Τα μνημόσυνα “τῶν Ἐθνομαρτύρων τῆς 9ης Ἰουλίου 1821” από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’
Δήμαρχος Στροβόλου Ανδρέας Παπαχαραλάμους: “Εμείς μπορούμε, λέγοντας αιωνία η μνήμη τους, να πράξουμε ό,τι πρέπει για να κρατήσουμε ζωντανά τα διδάγματα της θυσίας τους”.
Με αισθήματα αφενός λύπης και αθυμίας ένεκα των συνεχιζομένων πυρκαγιών που είναι ακόμη ενεργές σε κατοικημένες περιοχές τής νήσου μας και αφετέρου δέους και σεβασμού προς τους ήρωες, που ενθυμείται και τιμά η ημικατεχόμενη πατρίδα μας κάθε Ιούλιο, τέλεσε σήμερα Κυριακή 4 Ιουλίου 2021, τη Θεία Λειτουργία ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομος, περιστοιχούμενος από τον Επίσκοπο Μεσαορίας κ. Γρηγόριο και κληρικούς της ενορίας και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, στον μοναδικής ιστορικής αξίας και παράδοσης Ιερό Ναό Παναγίας Χρυσελεούσης Στροβόλου.
Κατά τη διάρκεια τής Θείας Λειτουργίας, ο Μακαριώτατος κήρυξε τον Θείο λόγο και αναφέρθηκε στη σημερινή ευαγγελική περικοπή, σύμφωνα με την οποία ο Κύριος καλεί οριστικά να Τον ακολουθήσουν οι πρώτοι τέσσερις μαθητές Του· Πέτρος και Ανδρέας αλλά και Ιάκωβος και Ιωάννης.
«Ακούσαμε τον ιερό Ευαγγελιστή να μας περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο κάλεσε τους πρώτους μαθητές ο Χριστός μας. Ενώ περπατούσε πάρα την θάλασσα της Τιβεριάδος, έκανε την κλήση των πρώτων δύο μαθητών Του, οι οποίοι έμελλε να γίνουν αλιείς ανθρώπων. Κι εκείνοι ευθύς αφέντες τα δίκτυα ακολούθησαν. Και έπειτα, οι υιοί του Ζεβεδαίου το ίδιο· άφησαν το πλοίο και τον πατέρα τους και ακολούθησαν.
Αρχικά φαίνεται παράδοξο σε μας το γεγονός, να εγκαταλείπουν τα πάντα, ακόμη και τον πατέρα τους, χωρίς συζήτηση. Αυτό συνέβη, διότι υπήρξαν μαθητές τού Προδρόμου Ιωάννη, κι είχαν μυηθεί απ’ αυτόν, ώστε ήδη γνώριζαν τον Χριστό και περίμεναν την ώρα που θα τους καλούσε ο Κύριος. Κι ήσαν πανέτοιμοι να αφήσουν φίλους, συγγενείς και γνωστούς για να ακολουθήσουν τον Μεσσία. Γνώριζαν ότι αυτός ήταν Εκείνος που έδωσε τον Νόμο στον Μωυσή, Αυτός που προκατήγγειλαν οι προφήτες. Και αισθάνονταν ότι έπρεπε να δώσουν τον εαυτό τους ολόκληρο.
Αδελφοί μου, για να επιτύχει ο άνθρωπος τον αγιασμό, πρέπει να δοθεί στον Θεό ολοκληρωτικά. Αν το κάνει μόνο για επίδειξη, για να ευχαριστήσει ορισμένους ανθρώπους και να εντυπωσιάσει, για το «show» όπως λέμε στην καθομιλουμένη, ειδικά όσο αφορά τα πνευματικά, στο τέλος δεν πετυχαίνει τίποτα, διότι ο Θεός δεν εμπαίζεται! Κι αν ακόμη εκκλησιάζεσαι κάθε μέρα, αν κοινωνάς κάθε μέρα, αν κάνεις μετάνοιες, εν τούτοις δεν αγαπάς τους συνανθρώπους σου, δεν σέβεσαι τους μεγαλύτερους σου, τότε δεν ωφελείσαι καθόλου.
Αν δεν αγαπήσουμε τον άνθρωπο, τον ελάχιστο άνθρωπο που έχει απορρίψει η κοινωνία, ¨οὐδέν ἐποιήσαμεν¨. Πρέπει να κοσμούμε τον εαυτό μας με τις γνήσιες αρετές τής αγάπης, της συγχωρητικότητας, της υπομονής, αλλιώς θα αποτύχουμε. Έτσι έπρατταν οι απόστολοι. Είχαν αγάπη, πνεύμα θυσίας και ευσπλαχνίας, κι αυτοί πρέπει να είναι το παράδειγμά μας. Θα πράττουμε ασφαλώς κι όσα αφορά τα υλικά, διότι χρειάζονται, όχι όμως στον βαθμό να μας κυριεύουν ώστε να χάνουμε την σωτηρία μας. Εύχομαι το παράδειγμα των τεσσάρων πρώτων αποστόλων να γίνει για όλους μας υπόδειγμα ζωής, ώστε να αξιωθούμε της ουράνιας πολιτείας τού Κυρίου».
Λίγο πριν το τέλος της Θείας Λειτουργίας, ο Μακαριώτατος τέλεσε τα μνημόσυνα «τῶν Ἐθνομαρτύρων τῆς 9ης Ἰουλίου 1821, ἤτοι τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανοῦ, τῶν Μητροπολιτῶν Πάφου Χρυσάνθου, Κιτίου Μελετίου καί Κυρηνείας Λαυρεντίου καί τῶν λοιπῶν κληρικῶν καί λαϊκῶν οἵτινες ἐφονεύθησαν ὑπό τῶν Τούρκων ἀπό τῆς 9ης – 14ης Ἰουλίου 1821».
Επιμνημόσυνο λόγο ( το πλήρες κείμενο πιο κάτω) εκφώνησε ο Δήμαρχος Στροβόλου κ. Ανδρέας Παπαχαραλάμπους.
Μετά την απόλυση, τελέστηκε τρισάγιο στο προαύλιο τού Ναού, ενώπιον τής προτομής τού Εθνομάρτυρος Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων.
ΦΩΤΟ: Στέλιος Στυλιανού
Κατέθεσαν στεφάνια εκπρόσωποι της πολιτικής, στρατιωτικής και πολιτειακής ηγεσίας καθώς και τοπικοί φορείς τού Στροβόλου.
ΠΗΓΗ: Γραφείο Αρχιεπισκόπου Κύπρου
*********************************************************
Η σημερινή εκκλησία της Παναγίας Χρυσελεούσας στον Στρόβολο είναι το αποτέλεσμα επεκτάσεων της αρχικής εκκλησίας που έγιναν το 1817 επί αρχιεπισκόπου Κυπριανού και το 1952 και παραμόρφωσαν τελείως την πρώτη μορφή της. Η αρχική εκκλησία, τμήμα της οποίας μαζί με τον τρούλλο σώζεται πίσω από το εικονοστάσιο της σημερινής εκκλησίας, ανήκει σ’ ένα εξαιρετικά σπάνιο στην Κύπρο αρχιτεκτονικό τύπο, τον τρίκογχο ή τετράκογχο. Δυστυχώς, είναι αδύνατο σήμερα, χωρίς ανασκαφική έρευνα, να διαπιστωθεί, αν η αρχική εκκλησία ήταν τρίκογχος ή τετράκογχος. Σήμερα σώζονται μόνο η βόρεια κι η νότια κόγχη και υπολείμματα της ανατολικής κόγχης. Η ανατολική κόγχη καταστράφηκε όταν την διεύρυνε ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός το 1817. Τότε καταστράφηκε και το δυτικό τμήμα της αρχικής εκκλησίας με τη διεύρυνση κι επέκταση του προς δυσμάς. Στην Κύπρο είναι γνωστές άλλες δυο τρίκογχες εκκλησίες: το καθολικό της μονής του Σταυροβουνιού, του οποίου η ανατολική κόγχη κατέρρευσε και αντικαταστάθηκε από ευθύ ανατολικό τοίχο στις αρχές του 20ού αιώνα, και το ερειπωμένο καθολικό της μονής του Αγίου Μάμα, κοντά στη Σουσκιού που ανήκε σε Γεωργιανούς (Ίβηρες) μοναχούς.
Το τρίκογχο της Παναγίας Χρυσελεούσας στον Στρόβολο δεν μπορεί να είναι αρχαιότερο του 13ου αιώνα , όπως δείχνουν τα έντονα οξυκόρυφα τόξα που στηρίζουν τον τρούλλο. Οι διαστάσεις της αρχικής εκκλησίας δεν μπορούν να υπολογισθούν. Οι δυο αρχικές αψίδες (βόρεια και νότια) έχουν χορδή 2,38 μ. και βέλος 1,35. Ο κεντρικός τετράγωνος χώρος ο οποίος καλύπτεται από τον τρούλλο έχει διαστάσεις 4,30 Χ 4,30 μ. Έτσι το πλάτος του αρχικού τρικόγχου ήταν 7 μ. περίπου.
Ο τρούλλος της εκκλησίας έχει οκτώ παράθυρα. Στο κέντρο του τρούλλου εικονίζεται ο Χριστός ολόσωμος, μέσα σε τόξο ίριδος, να κάθεται σε τόξο του στερεώματος. Πρόκειται για το μοναδικό παράδειγμα ολόσωμου Παντοκράτορα σε τρούλλο στην Κύπρο. Ο Παντοκράτορας περιβάλλεται από ζώνη στην οποία υπάρχει η Ετοιμασία του Θρόνου, η Δέηση (Παναγία-Πρόδρομος δεόμενοι). Και πίσω απ’ αυτούς δυο ομάδες από έξι δεόμενους αγγέλους η κάθε μια. Έτσι και στην περίπτωση αυτή η εικονογραφία του τρούλλου συνδέεται με τη Δευτέρα Παρουσία. Μεταξύ των οκτώ παραθύρων του τρούλλου εικονίζονταν δεκαέξι προφήτες από τους οποίους σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση οι Ιεζεκιήλ, Σοφονίας, Αββακούμ, Μαλαχίας, Ναούμ κι ένας άλλος αδιάγνωστος. Άλλων σώζονται μόνο μικρά κομμάτια (Σολομών, Δανιήλ, Μιχαίας, Ελισσαίος). Οι τοιχογραφίες του τρούλλου είναι πολύ καλής τέχνης και μπορούν να χρονολογηθούν στις αρχές του 14ου αιώνα αν όχι και στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα. Στα βόρεια της ανατολικής αψίδας σώζεται τοιχογραφία όρθιου ιεράρχη του 16ου αιώνα. Στην αψίδα σε ειδική θήκη σώζεται εικόνα της Θεοτόκου βρεφοκρατούσας του 15ου-16ου αιώνα με έντονη ιταλική επίδραση.
Ξυλόγλυπτος κεταμπές εικονοστασίου στον ναό της Παναγίας Χρυσελεούσας Στροβόλου, γύρω στα 1817. Απεικονίζονται οι ανακαινιστές του ναού και μάρτυρες του Ιουλίου του 1821 αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και Σάββας Κυριακού προσκυνητής να περιβάλουν τη Βρεφοκρατούσα Θεοτόκο.
*Η επιμνημόσυνη ομιλία του δημάρχου Στροβόλου
Επιμνημόσυνος λόγος δημάρχου Ανδρέα Παπαχαραλάμπους. by ARISTEIDIS VIKETOS on Scribd
