Θεσσαλονίκη: «Οδοιπορικό» στην Εβδομάδα των Παθών στον Ι.Ν. Παναγίας Αχειροποιήτου

Ένα «οδοιπορικό» στην Εβδομάδα των Παθών, με «σταθμούς» σε κάθε μία ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν αύριο Θεσσαλονικείς και επισκέπτες, μέσα από μουσική και αφηγήσεις. Το δρώμενο με τίτλο «Προσεγγίζοντας το Θείο Πάθος», που θα πραγματοποιηθεί στον Ιερό Ναό Παναγίας Αχειροποιήτου, εντάσσεται στο πλαίσιο της «Λατρευτικής Εβδομάδας», που είναι σε εξέλιξη σε ιερούς ναούς και στα μνημεία της Θεσσαλονίκης.

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

Δημήτρης Σιακάρας

Δήμητρα Αντωνακούδη

Γνωστοί ηθοποιοί όπως ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ο Δημήτρης Σιακάρας και η Δήμητρα Αντωνακούδη, έχουν αναλάβει το κομμάτι της αφήγησης και πρόκειται να διαβάσουν περικοπές από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, αλλά και αποσπάσματα από τα έργα των Νίκου Καρούζου, Κωστή Παλαμά, Νίκου Καζαντζάκη, Γιάννη Βαρβέρη και Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Ταυτόχρονα, θα ακουστούν ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας, από την Ορθόδοξη μουσική παράδοση και την Αρμενική.

«Είναι ένα δρώμενο με κείμενα εκκλησιαστικά, σύγχρονων Ελλήνων ποιητών και πεζά Ελλήνων συγγραφέων που έχουν ασχοληθεί με τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση, δίνοντας έναν πιο λαογραφικό και πιο λαϊκό τόνο στην εκδήλωση. Φυσικά, η μουσική επένδυση γίνεται από την υμνολογία της εκκλησίας και μάλιστα υπάρχουν αντιπροσωπευτικοί ύμνοι από κάθε μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, που η καθεμιά έχει το δικό της χαρακτηριστικό», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ένας εκ των ερμηνευτών της εκδήλωσης, ο Άρχων Μαΐστωρ του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας Πέτρος Παπαεμμανουήλ.

Ερμηνεύουν, επίσης, ο άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος Γιαννακάκης, ο Άρχων Υμνωδός της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας Πάρης Γκούνας και ο Υψίφωνος Σιρανούς Τσαλικιάν, ενώ ισοκρατούν σπουδαστές του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. 
«Το δρώμενο ξεκινάει από την Κυριακή των Βαΐων, κορυφώνεται τη Μεγάλη Πέμπτη με τη Σταύρωση και τη Μεγάλη Παρασκευή με την Ταφή του Χριστού και τελικά έρχεται η “ κάθαρση” με το Χριστός Ανέστη», προσθέτει ο κ. Παπαεμμανουήλ, χαρακτηρίζοντάς το μία εισαγωγική εκδήλωση για τα γεγονότα και τις λατρευτικές συνάξεις της Μεγάλης Εβδομάδας.

Η εκδήλωση εντάσσεται στη Λατρευτική Εβδομάδα που διοργανώνει η Διεύθυνση Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, υπό την Αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, και θα πραγματοποιηθεί αύριο, Τρίτη 23 Απριλίου, στις 20:30, στον Ιερό Ναό Παναγίας Αχειροποιήτου, με ελεύθερη είσοδο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Βαρβάρα Καζαντζίδου

********************************************************

Η Παναγία η Αχειροποιήτος

Το εσωτερικό του Ναού/ΦΩΤΟ: www.flickr.com/photos/liakadaweb

Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, επί της οδού Αγίας Σοφίας και βόρεια από τον ομώνυμο ναό σώζεται ο ναός της Αχειροποιήτου του οποίου η χρονολογία ανέγερσης τοποθετείται γύρω στα μέσα του 5ου αι. Το μνημείο υπέστει αρχιτεκτονικές επεμβάσεις ήδη από τον 7ο αιώνα, ενώ μια ακόμα σημαντική φάση επεμβάσεων χρονολογείται στα όψιμα βυζαντινά χρόνια (14-15ος αι.)

