Τα ανοιχτά μέτωπα στην Μέση Ανατολή

Ιράν - ΗΠΑ, Λιβύη, Μέση Ανατολή, Ουκρανικό αεροσκάφος, Συρία

Η Λιβύη, η ένταση Ιράν – ΗΠΑ και το μυστήριο της πτώσης του Ουκρανικού αεροσκάφους

Του Νικόλα Βωνιάτη

Με το πρώτο δεκαήμερο του 2020 να έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, η Μέση Ανατολή αν και περιοχή η οποία συχνά βρίσκεται υπό τα τύμπανα του πολέμου, φαίνεται να βρίσκεται ξανά στο κέντρο της επικαιρότητας.
Οι εξελίξεις στα ανατολικά στη χώρα της Λιβύης και τον εμφύλιο της, όπου οι δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ κατέλαβαν την πόλη της Σύρτης, παράλληλα με τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν να κλιμακώνονται με τελευταίο αποτέλεσμα την ρίψη βαλλιστικών πυραύλων από την Τεχεράνη έναντι δύο βάσεων όπου αμερικανικά στρατεύματα ήταν σταθμευμένα, συνθέτουν συνοπτικά την επικαιρότητα των τελευταίων ημερών.
Οι θάνατοι των ανθρώπων οι οποίοι έχασαν την ζωή τους κατά την κηδεία του Ιρανού υποστράτηγου και η αεροπορική τραγωδία με τον θάνατο 176 ανθρώπων κατά την πτώση επιβατικού αεροσκάφους της Ukraine International Airlines, λεπτά μετά την απογείωση του από το αεροδρόμιο της Τεχεράνης, ήρθαν να προστεθούν στην ήδη έκρυθμη κατάσταση.
Οι αλλαγές στο χάρτη της Λιβύης
Με την κατάληψη της Σύρτης, ο στρατάρχης Χαφτάρ συνέχισε την επέλαση προς τα δυτικά και την Τρίπολη, με τον επόμενο στόχο να αποτελεί η πόλη Μιζουράτα
Μετά την κατάληψη την νότιας πλευράς της πρωτεύουσας της χώρας, Τρίπολης, και του διεθνούς αερολιμένα της πόλης από τα στρατεύματα του Εθνικού Λιβυκού Στρατού (LNA) και του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στα τέλη Δεκεμβρίου, η αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, υπό τον Φαγέζ Σαράζ, υπέστη ακόμη μία ήττα, αφού απώλεσε την πόλη της Σύρτης.
Η πόλη της Σύρτης βρίσκεται γεωγραφικά ανάμεσα στα κέντρα όπου στεγάζονται οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές, με αυτό να την προάγει σε έναν πολύ σημαντικό γεωστρατηγικής σημασίας κόμβο. Παράλληλα στα ανατολικά της πόλης βρίσκονται τερματικά πετρελαίου τα οποία ήλεγχε ήδη LNA, πράγμα που κάνει την κατάληψη της πόλης ένα ακόμη σημαντικότερο γεγονός. Η πόλη «άλλαξε χέρια» την Δευτέρα, 6 Ιανουαρίου, χωρίς να υπάρξουν εχθροπραξίες, μετά την δωροδοκία τοπικής σαλαφιστικής ένοπλης οργάνωσης.
Με την κατάληψη της Σύρτης, ο στρατάρχης Χαφτάρ συνέχισε την επέλαση προς τα δυτικά και την Τρίπολη, με τον επόμενο στόχο να αποτελεί η πόλη Μιζουράτα. Η πόλη θεωρείται η πρώτη γραμμή άμυνας της Τρίπολης και εδώ και μήνες προετοιμάζεται για οποιοδήποτε χτύπημα του Εθνικού Λιβυκού Στρατού (που πρόσφατα μετονομάστηκε σε Αραβικές Λιβυκές Ένοπλες Δυνάμεις – ΑΛΕΔ). Σύμφωνα με διεθνή ινστιτούτα και αναλυτές, αν και η πόλη απέχει περίπου 250 χιλιόμετρα από την Σύρτη και τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ, θεωρείται ένας από τους κύριους στόχους, καθώς θα έστρεφε μεγάλο μέρος των στρατευμάτων του, των συριακών πολιτοφυλακών και των στρατιωτικών συμβούλων της Τουρκίας και πιθανώς να άφηνε ανοικτά άλλα μέτωπα στη χώρα.
Παράλληλα οι συναντήσεις του πρωθυπουργού της αναγνωρισμένης διεθνώς κυβέρνησης της Τρίπολης, Φαγέζ Σαράζ, στις Βρυξέλλες, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα, παρά τις εκκλήσεις από Τουρκία και Ρωσία για κατάπαυση του πυρός και εκεχειρία έως τις 12 Ιανουαρίου. Ο στρατάρχης Χαφτάρ, απέρριψε την πρόταση το βράδυ της 9ης Ιανουαρίου.

