Τηλε-ξενάγηση στην Ιερά Οδό και στο Ιερό της Ελευσίνας από το ΑΠΚΥ

Η Ιερά Οδός ήταν σε χρήση από τα αρχαία χρόνια και έλαβε μεγάλη σημασία ιδίως κατά την κλασική περίοδο, καθώς ένωνε την Αθήνα με την Ελευσίνα και αυτήν ακολουθούσαν οι προσκυνητές που μετείχαν στην πομπή των Ελευσινίων Μυστηρίων. Στην αρχαιότητα, οποιοσδήποτε δρόμος ένωνε το άστυ με κάποιο περιφερειακό ιερό, συνηθιζόταν να αποκαλείται «Ιερά Οδός». Η αθηναϊκή αρχαία Ιερά Οδός φέρεται να είχε την ονομασία «Ελευσινιακή». Το μήκος της έφτανε τα 22 χιλιόμετρα και ξεκινούσε από τον Κεραμεικό, κοντά στο Δίπυλο. Κατέληγε στο Ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα. Σε ολόκληρη τη διαδρομή υπήρχαν πολλά σημαντικά ταφικά μνημεία και μικρά ιερά. Αρκετά από τα τελευταία έχουν αποκαλυφθεί με ανασκαφές κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδος στο  πλαίσιο της επέκτασης της Γραμμής 3 του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Αθηνών στην περιοχή του Αιγάλεω, διεξήχθη ανασκαφική έρευνα, η οποία αποκάλυψε τμήμα της αρχαίας Ιεράς οδού και εκατέρωθεν της λείψανα παρόδιου νεκροταφείου. Αποκαλύφθηκαν αποσπασματικά 18 τάφοι διαφόρων ειδών, κεραμοσκεπείς, λακκοειδείς, πυρές, ένας εγχυτρισμός καθώς και οι πυθμένες τριών σαρκοφάγων. Όπως προαναφέρθηκε, ήταν εντελώς επιφανειακοί και κατά συνέπεια κατεστραμμένοι. Τα κτερίσματα τους διασκορπισμένα σε όλο το χώρο περιορίζονται σε λίγα πινάκια, αρυβαλλοειδή ληκύθια και κανθάρους που χρονολογούνται κυρίως στον 4ο αι. π.Χ. Γενικώς η κεραμική που συγκεντρώθηκε από όλον τον ανασκαφικό χώρο χρονολογείται από τον 5ο αι. π.Χ. μέχρι και τον 20ο αι. μ.Χ. εξαιτίας της επιφανειακής θέσης των αρχαίων αφ΄ ενός και των πολλαπλών παραβιάσεων του χώρου αφ΄ ετέρου.

Το τμήμα της αρχαίας Ιεράς οδού που αποκαλύφτηκε στην πλατεία Εσταυρωμένου στο Αιγάλεω διατηρήθηκε σε όλη του την αποκαλυφθείσα έκταση, σε μήκος 27,70μ. και πλάτος 5,30-5,90μ.
Το ιερό της Ελευσίνας υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, όπου από τη Μυκηναϊκή Εποχή έως το τέλος του 4ου αι. μ.Χ. λατρευόταν συνεχώς η θεά Δήμητρα, θεά της ανανέωσης της φύσης και της βλάστησης των σιτηρών, που δίδαξε στους Ελευσίνιους την καλλιέργεια της γης και τις ιερές τελετές, τα πάνσεπτα μυστήρια, για τα οποία αξίωσε απόλυτη μυστικότητα.

Η Ελευσίνα ιδρύθηκε περί το 2000 π.Χ. στις πλαγιές του ανατολικού λόφου μιας χαμηλής λοφοσειράς στη Ν.Δ. γωνία του Θριάσιου πεδίου, κοντά στον Ελευσινιακό κόλπο και αναπτύχθηκε κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή σε ισχυρά οχυρωμένη πόλη.

Την εποχή αυτή χτίστηκε το μυκηναϊκό μέγαρο, που ταυτίσθηκε με τον πρώτο ναό της Δήμητρας, Β.Α. του Τελεστηρίου των κλασικών χρόνων. Μετά την καταστροφή του από τους Πέρσες (480 π.Χ.) το ιερό ανακαινίζεται με την ανέγερση νέων κτηρίων, όπως του νέου μεγάλου Τελεστηρίου και της Στοάς του Φίλωνα, που χτίστηκε στην ανατολική πλευρά του Τελεστηρίου έναν αιώνα αργότερα.

Η τελευταία περίοδος ακμής του ιερού τοποθετείται στα Ρωμαϊκά Χρόνια, όταν ρωμαίοι αυτοκράτορες στολίζουν το ιερό με νέα λαμπρά οικοδομήματα όπως τα Μεγάλα Προπύλαια, τις Θριαμβικές Αψίδες, την Κρήνη, ναούς και βωμούς. Στο τέλος του 4ου αι. μ.Χ. τα Μυστήρια παρακμάζουν, ενώ με την εισβολή των Βησιγότθων του Αλάριχου το ιερό μετατρέπεται σε ερείπια και η λατρεία εγκαταλείπεται.

Η συνέχεια της χρήσης του χώρου κατά τους χριστιανικούς χρόνους μαρτυρείται από το μεταβυζαντινό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου, ο οποίος δεσπόζει στο λόφο επάνω από το αρχαίο Τελεστήριο, και είναι χτισμένος επάνω στα ερείπια παλαιότερου χριστιανικού ναού.

ΑΚΥΠΥ : Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό

Η Θεματική Ενότητα ΕΛΛ113 αφορά στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης, καλύπτοντας χρονολογικά μια μεγάλη περίοδο από την πτώση των Μυκηναϊκών ανακτόρων και το πέρασμα από την Εποχή του Χαλκού στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (περ. 1200 π.Χ.) έως και τον 4^ο αιώνα π.Χ. με ορόσημο το 330 π.Χ., δηλαδή τη μεταφορά και εγκαινίαση της Κωνσταντινούπολης ως νέας πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α’. Στόχος της Θεματικής Ενότητας είναι να προσεγγίσει μέσα από τα τέχνεργα και τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος τις ίδιες τις κοινωνίες που τα δημιούργησαν. Μέσα από την παρουσίαση ενός πλούσιο υλικού που περιλαμβάνει αρχιτεκτονικά μνημεία, κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα, νομίσματα, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά, γλυπτά θα επιχειρηθεί μια κατανοητή, αλλά και συνοπτική προσέγγιση της τεχνοτροπικής εξέλιξης σε συνάρτηση πάντα με το κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και ιστορικό υπόβαθρο των διαδοχικών περιόδων.
 
Η μελέτη της αρχαίας ελληνικής τέχνης διαρθρώνεται σε δύο υπό-ενότητες, οι οποίες ακολουθούν την καθιερωμένη χρονολογική αλληλουχία των 5 διαδοχικών περιόδων για την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα:

• Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (1200 – 700 π.Χ.)
• Αρχαϊκή περίοδος (700 – 480 π.Χ.)
• Κλασική περίοδος (480 – 323 π.Χ.)
• Ελληνιστική περίοδος (323 – 31 π.Χ.)
• Ρωμαϊκή περίοδος (31 π.Χ. – 330 μ.Χ.)

 Στόχοι της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ113
Μέσα από τη μελέτη του γνωστικού αντικειμένου οι φοιτητές καλούνται να:

• κατανοήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την εξελικτική πορεία της ελληνικής τέχνης από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου ως το τέλος των Ρωμαϊκών χρόνων,
• γνωρίσουν τα υλικά μέσα έκφρασης και την παραγωγική διαδικασία με ιδιαίτερη έμφαση στο έργο διακεκριμένων δημιουργών και στα βασικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα,
• ιχνηλατήσουν την εξέλιξη των εικαστικών τεχνών σε σχέση με το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο κάθε εποχής, αλλά και με τη γενικότερη ιστορική πραγματικότητα, τους εκάστοτε πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες,
• προσεγγίσουν το έργο τέχνης και το δημιουργό, αλλά και τον μελετητή ως προϊόντα κοινωνικών διαδικασιών και αναπόσπαστα στοιχεία του περιβάλλοντός τους,
• εκπαιδευτούν στα εργαλεία και στις μεθόδους περιγραφής, ανάλυσης, προσέγγισης, αξιολόγησης και ένταξης των έργων τέχνης στην εποχή τους, ώστε να αποκτήσουν μια σφαιρική γνώση της καλλιτεχνικής παραγωγής του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου.