Σύνδρομο αμνησίας

Του Κώστα Ιορδανίδη*

Εχουν οι Τούρκοι τη συνήθεια να λέγουν πράγματα που εφάπτονται της αλήθειας, αλλά με τρόπο που να προκαλούν ερεθισμό στην ελληνική κοινή γνώμη και οξύτατη πολιτική αντιπαράθεση, παρά το γεγονός ότι οι βασικοί παράγοντες αυτής της «εμφυλιακής συγκρούσεως» έχουν διαχειρισθεί τα ίδια προβλήματα και έχουν πλήρη γνώση των σχετικών φακέλων του υπουργείου Εξωτερικών.
Είπε προ ολίγων ημερών ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι «φέτος δεν υπήρξε κρίση» στα Ιμια, διότι η Αγκυρα κατέστησε σαφές στην Αθήνα ότι «εάν η Ελλάδα δεν κάνει κάτι», ανάλογη θα είναι και η συμπεριφορά της Τουρκίας. Δεν χρειαζόταν να το πει ο κ. Ερντογάν και δεν υπήρχε λόγος να «αποκαλύψει» συνομιλία των υπουργών Αμύνης των δύο χωρών επί ευρυτέρου θέματος.
Διότι, απλούστατα, η κρίση των Ιμίων ελύθη τον Ιανουάριο του 1996 όταν ο Αμερικανός διαμεσολαβητής Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επέτυχε να συμφωνήσουν η Ελλάς και η Τουρκία ότι το καθεστώς που θα διέπει τα Ιμια και την πέριξ αυτών περιοχή θα είναι «όχι πλοία, όχι στρατεύματα, όχι σημαίες». Εκτοτε η συμφωνία εκείνη ισχύει με ελάχιστες παραβιάσεις.
Λίγο αργότερα από το δράμα των Ιμίων, σε μια πολυεθνή διάσκεψη στο Βουκουρέστι στην οποία μετείχε και η Ελλάς, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Εμρέ Γκιονενσάι διεύρυνε το περιεχόμενο της «συμφωνίας Χόλμπρουκ» αναφερόμενος σε «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο, και αυτό προβάλλει η Αγκυρα έως σήμερα.
Η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Πριν κλείσει ένα εξάμηνο από τη συμφωνία των Ιμίων, οι πρωθυπουργοί Ελλάδος και Τουρκίας, Κώστας Σημίτης και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, υπέγραφαν στη Μαδρίτη, τον Ιούλιο 1997, διακήρυξη, με την οποία τα δύο μέρη αναλάμβαναν τη δέσμευση να σεβασθούν «τα έννομα, ζωτικά συμφέροντα» αλλήλων, που έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και για την εθνική τους κυριαρχία. Η Αγκυρα ερμήνευσε ότι το σχετικό εδάφιο αφορούσε τα ζωτικά συμφέροντά της στο Αιγαίο. Η εσκεμμένη ασάφεια των διπλωματικών κειμένων είναι η γοητεία της διεθνούς πολιτικής.
Αλλά και η διακήρυξη της Μαδρίτης δεν προέκυψε από το πουθενά. Διότι το λεγόμενο «πρωτόκολλο της Βουλιαγμένης», που υπέγραψαν οι τότε υπουργοί Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας και Μεσούτ Γιλμάζ τον Μάιο του 1988, αναφερόταν «στο δικαίωμα χρήσεως της ανοικτής θαλάσσης και του διεθνούς εναερίου χώρου» στο Αιγαίο.
«Πατήσαμε από νομική άποψη πόδι στο Αιγαίο», είχε δηλώσει ο Γιλμάζ στη «Χουριέτ», και κάναμε πως δεν ακούσαμε.
Οσο για τα θρυλούμενα υποθαλάσσια πετρέλαια, ήδη το πρακτικό της Βέρνης του 1976 προέβλεπε ότι η Ελλάς και η Τουρκία «αναλάμβαναν την υποχρέωση όπως απόσχουν πάσης πρωτοβουλίας ή πράξεως σχετικής με την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, η οποία εδύνατο να παρενοχλήσει τη διαπραγμάτευση» που τότε διεξαγόταν στην Ελβετία.
Ομως η ίδια δέσμευση επαναλαμβανόταν και στη συμφωνία του Νταβός, τον Φεβρουάριο 1988, που ανέφερε ότι τα δύο μέρη θα απείχαν από έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, έως ότου επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδος. Εν συντομία, ουδέν καινόν υπό τον ήλιον και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, βεβαίως βεβαίως. Με μόνη διαφορά ότι οι Τούρκοι δεν βιάζονται και δεν ξεχνούν ποτέ, σε αντίθεση με εμάς.

*Ο Κώστας Ιορδανίδης είναι αρθρογράφος στην εφημερίδα των Αθηνών “Καθημερινή” , από την οποία αναδημοσιεύουμε το άρθρο/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα τους.