Εντάσεις στις σχέσεις Ιράν – ΗΠΑ
Η δολοφονία του Ιρανού υποστράτηγου και Διοικητή της δύναμης Quds, Κασέμ Σουλεϊμανί, μετά από επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους από τις Ηνωμένες Πολιτείες τα ξημερώματα της 3ης Ιανουαρίου, ως απάντηση για την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην Βαγδάτη έμελλε να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο έντασης στην περιοχ. Ο Κασέμ Σουλεϊμανί αποτελούσε ένα από τα πιο υψηλόβαθμα στελέχη του ιρανικού στρατού της επανάστασης και διακινητής πολλών αντιπροσώπων του Ιράν στην περιοχή της Μέσης Ανατολής όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Ο θάνατος του πυροδότησε σωρεία αντιδράσεων στον Αραβικό κόσμο κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα μέχρι σήμερα. Η προσέλευση κόσμου στην κηδεία του υποστράτηγου ήταν μαζική και λόγω των μειωμένων μέτρων ασφαλείας 56 άνθρωποι έχασα την ζωή τους και άλλοι 200 τραυματίστηκαν.
Το Ιράν τις πρωινές ώρες της 8ης Ιανουαρίου εκτόξευσε 22 βαλλιστικούς πυραύλους μικρού-βεληνεκούς κατά βάσεων στις οποίες είναι σταθμευμένα αμερικανικά στρατεύματα και στρατεύματα της συμμαχίας κατά της τρομοκρατίας στο Ιράκ. Μετά από επίσημες δηλώσεις των ΗΠΑ και του Ιράκ δεν υπήρξαν θύματα αλλά μόνο υλικές ζημίες, ενώ ιρανικά μέσα ενημέρωσης έκαναν λόγο για τον θάνατο 80 Αμερικανών στρατιωτών.

Πτώση αεροσκάφους στην Τεχεράνη
Επιβατικό αεροσκάφος της εταιρείας Ukrainian International Airlines τύπου Boeing 737-800 κατέπεσε λίγα λεπτά μετά από την απογείωση του από το αεροδρόμιο «Ιμάμης Χομεϊνί» με προορισμό το Κίεβο της Ουκρανίας με αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο 176 ανθρώπων. Ο ιρανικός Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας δεν αποδέχτηκε μέχρι στιγμής να μοιραστεί το περιεχόμενο τον δεδομένων «μαύρων κουτιών» με άλλες χώρες.
Εκπρόσωπος της Ουκρανική κυβέρνησης στις 9 Ιανουαρίου δήλωσε πως η χώρα του θα ερευνήσει όλα τα ενδεχόμενα όπως τρομοκρατική ενέργεια εντός του αεροπλάνου, βλάβη, σύγκρουση ή και πλήγμα από βαλλιστικό πύραυλο. Το Ιράν σε πρώτη επίσημη έκθεση του, έκανε γνωστό πως η φωτιά στο αεροπλάνο είχε ξεκινήσει πολύ πριν αυτό συγκρουστεί με το έδαφος. Το βράδυ της ίδιας μέρας αξιωματούχος των ΗΠΑ δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Newsweek, πως το αεροσκάφος πιθανότατα να χτυπήθηκε κατά λάθος, από το ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικό σύστημα TOR-M1, της Τεχεράνης.

Διπλωματικές εξελίξεις στη Συρία
Μετά την συνάντηση των προέδρων της Ρωσίας και Συρίας, Βλαδιμήρ Πούτιν και Μπασάρ αλ Άσαντ, έγινε αναφορά στον μακρύ δρόμο που επιτεύχθηκε το τελευταίο διάστημα τόσο στα πεδία των μαχών όσο και στις διαδικασίες σταθεροποίησης της κατάστασης στις πληγείσες περιοχές της χώρας. Η επίσκεψη αποτέλεσε την πρώτη επίσημη επίσκεψη του προέδρου στην Συρία από το 2017 στην ρωσική αεροπορική βάση της Λαττάκειας.
Ο Σύρος πρόεδρος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς την Ρωσία και τα στρατεύματα της τα οποία βοήθησαν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη χώρα. Από την πλευρά του ο εκπρόσωπος Τύπου του Ρώσου προέδρου δήλωσε μεταξύ άλλων πως «έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια για την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας».
Στις 8 Ιανουαρίου ο Ρώσος πρόεδρος βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη με τον Τούρκο ομόλογο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπου μεταξύ άλλων, ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης ήταν και η επαρχία του Ιντιλίπ.

Το ίδιο βράδυ, τέσσερις Τούρκοι στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στην βορειοανατολική Συρία, μετά από έκρηξη βόμβας σε αυτοκίνητο, σύμφωνα με το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας.