 – 1910), με ιστορικά και εκκλησιαστικά στοιχεία αντέκρουσαν τα επιχειρήματα και τους ισχυρισμούς των Ρωμαιοκαθολικών. Την περίοδο αυτή ο Χρυσόστομος (Καλαφάτης) βρισκόταν στην Έφεσο  ως Αρχιδιάκονος του Γέροντα του τότε Μητροπολίτη Εφέσου και στην συνέχεια Οικουμενικού Πατριάρχη,  Κωνσταντίνου Βαλιάδη. Ως νέος και καταρτισμένος από την Θεολογική Σχολή της Χάλκης ο Χρυσόστομος  συμμετείχε στη δημόσια επιστημονική και διαχριστιανική συζήτηση για το επίμαχο θέμα και αρθρογράφησε στην εφημερίδα “Αμάλθεια” της Σμύρνης.

Ο Χρυσόστομος, με πλήθος ιστορικών και αρχαιολογικών αναφορών, ανέτρεψε τους ανυπόστατους ισχυρισμούς των Λαζαριστών αποδεικνύοντας πως η Θεοτόκος ουδέποτε στη ζωή της εξήλθε των ορίων της Ιερουσαλήμ (με εξαίρεση τη φυγή στην Αίγυπτο, για την προστασία του Ιησού στη σφαγή των νηπίων) και προφανώς ουδέποτε επισκέφθηκε την Έφεσο. Επίσης, ο Χρυσόστομος υπέδειξε ότι από τους αποστολικούς χρόνους όλος ο χριστιανικός κόσμος, συμπεριλαμβανομένων των Ρωμαιοκαθολικών, τιμούσε και προσκυνούσε τον τάφο της Παναγίας που βρίσκεται «Γεθσημανή τω χωρίω».

 Τα άρθρα αυτά επεξεργασμένα και εμπλουτισμένα εκδόθηκαν ως εμπεριστατωμένη μελέτη, υπό τον τίτλο «Καπουλή-Παναγία: Ήτοι ο μακράν των ερειπίων της Εφέσου ανακαλυφθείς υπό των Καθολικών οίκος της Θεομήτορος». Στο εμπροσθόφυλλο αναφέρεται: ” Εκδίδοται δαπάνη της εν Περαία (Κορδελιώ) Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητος και πωλείται προς όφελος των Σχολών Περαίας. Εν Αθήναις: Εκκλησιαστικόν Τυπογραφείον, 1896″.

Παρόλα αυτά η Καπουλή-Παναγιά,τραβά μέχρι σήμερα το τουριστικό ενδιαφέρον

 Παρατίθεται, σε ψηφιακή μορφή  όλη η μελέτη «Καπουλή-Παναγία: Ήτοι ο μακράν των ερειπίων της Εφέσου ανακαλυφθείς υπό των Καθολικών οίκος της Θεομήτορος». Στην πρώτη εσωτερική σελίδα υπάρχει ιδιόχειρη σημείωση και μονογραφή του κατόχου της μελέτης: “Συγγραφεύς του παρόντος βιβλίου “Καπουλή Παναγιά” είναι ο Χρυσόστομος Καλαφάτης μετέπειτα Μητροπολίτης Σμύρνης”

Φορητή εικόνα Αγίου Ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης, Ι. Ν. Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης Αλίμου

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ “ΚΑΠΟΥΛΗ ΠΑΝΑΓΙΑ” by ARISTEIDIS VIKETOS on Scribd

* Ο  Γεώργιος Ν. Φίλιας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο βιβλίο του  «Οι Θεομητορικές Εορτές στη Λατρεία της Εκκλησίας.» Εκδ. ΓΡΗΓΟΡΗ, Αθήνα 2002, δικαιώνει τον Χρυσόστομο Σμύρνης , σημειώνοντας:

“Η «παράδοση της Εφέσου» αποτελεί μάλλον παρένθεση στο όλο θέμα του τόπου Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η μετακίνηση του ευαγγελιστού Ιωάννη στην Έφεσο πραγματοποιείται σε χρονική στιγμή μεταγενέστερη του ημίσεως του 1ου αι., γεγονός το οποίο αποδυναμώνει εξαιρετικά την περίπτωση μεταφοράς της Θεοτόκου στην Έφεσο. Η περί Θεοτόκου παράδοση στην πόλη αυτή δεν είναι αναγκαίο να σχετίζεται με την αυτοπρόσωπη παρουσία της Θεοτόκου, αλλά προφανώς με την παρουσία του Ιωάννη, ο οποίος στην εκκλησιαστική συνείδηση ευρίσκετο στενά συνδεδεμένος με τη Θεοτόκο. Η πόλη των Ιεροσολύμων, άλλωστε, κατέχει μεγαλύτερες «περγαμηνές» -σε σχέση με την Έφεσο- ώστε να θεωρείται ως το λίκνο εμφανίσεως της εορτής της Κοιμήσεως”.