Η Αχειροποίητος εντάσσεται στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα, η οποία καταλήγει στα ανατολικά σε ημικυκλική αψίδα. Στα δυτικά υπάρχει νάρθηκας, ενώ διασώζονται και ίχνη του εξωνάρθηκα. Τρίβηλο τοξωτό άνοιγμα αποτελεί τη κύρια είσοδο από τον νάρθηκα προς τον κυρίως ναό. Τα τρία κλίτη του κυρίως ναού χωρίζονται μεταξύ τους με κιονοστοιχίες. Το βόρειο κλίτος απολήγει στην ανατολική πλευρά του στο μεσοβυζαντινό παρεκκλήσι της Αγίας Ειρήνης. Στη βορειοδυτική γωνία της βασιλικής σώζεται το κλιμακοστάσιο που οδηγούσε στα υπερώα. Στην νότια πλευρά του ναού υπάρχει ένα μνημειακό πρόπυλο, το οποίο συνέδεε πιθανώς τη βασιλική με την κεντρική αρτηρία της βυζαντινής πόλης, την Λεωφόρο. Ένα πρόσκτισμα επίσης στη νότια πλευρά θεωρείται το βαπτιστήριο της βασιλικής.

Από τον πλούσιο γλυπτό αρχιτεκτονικό διάκοσμο της βασιλικής ξεχωρίζουν τα σύνθετα ιωνικά κιονόκρανα, τα οποία χρονολογούνται στα μέσα του 5ου αιώνα και αποτελούν προϊόντα των εργαστηρίων της Κωνσταντινούπολης, καθώς και οι κίονες του τριβήλου λαξευμένοι σε θεσσαλικό μάρμαρο (verde antico). Μεγάλες πλάκες προκονήσιου μαρμάρου καλύπτουν το δάπεδο του κεντρικού κλίτους. Από τα ψηφιδωτά του 5ου αι. έχουν διασωθεί λίγες διακοσμητικού χαρακτήρα παραστάσεις, οι οποίες διακρίνονται για την υψηλή ποιότητα εκτέλεσης. Συνθέσεις όπως αυτές που κοσμούν τα εσωρράχια των τόξων του τριβήλου χαρακτηρίζονται από την τάση απόδοσης ενός ειδυλλιακού κλίματος σε συνδυασμό με τον χριστιανικό συμβολισμό.

“Θεοδοσιανό” κιονόκρανο © Υπουργείο Πολιτισμού Ελλάδος

Οι λίγες τοιχογραφίες που σώζονται σε κακή κατάσταση στο νότιο κλίτος της βασιλικής χρονολογούνται στις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα. Οι στρατιωτικοί άγιοι που απεικονίζονται κατά παράταξη, ολόσωμες μορφές εναλλάσονται με μορφές σε προτομή, αποτελούν μέρος της παράστασης των Σαράντα Μαρτύρων της Σεβάστειας.

Ο χριστιανικός ναός κτίσθηκε πάνω στα ερείπια ένος ρωμαϊκού λουτρού, του οποίου αποκαλύφθηκαν τρία επάλληλα δάπεδα κάτω από το βόρειο κλίτος της βασιλικής. Η έκταση που καταλαμβάνουν τα ερείπια του λουτρώνα δείχνουν ότι επρόκειτο για ένα από τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια της Θεσσαλονίκης. H βασιλική της Αχειροποιήτου κατέλαβε μόνο ένα τμήμα του προγενέστερου κτίσματος, ενώ το ανατολικό και βόρειο τμήμα του λουτρώνα παρέμεινε σε χρήση και μετά την ανέγερσή της.

Ψηφιδωτά στα εσωράχια των τόξων© Υπουργείο Πολιτισμού Ελλάδος

Η βασιλική αναφέρεται στις γραπτές πηγές ως ο ναός της Παναγίας Θεοτόκου και μάλιστα ως ο μεγάλος ναός της Θεοτόκου. Η επωνυμία Αχειροποίητος μαρτυρείται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1320 και πρέπει να σχετίζεται με τη λατρευτική εικόνα της Παναγίας δεομένης που υπήρχε στο ναό. Η Αχειροποίητος είναι ο πρώτος χριστιανικός ναός που μετατράπηκε σε τζαμί αμέσως μετά την άλωση της πόλης στα 1430 από τον σουλτάνο Μουράτ, και παρέμεινε το επίσημο τέμενος των κατακτητών καθόλη την διάρκεια της τουρκοκρατίας, γνωστό με το όνομα ‘Εσκι Τζαμί (Παλαιό Τζαμί).

Παρόλες τις ανακατασκευές που έχει υποστεί η Αχειροποίητος κατά την διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας της, το μνημείο συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στα καλύτερα διατηρημένα και πιο σημαντικά παράδειγματα της τυπικής ξυλόστεγης βασιλικής με υπερώα της πρωτοβυζαντινής περιόδου.

Πηγή: http://odysseus.culture.gr