Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά την υπεράσπιση του πλουραλισμού και της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) υιοθέτησε σήμερα τη διαπραγματευτική του θέση για το νόμο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, βάσει της οποίας ζητά από τα κράτη-μέλη της ΕΕ να διασφαλίζουν την πολυφωνία και να προστατεύουν την ανεξαρτησία των ΜΜΕ από κάθε είδους παρεμβάσεις, καθώς και το απόρρητο των δημοσιογραφικών πηγών.

Συγκεκριμένα, η διαπραγματευτική θέση του ΕΚ σχετικά με την ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, εγκρίθηκε με 448 ψήφους υπέρ, 102 κατά και 75 αποχές.

Οι ευρωβουλευτές ζητούν να απαγορευτούν όλες οι μορφές παρεμβάσεων στα ΜΜΕ και να ληφθούν μέτρα ώστε να μην ασκούνται πιέσεις στους δημοσιογράφους, όπως για παράδειγμα να μην αναγκάζονται να αποκαλύπτουν τις πηγές τους, να μην υποχρεώνονται να δίνουν πρόσβαση σε κρυπτογραφημένο υλικό στις συσκευές τους και να μην επιτρέπεται η παρακολούθησή τους, μέσω λογισμικών κατασκοπείας. Τα κατασκοπευτικά λογισμικά θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο ως έσχατη λύση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, εφόσον υπάρχει σχετική εντολή από ανεξάρτητη δικαστική αρχή η οποία διερευνά σοβαρά εγκλήματα, όπως η τρομοκρατία και η εμπορία ανθρώπων.

Διαφάνεια όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων ενημέρωσης

Για να μπορεί να αξιολογείται καλύτερα η ανεξαρτησία των ΜΜΕ, το Κοινοβούλιο ζητά να υποχρεούνται όλα τα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων του κλάδου, να δημοσιοποιούν πληροφορίες σχετικά με το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Οι ευρωβουλευτές θέλουν επίσης να υποχρεούνται τα μέσα ενημέρωσης, οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι μηχανές αναζήτησης να δημοσιοποιούν στοιχεία σχετικά με τα χρήματα που λαμβάνουν από κρατικές διαφημίσεις και ενισχύσεις. Σε αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνονται και πληροφορίες σχετικά με τα χρήματα που λαμβάνουν από χώρες εκτός ΕΕ.

Κανόνες ενάντια σε αυθαίρετες αποφάσεις από μεγάλες πλατφόρμες

Για να διασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις ελέγχου του περιεχομένου που λαμβάνουν οι πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες δεν θα περιορίζουν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να συσταθεί ένας μηχανισμός για τι διαχείριση των εντολών αφαίρεσης διαδικτυακού περιεχομένου. Οι πλατφόρμες θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να επεξεργάζονται δηλώσεις από τα ίδια τα μέσα ενημέρωσης, προκειμένου να διαπιστώνουν ποια από αυτά είναι ανεξάρτητα και ποια όχι. Στη συνέχεια, τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με την πρόθεση της εκάστοτε πλατφόρμας να διαγράψει ή να περιορίσει περιεχόμενο που αυτά έχουν δημοσιεύσει και να τους δίνεται περιθώριο να απαντήσουν εντός 24 ωρών. Εάν μετά την πάροδο του 24ώρου η πλατφόρμα εξακολουθεί να θεωρεί ότι το περιεχόμενο που έχει δημοσιεύσει το μέσο ενημέρωσης δεν συμμορφώνεται με τους όρους και τις προϋποθέσεις της, θα μπορεί να το διαγράψει, να περιορίσει την πρόσβαση σε αυτό, ή να παραπέμψει την υπόθεση στην εθνική ρυθμιστική αρχή, προκειμένου να λάβει εκείνη την τελική απόφαση χωρίς χρονοτριβή. Σε περίπτωση που το σχετικό μέσο θεωρεί ότι η απόφαση της πλατφόρμας δεν είναι επαρκώς δικαιολογημένη και υποσκάπτει την ελευθερία των ΜΜΕ, θα μπορεί να ζητήσει εξωδικαστική επίλυση της διαφοράς.

Οικονομική βιωσιμότητα

Σύμφωνα με το ΕΚ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα χρηματοδοτούνται με επαρκή, βιώσιμο και προβλέψιμο τρόπο μέσω πολυετών προϋπολογισμών.

Για να διασφαλιστεί ότι τα μέσα ενημέρωσης δεν θα εξαρτώνται από την κρατική διαφήμιση, το Κοινοβούλιο προτείνει να θεσπιστεί ένα ανώτατο όριο όσον αφορά την κρατική διαφημιστική δαπάνη που επιτρέπεται να κατευθύνεται σε κάθε πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, διαδικτυακή πλατφόρμα ή μηχανή αναζήτησης. Συγκεκριμένα, προτείνουν να μην μπορεί η δαπάνη αυτή να ξεπερνά το 15% του συνολικού διαφημιστικού προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η αρμόδια αρχή στην εκάστοτε χώρα της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης να είναι δημόσια προσβάσιμα τα κριτήρια βάσει των οποίων διατίθενται κρατικά κονδύλια σε μέσα ενημέρωσης.

Ανεξάρτητος φορέας της ΕΕ για τα ΜΜΕ

Επιπλέον, το Κοινοβούλιο ζητά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, ένα νέο όργανο της ΕΕ που θα συσταθεί με βάση την πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, να είναι νομικά και επιχειρησιακά ανεξάρτητο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τέλος, οι ευρωβουλευτές ζητούν να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη «ομάδα εμπειρογνωμόνων», η οποία θα εκπροσωπεί τον κλάδο των ΜΜΕ και την κοινωνία των πολιτών και η οποία θα παρέχει συμβουλές προς το νέο αυτό συμβούλιο.

Το Συμβούλιο της ΕΕ (τα κράτη-μέλη) υιοθέτησε την δική του διαπραγματευτική θέση τον Ιούνιο του 2023 και τώρα μπορούν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την τελική έγκριση του νόμου για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.