ΤΕΠΑΚ: Ψηφιοποίηση της Ιεράς Μονής Παναγίας Χρυσορρογιατίσσης

Πιλοτική καταγραφή και τεκμηρίωση του κτιριακού συγκροτήματος της Μονής

Σε μια λαμπρή  εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου στη Λεμεσό, την Παρασκευή 8 Απριλίου 2022 και σε κλίμα συγκίνησης   παραδόθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Πάφου, στην Ιερά Μονή Χρυσορρογιατίσσης και στο Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου, η μελέτη πιλοτικής καταγραφής και τεκμηρίωσης του κτιριακού συγκροτήματος της Ιεράς Μονής, που ιδρύθηκε το 1152 μ.Χ. και θεωρείται σημαντικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς .

Σύμφωνα με δελτίο Τύπου του ΤΕΠΑΚ, που δόθηκε σήμερα στην δημοσιότητα:

*Η σημαντική αυτή  μελέτη στην Ιερά Μονή Χρυσορρογιατίσσης πραγματοποιήθηκε από το Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΠΑΚ, μέσω  της   Έδρας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας στον τομέα της Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που λειτουργεί από το 2019 .

*Η μοναδική- σε Ευρωπαϊκό επίπεδο- Έδρα με το όνομα «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ (ERA Chair on Digital Cultural Heritage – MNEMOSYNE)», έχει σχεδιαστεί για να εφαρμόσει ένα- υψηλής ποιότητας- τριφασικό ερευνητικό πρόγραμμα, με επίκεντρο την ολιστική τεκμηρίωση του κύκλου ζωής της Ψηφιοποίησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, για την υποστήριξη των υπαρχουσών και πιθανών αναγκών των χρηστών.

Μια μεγάλη συνεργασία για τη διάσωση του πολιτιστικού Αποθέματος

 Η συνεργασία του ΤΕΠΑΚ με την Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσορρογιατίσσης, ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2020, όταν ο Ηγούμενος της Μονής Επίσκοπος Αρσινόης Παγκράτιος συμφώνησε, μετά από αίτημα του επιστημονικού υπευθύνου του έργου «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ», Κυριάκου Ευσταθίου, η Μονή να αποτελεί  μια από τις μελέτες περίπτωσης του έργου «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ», στην οποία θα χρησιμοποιηθούν όλες οι Νέες Τεχνολογίες ψηφιοποίησης,  σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για μοναδική περίπτωση ψηφιοποίησης, ενός τόσο πολύπλοκου κτιριακού συγκροτήματος (στην Κύπρο γίνεται για 1η φορά), η οποία απαιτούσε μια πολύ-επιστημονική, υψηλού επιπέδου προσπάθεια. Η- υψηλής εξειδίκευσης- επιστημονική ομάδα που υλοποίησε το μεγάλο αυτό έργο, πιστεύει ότι η διάσωση του πολιτιστικού Αποθέματος είναι ένα να μεγάλο στοίχημα, που πρέπει να κερδηθεί προς όφελος της Ανθρωπότητας.

Στην πορεία υλοποίησης του έργου διαφάνηκε σοβαρότατο θέμα συντήρησης και αποκατάστασης της Μονής και ζητήθηκε από την ομάδα του έργου «ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ» να συμβάλει στη διάσωσή της. Έτσι ξεκίνησε η μεγάλη προσπάθεια για μια πιλοτική καταγραφή και τεκμηρίωση του κτιριακού συγκροτήματος της Μονής Ιεράς Μονής Χρυσορρογιατίσσης.

Αρχικά εξετάστηκαν και  καταγράφηκαν οι κύριες ζημιές της Μονής και στη συνέχεια έγινε δυσδιάστατη και τρισδιάστατη  λεπτομερής ψηφιακή καταγραφή της Μονής (21 -26 Νοεμβρίου 2021) από μια δεκαπενταμελή ομάδα ειδικών στη ψηφιοποίηση μνημείων, με τη χρήση υψηλής τεχνολογίας συστημάτων. Τα δεδομένα έχουν επεξεργαστεί και είναι έτοιμα για επαναχρησιμοποίηση.

Διαπιστώθηκε ότι το μνημείο, στη χιλιετή, σχεδόν, ιστορία του, επηρεάστηκε στο πέρασμα των αιώνων αρνητικά, από την κλιματική αλλαγή, τους σεισμούς, ανθρώπινες παρεμβάσεις κ.ά. και ως εκ τούτου διατρέχει πολλούς κινδύνους, οι οποίοι και πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Για τον λόγο αυτό και με βάση τα στοιχεία που παρατίθενται στην έκθεση, μια ομάδα ειδικών θα εκπονήσει τον φάκελο για την προκήρυξη του έργου συντήρησης αποκατάστασης της Μονής για να διασωθεί  το μοναδικό αυτό Έργο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κύπρου, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Το ΤΕΠΑΚ παγκόσμιο σημείο αναφοράς

Θα πρέπει να τονιστεί ότι το ΤΕΠΑΚ , τα τελευταία χρόνια έχει ενισχύσει την εξωστρέφειά του και έχει επιτύχει σημαντικές διεθνείς συνεργασίες.

Αξιοσημείωτο είναι ότι από το 2018 του ανατέθηκε, μια-παγκόσμιας σημασίας-αρμοδιότητα, στο  Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου (Διευθυντής  ο Dr Μαρίνος Ιωαννίδης), μετά από μια ιδιαίτερα επίπονη και πλήρως ανταγωνιστική διαδικασία ,με δεκάδες άλλους υποψήφιους Φορείς απ’ όλη την Ευρώπη και  επιλέχθηκε, για να του δοθεί η μια και μοναδική Έδρα Ευρωπαϊκού Χώρου  Έρευνας στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά  με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Research Area-ERA Chair).

Κατά συνέπεια, για έναν ακόμα σημαντικό λόγο, με τη σφραγίδα αυτή τη φορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η  καρδιά της παγκόσμιας Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς  χτυπάει  δυνατά  από την Λεμεσό της Κύπρου, αφού στο πρωτοπόρο  Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΠΑΚ, εμπιστεύονται τις εξελίξεις της Ψηφιοποίησης, σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο ο ΟΗΕ/UNESCO , όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Έδρα UNESCO  στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομία  (UNESCO Chair on Digital Heritage).

Σε ότι αφορά την άλλη παγκόσμια Έδρα της UNESCO του ΤΕΠΑΚ, πρόκειται , για μια πολύ σπάνια και τιμητική ανάθεση, την οποία η UNESCO δίνει μόνο σε έναν Φορέα απ όλο τον κόσμο, ως  επιβράβευση της Αριστείας στην Επιστήμη, στην Έρευνα ,στην Εκπαίδευση και στην κοινωνική προσφορά και μάλιστα ,στην περίπτωση του ΤΕΠΑΚ πρόκειται για την αναγνώριση της πολύ σημαντικής εργασίας του, σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ότι αφορά την έρευνα ,τη μελέτη, την εκπαίδευση, την επιστήμη ,την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες, την διάσωση, την  ψηφιοποίηση και την ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ανθρώπου .

Τεράστια η συμβολή του ΤΕΠΑΚ και της Κύπρου στη διάσωση του Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ανθρώπου

Ο Διευθυντής της Έδρας UNESCO/EU-ERA Chair του ΤΕΠΑΚ , Δρ Μαρίνος Ιωαννίδης, δήλωσε ότι : «Μετά από τις δύο παραπάνω σημαντικές αναθέσεις, παγκόσμιας σημασίας και εμβέλειας για την Κύπρο, που σπάνια συναντά κανείς σε έναν μόνο Φορέα, όπως το Εργαστήριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς  του ΤΕΠΑΚ ,που οφείλει την παγκόσμια φήμη του στις πρωτοβουλίες του σε επιστημονικό επίπεδο, η Κύπρος συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο χάρτη της επιστήμης της Ψηφιοποίησης  του πολιτιστικού μας αποθέματος και έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει σε ότι αφορά τη διεθνή πολιτική και επιστήμη στον συγκεκριμένο τομέα.

Για τον λόγο αυτό το ΤΕΠΑΚ , σε στενή συνεργασία με Φορείς όπως η UNESCO, ο ΟΗΕ, η EUROPA NOSTRA, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κ.ά., αλλά και παγκόσμιους επιστημονικούς Οργανισμούς, όπως το ICOMOS, ICOM κ.ά., είναι στρατευμένο στη διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ανθρώπου και παίρνει πρωτοβουλίες που παράγουν πολιτική και γνώση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό».