Τα γράμματα του αείμνηστου αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, Χαρίλαου Μηχιώτη
Μετά από εβδομήντα χρόνια τα «κρυφά» χειρόγραφα από την εξορία στον Άη Στράτη στα χέρια του γιού του , Σεραφείμ Μηχιώτη
Ένα πολύτιμο δώρο, στην πραγματικότητα θησαυρό- πήρε παραμονές των Χριστουγένων ο εξαίρετος φίλος και συνάδελφος Σεραφείμ Μηχιώτης . Ήρθαν στα χέρια του επιστολές-ποιήματα- σημειώσεις εκμάθησης Γαλλικών-προσωπικά ενθυμήματα κλπ της περιόδου 1949-51, που έγραφε στο κολαστήριο του ‘Αη-Στράτη, ο πατέρας του Χαρίλαος, ο οποίος έφυγε από την ζωή στις 19 Νοεμβρίου 2012.
Ο αείμνηστος Χαρίλαος Μηχιώτης πήρε μέρος στον πόλεμο 1940-41 και στην Εθνική Αντίσταση ως στέλεχος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (καπετάνιος συντάγματος). Υπέστη διωγμούς και δεινοπάθησε σε πολυετή εγκλεισμό σε στρατόπεδα εξορίστων. Γεννήθηκε στο Νεοχώρι Φθιώτιδας (1914). Υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός μετεκπαιδευθείς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ο Χαρίλαος Μηχιώτης (1914-2012)
Εργάσθηκε ως δημοσιογράφος (μέλος της τότε Ένωσης Συντακτών Αθηναϊκού Τύπου) και ως μέλος του Πανελληνίου Συνδέσμου Δημοσιογράφων Εθνικής Αντίστασης (1941-1944). Ηταν συγγραφέας πολλών βιβλίων, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, βραβευθείς με το Γρυπάρειο Έπαθλο Ποίησης (1976). Ίδρυσε τον εκδοτικό οίκο «Κασταλία» και χρημάτισε Γεν. Γραμματέας της Πανελλήνιας Οργάνωσης Εκδοτών Βιβλιοπωλών. Τo 2010 ο Χαρίλαος Μηχιώτης βραβεύτηκε, μεταξύ άλλων, από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών και Βιβλιοπωλών με την ευκαιρία των 50 χρόνων από την ίδρυσή της.
*Μεταφέρουμε αυτούσιο από το sermichiotis.blogspot.com το δημοσίευμα του Σεραφείμ Μηχιώτη με τίτλο : “ΠΩΣ ΕΦΤΑΣΑΝ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ, 70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ, ΤΑ “ΚΡΥΦΑ” ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ! Ένα ταξίδι σε βαλιτσάκι με διπλό πάτο, ο ρακοσυλλέκτης στο Μοναστηράκι, το fb”
Κάθε μυθιστόρημα, κάθε παραμύθι, έχουν ως σημείο αναφοράς τη μυθοπλασία τους, θετική ή αρνητική, η οποία εγγράφεται συνήθως εις την σφαίρα του απραγματοποίητου, ως εξαιρετικού, πλην ουτοπικού ή αρνητικού, απωθητικού αντιστοίχως…
Εάν, όμως, συμβεί η πορεία της ζωής, ο χρόνος που τρέχει δίπλα στο βίο μας, χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί κατ’ ανάγκην, να μάς καλεί κάποια στιγμή σε ένα αναπάντεχο ραντεβού…Τί γίνεται τότε;…
Είναι αυτό που μου συνέβη, παραμονή των Χριστουγέννων. Την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2020. Και αισθάνομαι τη μοναδική χαρά να το μοιρασθώ δημοσίως με άπειρη συγκίνηση…
Διότι αποτελεί το καλύτερο δώρο Χριστουγέννων, που θα μπορούσε να μού επιφυλάξει η ζωή. Δώρο μονάκριβο και συγκλονιστικό, μία εμπειρία ανεπανάληπτη, συγκλονιστική δίχως άλλο. Σε ένα ταξίδι σε άλλους καιρούς γιά την Πατρίδα μας και τους ανθρώπους της, σε μία μαύρη εποχή, την οποία κανείς-από όποιο μετερίζι κι αν βρέθηκε τότε- δεν πρέπει να αναπολεί, πολλώ δε μάλλον να εύχεται ούτε και στον χειρότερο εχθρό του όσα τότε εκτυλίχθηκαν. Νόστιμον ήμαρ, άλλωστε, εδώ και χιλιάδες χρόνια πριν, από τα έπη του Ομήρου….
Έχουμε λοιπόν και λέμε την αυθεντική-πι0 ακριβής δεν γίνεται-περιγραφή που ακολουθεί. Και είμαι βέβαιος ότι, όποιος θελήσει να διαβάσει όσα ακολουθούν, θα κατανοήσει την προσωπική μου χαρά και ιδιαίτερη τιμή, με την οποία διατυπώνονται όσα παρατίθενται…
Διότι μάλλον είναι από «τα άγραφα»-όπως λέγεται- να σού δοθεί η δυνατότητα, το προνόμιο της τύχης, να «συναντήσεις» ξανά τον γεννήτορά σου. Τον πατέρα σου, Χαρίλαο Θρ. Μηχιώτη, που έφυγε από τη ζωή πριν 8 χρόνια, στις 19 Νοεμβρίου 2012. Σε κείμενά του (επιστολές-ποιήματα- σημειώσεις εκμάθησης Γαλλικών-προσωπικά ενθυμήματα κλπ) της περιόδου 1949-51 που έγραφε στο κολαστήριο του ‘Αη-Στράτη, εξόριστος εκείνης της ανώμαλης περιόδου, πριν τη γέννησή μου το Νοέμβριο του 1954. Και τα οποία έφθασαν σε εμένα εβδομήντα χρόνια μετά, με την ευγενική φροντίδα της Άντας Γανώση.
Σεραφείμ Μηχιώτης
Περιττό-αλλά και απαραίτητο, μαζί…-να πω και να τής γράψω δημοσίως, πόσο θα τής είμαι ευγνώμων εσαεί γιά το Χριστουγεννιάτικο δώρο του πατέρα μου, που δεν θα έφθανε σε εμένα παρά μόνον με τη δική της μοναδική φροντίδα και επιμέλεια. Ας είναι πάντοτε καλά…
Ιδού λοιπόν το «φιλμ» αυτής της μοναδικής εμπειρίας που μού χάρισε η ζωή:
Περασμένα μεσάνυχτα, στις 00:41 της Τρίτης, 13ης Οκτωβρίου 2020, με καλεί στο κινητό μου τηλέφωνο η Δώρα Πλάκα, σύζυγος του καλού μου φίλου και συναδέλφου Λουκά Δημάκα. Τί να θέλει τέτοια ώρα, είπα μέσα μου…
Μάκη, είδα στο fb την ανάρτηση της Άντας Γανώση, διαδικτυακής φίλης, η οποία αναζητεί κάποιον που να γνωρίζει τον Χαρίλαο Θρ. Μηχιώτη, προσωπικά ενθυμήματα του οποίου έχει στην κατοχή της, με έναν τρόπο ασ’ τα να πάνε. Τής απάντησα αμέσως ότι γνωρίζουμε, ο Λουκάς κι εγώ, το γιό του, Μάκη Μηχιώτη, με τον οποίο είμαστε οικογενειακοί φίλοι. Τής έδωσα τον αριθμό του τηλεφώνου σου και θα σε καλέσει εντός της ημέρας. Έχει βάλει σε πρόχειρη φωτογραφία μερικά από αυτά και είμαι βέβαιος ότι θα «αναγνωρίσεις» τον πατέρα σου….
Βεβαίως προσέτρεξα αυτοστιγμει στην σχετική ανάρτηση που μού εκοινοποίησε η Δώρα. Και «έπεσα» στον πατέρα μου. Και βεβαίως λαχταρούσα όσο τίποτε, να μιλήσω στην Άντα Γανώση. Σχεδόν δεν κοιμήθηκα το βράδυ…
Στις 10:09 της Τρίτης με καλεί από το σταθερό της τηλέφωνο η Άντα Γανώση…Απάντησα με το πρώτο κτύπημα, λέγοντας μέσα μου «ας είναι αυτή»…
Κύριε Μηχιώτη, καλημέρα. Είμαι η Άντα Γανώση, που σάς είπε η Δώρα Πλάκα. Μέσα από μία διαδρομή που κανείς δεν θα μπορούσε να φαντασθεί, έτυχε να είναι στα χέρια μου προσωπικά ενθυμήματα του εξόριστου στον Αη-Στράτη, Χαρίλαου Θρ. Μηχιώτη, της περιόδου 1949-1951, από τα οποία και έβγαλα κάποια στην πρόχειρη φωτογραφία που είδατε κι εσείς. Τα βρήκα στον διπλό πάτο σε ένα καφετί βαλιτσάκι που παρεβίασα και τα οποία πρέπει, βεβαίως, να φθάσουν σε εσάς, το γιό του, καθώς σάς ανήκουν. Αρκεί να τα βρώ, διότι τα ψάχνω και δυσκολεύομαι να τα εντοπίσω στο σπίτι μου, αλλά ελπίζω να ξαναπέσω σε αυτά…
Πώς κι έγινε αυτό, την ερώτησα σαστισμένος, αλλά και λυτρωμένος…
Κοιτάξτε, μού είπε η ΄Αντα Γανώση, το Νοέμβριο του 2016, δεν συγκρατώ πότε ακριβώς, έδωσα σε έναν ρακοσυλλέκτη στο Μοναστηράκι ένα χαρτονόμισμα των 5 €, προκειμένου να τού αγοράσω ένα μικρό καφετί βαλιτσάκι, σε σπασμένο καφετί χρώμα και κακοπαθημένο από την φθορά του χρόνου, που μού άρεσε…
Φθάνοντας σπίτι μου, άρχισα να το περιεργάζομαι και το άνοιξα. Μού προξένησε αμέσως εντύπωση ότι είχε πολύχρωμο καρφωμένο πάτο, σε αντίθεση με το απλό ξύλινο εσωτερικό στο βαλιτσάκι. Με ένα μαχαίρι τον παρεβίασα, γιά να διαπιστώσω ότι κάτω από αυτόν κρυβόταν ένας θησαυρός κιτρινισμένων, των περισσότερων, χαρτιών από την πολυκαιρία. Τα ανέσυρα. Πολλά είχαν τις αναφορές Αη-Στράτης 1949-1951 και τις σημειώσεις ενός Χαρίλαου Μηχιώτη, εξόριστου τότε εκεί. Συγκέντρωσα κάποια από αυτά στη φωτογραφία που είδατε και χαίρομαι πολύ που τα ταυτοποιείτε κι εσείς ότι ανήκουν στον πατέρα σας, γι’ αυτό και θα φροντίσω να φθάσουν σε εσάς. Αρκεί βεβαίως να τα βρώ, όπως και σάς υπόσχομαι να το προσπαθήσω, ελπίζω σύντομα να έχετε νέα μου….
Πέρασε ο υπόλοιπος Οκτώβριος, πέρασε κι ο Νοέμβριος ολόκληρος και πλησίαζε προς το τέλος κι αυτός ο Δεκέμβριος, δίχως τα νεώτερα που επιθυμούσα να ακούσω από την πλευρά της Άντας Γανώση. Και σχεδόν είχα παραιτηθεί…Ώσπου την περαμένη Κυριακή, 20 Δεκεμβρίου 2020, στις 14:21 δέχθηκα κλήση, από έναν άγνωστο σε εμένα αριθμό κινητού τηλεφώνου..
Γειά σας, κύριε Μηχιώτη, είμαι ο Κίμων Βολίκας, σύζυγος της Άντας Γανώση και έχω στα χέρια μου από την ΄Αντα, όλον το φάκελλο με τα προσωπικά ενθυμήματα του πατέρα σας που είχε βρει στο καφετί βαλιτσάκι με το διπλό πάτο. Πότε θέλετε να συναντηθούμε να σάς τα δώσω το φάκελλο;
Αύριο τού απάντησα αμέσως και συμφωνήσαμε να περάσω από την οδό Καρνεάδου, από το γραφείο του. Λύθηκα αμέσως, η συγκίνηση με εκυρίευσε, μαζύ και η ανυπομονησία. Θα ήταν μοναδική εύνοια της τύχης, λαχείο ανεκτίμησης αξίας, να γνωρίσω τον πατέρα μου πριν γεννηθώ, στην δική του περιπέτεια και της γενιάς του μετά την απελευθέρωση από τον κατακτητή. Όταν Έλληνες στράφηκαν εναντίον Ελλήνων σε έναν αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο, του οποίου οι «νικητές» θέλησαν να εξοντώσουν παντί τρόπω και μέσω τους «ηττημένους»…
Δεν είδα προσωπικώς τον Κίμωνα Βολίκα, ώστε να τον ευχαριστήσω το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας 21ης Δεκεμβρίου. Στάθμευσα σε δεύτερη σειρά στο σημείο της Καρνεάδου που μού υπέδειξε και μού ενεχείρισε έναν φάκελλο η γραμματεύς του, ο ίδιος δεν ήταν εκεί. ΄Ανοιξα το φάκελλο και βρήκα μέσα ένα δεύτερο φάκελλο που έγραφε «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΜΗΧΙΩΤΗΣ 1949-1951».
Δεν υπερβάλλω γράφοντας ότι ανελλιπώς αυτές τις ημέρες και για πολλή καιρό ακόμη θα μελετώ τα προσωπικά ενθυμήματα του πατέρα μου, Χαρίλαου Θρ. Μηχιώτη, εκείνης της ανώμαλης περιόδου, πριν εγώ γεννηθώ και πριν καν παντρευθεί με τη μητέρα μου, Ελένη Καραμήτσα. Ο γάμος τους έγινε στις 25 Μαρτίου 1952, όταν είχε αποφυλακισθεί από τον Άη-Στράτη.
Και ποιός, άλλωστε, θα παρέμενε ασυγκίνητος μπροστά σε τέτοια κιτρινισμένα από τη πολυκαιρία χαρτιά, κάποια δυσανάγνωστα ή και διόλου αναγνώσιμα, όπως αυτά που βρήκα στο φάκελλο που έφθασε σε εμένα από την Άντα Γανώση την οποία και θα ευγνωμονώ δια βίου, της μορφής π.χ.:
-Ολοκληρωμένη ποιητική συλλογή με τον τίτλο «ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΗΡΩΪΚΟ ΚΑΙ ΝΕΚΡΩΣΙΜΟ-του αδελφού μου» σε ιδιόχειρη καλλιγραφική αυτο-έκδοση, σχεδόν σε άριστη καστάσταση παρά τα 70 χρόνια που έχουν περάσει έκτοτε, στην τελική της διατύπωση σε 44 ποιήματα σε 839 στίχους. Ο αδελφός του πατέρα μου Φείμης(Σεραφείμ) του οποίου και φέρω το όνομα βρήκε το θάνατο, ως μαχητής του ΔΣΕ στα βουνά της Πίνδου, χωρίς ποτέ να βρεθεί το σώμα του.
-Επιστολές της μητέρας μου προς «Κον Χαρίλαον Μηχιώτην, Γ΄ Τομέα, ‘Αγιον Ευστράτιον» .
-Σχέδια επιστολών προς την αδελφή του, Λενιώ, πολιτική πρόσφυγα στη Ρουμανία γιά 26 χρόνια, από όπου επέστρεψε στην Πατρίδα μόλις το 1966, κηρυχθείσα προηγουμένως άπατρις, διότι τής είχαν αφαιρέσει την ιθαγένεια.
-Ιδιόχειρες σημειώσεις μαθημάτων Γαλλικής
-Σχέδια αιτήσεων αποφυλάκισης
-Άλλα ποιήματα και λογοτεχνικές αναλύσεις
Και κάτι τελευταίο γιά όσους δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τί εσήμαινε κολαστήριο του Αη-Στράτη:Αξιώθηκα να επισκεφθώ το νησί, συνοδεύοντας τον τότε Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας, Θεόδωρο Κοτσώνη, του οποίου ήμουν συνεργάτης, το καλοκαίρι του 2003. Στις παρυφές και τις πλαγιές ενός άγριου βουνού που το έδερναν οι ισχυροί άνεμοι «λειτουργούσε» -εκείνους τους μαύρους καιρούς- μία αποθήκη ανθρώπων σε άθλια πλινθόκτηστα κτίσματα, όπου τους έστελναν γιά να τούς τιμωρήσουν ως «αμετανόητους», καθώς δεν δέχθηκαν να υπογράψουν «δήλωση». Περπάτησα, τότε, γιά λίγο στο σημείο και παρ’ ότι είχαν περάσει τόσα χρόνια, τα υπάρχοντα ακόμη ερείπια δεν άφηναν καμία αμφιβολία γιά το κολαστήριο εκεί των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων.
Στο βαλιτσάκι αυτό, λοιπόν, που έχω συγκρατήσει από τον πατέρα ότι τον ακολουθούσε στις πεντάχρονες εξορίες και για το οποίο θυμάμαι να μού ομιλεί κατά καιρούς, έχουν διασωθεί προσωπικά του ενθυμήματα από την εκτόπισή του στον Αη-Στράτη. Και το οποίο έφθασε σε εμένα -70 χρόνια μετά!,- μόλις την περασμένη Δευτέρα, με αυτόν που τα έγραψε να έχει φύγει από τη ζωή..
Και όπως γράφει ο Χαρίλαος Θρ. Μηχιώτης στην αίτηση αποφυλάκισής του που διαβάζω αυτή τη στιγμή (σε μεταφορά σε γραφή μονοτονική): «..Ευελπιστώ ότι μετά τετραετίαν ολόκληρον και διότι επί τέλους ηρέμησεν η πατρίς μας, αι αρμόδιαι αρχαί και η Δευτεροβάθμιος Β.Δ.Α.Ν. Αττικής είς ην προσφεύγω θελήσει με δικαιώσει και θα με αποδώσουν εις την καταστραφείσαν οικογένειάν μου.Ουδεμία αιτιολογία περί “επικινδύνου” είναι δίκαιον να ισχύσει. Ειργάσθην πάντοτε παρρησία και μόνον το φως γνωρίζει τις πράξεις μου. Η πολιτεία έχει νόμους και αστυνομικά όργανα και δύναται να ελέγχει τας πράξεις των πολιτών, προβαίνουσα εις κυρώσεις, όπου σημειωθεί παράβασις. Εις την περίπτωσίν μου ουδεμία υπάρχει παράβασις εις το παρελθόν, γεγονός το οποίο δύναται να παράσχει το μέτρον κρίσεως εις το μέλλον.Ουδέποτε είχον προσωπικούς εχθρούς. Και σήμερον πιστεύω ότι ουδείς θα είχε να μοι προσάψει και το παραμικρόν διά το πρόσωπόν μου. Και θέλω να πιστεύω ότι το γεγονός αυτό θα αναγνωρισθεί και θα δικαιωθώ επί τέλους και ότι η επιτροπή σας θέλει μού απονείμει το δίκαιον και παύσει την κράτησίν μου, μακράν των γονέων μου, εχόντων απόλυτον προστασίαν…»
Θέλω να σού πω, πατέρα, είναι ότι η «ΚΑΣΤΑΛΙΑ» σου που εσύ ίδρυσες, επιστρέφοντας από τις εξορίες είναι σε καλά χέρια, στο τέκνο σου, και ότι η ποιητική συλλογή γιά τον αδελφό σου, Φείμη, θα τύχει της καλύτερης δυνατής επιμέλειας και φροντίδας, ώστε να κυκλοφορήσει τον επόμενο χρόνο, σπονδή στην οριστική καταλλαγή των παθών και τη ανέφελη, δημοκρατική λειτουργία αυτής της Πατρίδας, σε δρόμους σύνεσης, αμοιβαίου σεβασμού των πάντων, τελικώς υποδειγματικής συντεταγμένης πορείας.
Ευχαριστώ πολύ, όσους μού έδωσαν την ευχέρεια, γνωστούς και αγνώστους, να φθάσουμε σε αυτή την εξαιρετική ημέρα.
«Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων», όπως συνήθιζε να λέγει ο Χαρίλαος Θρ. Μηχιώτης, γιά το αποδώσω και σε Εκείνον, όπως τού πρέπει…
Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης,
26 Δεκεμβρίου 2020
