Τέμενος η λαμπρή Μονή της Χώρας

Νέα πρόκληση σε ένα μήνα από τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν

Η χλιαρή αντίδραση του διεθνούς παράγοντα στην μετατροπή, πριν από περίπου ένα μήνα, της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη σε τέμενος, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο σε ένα ακόμη ανοσιούργημα του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν. Σήμερα   δημοσιεύτηκε   στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης απόφαση του τουρκικού Ανώτατου Δικαστηρίου του 2019 για την μετατροπή σε τέμενος και της Μονής της Χώρας, η οποία από το 1958 λειτουργούσε ως μουσείο.

Προφανώς, ο Ερντογάν συνδύασε την απόφαση για την Μονή της Χώρας με την εξαγγελία του για την ανακάλυψη κοιτάσματος στην Μαύρη Θάλασσα. 

Τα τελευταία χρόνια η Μονή της Χώρας ήταν ανοικτή κατά τμήματα, γιατί γινόταν  συντήρηση των ψηφιδωτών και τοιχογραφιών. Πρόκειται για το δεύτερο, μετά την Αγία Σοφία , λαμπρό βυζαντινό μνημείο της Κωνσταντινούπολης και του καταλόγου της UNESCO.

Η Μονή της Χώρας βρίσκεται  στην συνοικία Εντιρνέ Καπού (τουρκ. Edirnekapı), που είναι  μεταξύ του έκτου και έβδομου λόφου της Πόλης. Είναι πολύ κοντά στην   Πύλη της Ανδριανούπολης (Edirnekapı).  Η βυζαντινή της ονομασία προέρχεται από ομώνυμη πύλη των Θεοδοσιανών τειχών (Πύλη Χαρισίου ή Πύλη Πολυάνδρου) και οφείλεται στο γεγονός πως από εκεί περνούσε ο δρόμος προς την Αδριανούπολη.  

Σύμφωνα με την παράδοση από την Πύλη αυτή μπήκε στην Πόλη ο Μωάμεθ ο Πορθητής. Επίσης, κοντά στην Μονή βρίσκεται το σωζόμενο τμήμα  του παλατιού  του Πορφυρογέννητου (13ος αιώνας), που αποτελούσε  εξάρτημα του ανακτόρου των Βλαχερνών.

Η Μονή της Χώρας, ήταν Ορθόδοξο μοναστήρι,  αλλά το 16ο αιώνα μετατράπηκε σε τζαμί από τους Οθωμανούς, με εντολή του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄και έγινε γνωστό ως “Kariye Cami” (Καριγιέ Τζαμί).

Kατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Πόλης, είχε μεταφερθεί στον ναό αυτόν η εικόνα  της Παναγίας της Oδηγήτριας, έργο κατά την παράδοση του Ε υαγγελιστή Λουκά, για την εμψύχωση των πολιορκημένων. Ο ναός λεηλατήθηκε στις 29 Mαΐου 1453 οι Οθωμανοί άρπαξαν  την εικόνα, την οποία  κατατεμάχισαν, και λεηλάτησαν πολλά κειμήλια.

Το όνομα της Μονής , κατά μία εκδοχή, προέρχεται από το  «Χωρίον» ή «Χώρα», όπως  έλεγαν οι Βυζαντινοί την πεδινή γη έξω από τα τείχη. Όταν ο Θεοδόσιος Β΄ έχτισε τα νέα τείχη της Κωνσταντινούπολης, η Μονή διατήρησε τον παραδοσιακό προσδιορισμό «εν τη Χώρα», παρά το γεγονός πως ανήκε στον περίβολο των οχυρώσεων.  

ΦΩΤΟ : Α. ΒΙΚΕΤΟΣ

*Περισότερα για την ιστορία , την αρχιτεκτονική και τον ζωγραφικό διάκοσμο της Μονής στο σημείωμα της Ε.Π, που ακολουθεί:

Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ by ARISTEIDIS VIKETOS on Scribd

ΦΩΤΟ: Α. ΒΙΚΕΤΟΣ

Το 1948  αποφασίστηκε να γίνει το τζαμί μουσείο , όπως συνέβη το 1935 με την Αγία Σοφία. Το έργο της αποκάλυψης και συντήρησης του εικονογραφικού πλούτου της Μονής ανέλαβε  το Αμερικανικό Βυζαντινό Ινστιτούτο και συγκεκριμένα ο ιδρυτής και διευθυντής του,  αρχαιολόγος Τόμας Γουίτμορ (Thomas Whittemore) , που προηγουμένως είχε εργαστεί στην Αγία Σοφία. Μετά τον θάνατο του το έργο συνέχισαν και ολοκλήρωσαν οι Paul Underwood και τον J.W. Hawkins 

ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΚΥΠΡΙΟΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Στις εργασίες στην Μονή της Χώρας , πήρε μέρος ένας νέος τότε  στην ηλικία Κύπριος, ο Γιώργος Γεωργίου. Ήταν μαθητής του μεγάλου αγιογράφου , Φώτη Κόντογλου, ο οποίος τον έστειλε στην Πόλη. Πριν μερικά χρόνια ο Γεωργίου , μιλώντας στον «Φιλελεύθερο» , είχε δηλώσει: «Ήταν μια μοναδική εμπειρία στην ζωή μου η εργασία στην Μονή της Χώρας. Έμεινα  έκθαμβος,  ατενίζοντας από τους πρώτους τον εικονογραφικό πλούτο και ιδιαίτερα την τοιχογραφία με την ¨Εις Άδου Κάθοδον¨».

ΦΩΤΟ: Α. ΒΙΚΕΤΟΣ

Η πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και η υπουργός Πολιτισμού

Η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου σε ανάρτηση στο Twitter αναφέρει :  «Μετά την Αγία Σοφία, η τουρκική ηγεσία προχωρά σε μία ακόμη πρόκληση, μετατρέποντας σε τζαμί και τη Μονή της Χώρας». Σύμφωνα με την Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, πρόκειται για «ενέργεια που προσβάλλει τον χαρακτήρα ενός ακόμη μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της @UNESCO». Η νέα προκλητική ενέργεια από την Τουρκία «πλήττει τον διαθρησκειακό και διαπολιτισμικό διάλογο» σχολίασε επίσης η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου.

After Hagia Sophia, the Turkish leadership moves onto another provocative act. It turns the #ChoraMonastery into a mosque, thereby distorting the character of another world heritage site while undermining interfaith and intercultural dialogue. pic.twitter.com/YvkiK5U7zI

— President GR (@PresidencyGR) August 21, 2020

Την μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τέμενος καταδίκασε ο πρόεδρος Αναστασιάδης

Καταδικάζουμε έντονα την απόφαση της Τουρκικής Κυβέρνησης για μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί. Πρόκειται για μία ακόμη πράξη ασέβειας εκ μέρους της Τουρκίας, στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

— Nicos Anastasiades (@AnastasiadesCY) August 21, 2020

Μενδώνη: Η αξία της Μονής Χώρας είναι συγκρίσιμη με αυτή της Αγίας Σοφίας

Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού  Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε στην μετατροπή της Μονής Χώρας σε ισλαμικό τέμενος λέγοντας ότι «μιλάμε για ένα μνημείο,  του οποίου η τέχνη και η αξία, θα τολμούσα να πω ότι είναι συγκρίσιμη με αυτή της Αγίας Σοφίας».

ΦΩΤΟ: Α. ΒΙΚΕΤΟΣ

Αναλυτικά η ανακοίνωση: 

«Η Μονή της Χώρας είναι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία. Είναι ένα μοναστήρι στη Χώρα, που για τους βυζαντινούς, ήταν η εκτός των τειχών περιοχή, που η πρώτη του φάση χρονολογείται στον 6ο αιώνα. Στον 9ο αιώνα έχουμε μία δεύτερη φάση και τελικά, στον 11ο-12ο αιώνα μ.Χ. διαμορφώνεται όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Τα ψηφιδωτά της Μονής της Χώρας και ο τοιχογραφικός της διάκοσμος, οι αγιογραφίες της, είναι μοναδικής τέχνης. Η Παναγία βρίσκεται σε όλα τα εγχειρίδια της βυζαντινής Ιστορίας και της βυζαντινής αρχαιολογίας σε όλο τον κόσμο. Ο Χριστός, καθήμενος στον θρόνο, ο οποίος δέχεται την προσφορά που του κάνει ο Θεόδωρος Μετοχίτης, ο οποίος προσφέρει την ίδια την εκκλησία, επίσης, θεωρείται από τα μνημειακά κεφάλαια της βυζαντινής τέχνης και αγιογραφίας. Η Κάθοδος του Χριστού στον Άδη. Αναφέρω όλα αυτά, για να συνειδητοποιήσουμε ότι μιλάμε για ένα μνημείο, του οποίου η τέχνη και η αξία, θα τολμούσα να πω ότι είναι συγκρίσιμη με αυτή της Αγίας Σοφίας.

Όπως αναφέρει ήδη η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών, έχουμε μία δεύτερη πρόκληση από τον Τούρκο Πρόεδρο, η οποία έχει καταδικαστεί από την Ελληνική Κυβέρνηση διά του αρμοδίου Υπουργείου Εξωτερικών, έχει καταδικαστεί από την Κομισιόν. Πριν από λίγο, έκανε δήλωση και η Κομισιόν, ότι καταδικάζει αυτή τη συμπεριφορά. Είναι λυπηρό, που στον 21ο αιώνα, βλέπουμε, αντί να κυριαρχεί η θρησκευτική ανεκτικότητα, η πολυπολιτισμικότητα, γυρίζουμε πίσω. Μιλάμε όλοι για διάλογο των πολιτισμών, για συναίνεση, ανοχή και ανεκτικότητα. Οι κινήσεις αυτές μας φέρνουν πολύ πίσω.
Είναι προσβολή στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά το γεγονός ότι ένα μουσείο, όπως ήταν η Μονή της Χώρας από το 1958, μετατρέπεται σε ένα θρησκευτικό ισλαμικό τέμενος».

ΤΟ  ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΥΠΕΞ

«Μια ακόμη πρόκληση εις βάρος των απανταχού θρησκευόμενων ανθρώπων και της διεθνούς κοινότητας που σέβεται τα μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού», χαρακτηρίζει το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος  την  απόφαση των τουρκικών Αρχών περί μετατροπής της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος».