Στον χιονισμένο Αγρό με τον Σόλωνα Παπαχριστοδούλου

Η Παναγία της Ελεούσας, ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός Αψερός , η προτομή του Νέαρχου Κληρίδη ,γεύμα στο σπίτι που κρυβόταν ο θρυλικός Γρηγόρης Αυξεντίου, τα «Αλλαντικά του Δασκάλου» και ο Αλέξανδρος Στεφανής.

Ρεπορτάζ- Φωτογραφίες: Α Χ. Βικέτος

Με συνταξιδιώτη το εκλεκτό τέκνο του Αγρού Σόλωνα Παπαχριστοδούλου, ιδρυτή του γνωστού «ΣΟΛΩΝΕΙΟΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΒΙΒΛΙΟΥ- SOLONEION BOOK CENTRE» ( Βυζαντίου 24, Στρόβολος, Λευκωσία), επισκέφτηκα σήμερα το χιονισμένο χωριό, που είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1000 μέτρων

 Πριν από την βόλτα μας προσκύνημα στην εκκλησία της Παναγίας Ελεούσας, η οποία  ολοκληρώθηκε το 1909  στο χώρο, που ήταν η «Μονή του Μεγάλου Αγρού». Όσα κειμήλια  διασώθηκαν  βρίσκονται  σε Μουσείο -εκκλησάκι-στον περίβολο της , που κτίστηκε το 1990- για να θυμίζει την ύπαρξη του μοναστηριού στον χώρο αυτό, φυλάσσεται η παλαιά εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, η οποία κατά την παράδοση εικονογραφήθηκε από τον Απόστολο Λουκά. 

                                                         Τμήμα του τέμπλου της Μονής του Μεγάλου Αγρού και οι εικόνες της Παναγίας της Ελεούσας και του Χριστού

Ο Αγρός πήρε το όνομα του από την Μονή του Μεγάλου Αγρού, που βρισκόταν εκεί από την  περίοδο της εικονομαχίας. Την εποχή εκείνη  σαράντα μοναχοί έφυγαν από την Μονή του Μεγάλου Αγρού, που βρισκόταν στην Κύζικο της Μικράς Ασίας, και ήρθαν  στην Κύπρο. Μαζί τους είχαν και την εικόνα της Παναγίας. Φτάνοντας στην περιοχή του Αγρού έκτισαν ένα μοναστήρι, το οποίο ονόμασαν όπως εκείνο της Κυζίκου Μονή του Μεγάλου Αγρού.

Τέλη του 17ου αιώνα μια ασθένεια προκάλεσε τον θάνατο των 2/3 των κατοίκων της Κύπρου. Όσοι κάτοικοι της γύρω από το μοναστήρι περιοχής σώθηκαν, εγκατέλειψαν τους οικισμούς τους και εγκαταστάθηκαν κοντά στο μοναστήρι.

Η Μονή του Μεγάλου Αγρού στο χωριό καταστράφηκε το 1894 από τους κατοίκους , λόγω οικονομικών διαφωνιών  με την μητρόπολη Κιτίου, στην οποία υπαγόταν τότε ο Αγρός. Από το 1973 το χωριό υπάγεται εκκλησιαστικά στην Μητρόπολη Λεμεσού.

Ο σημερινή εκκλησία  κατασκευάστηκε το 1909 στα κατάλοιπα  παλαιότερης ,  που αποτελούσε μέρος του μοναστηριού του Μεγάλου Αγρού και σωζόταν ακέραιη μέχρι και το 1894. Η νέα εκκλησία έχει  μήκος περίπου 30 μέτρα και πλάτος περίπου 15 μέτρα. Το ύψος του τρούλου φτάνει στα 15 μέτρα. 

Στην Παναγία  μας ανέμενε ο σεβάσμιος Αρχιμανδρίτης, π. Κυπριανός Αψερός, πνευματικό παιδί του Ηγουμένου της Μονής Τατάρνας Δοσιθέου, τον οποίο μικρός είχα κατηχητή στην Αγία Τριάδα Βύρωνος.

Σόλων Παπαχριστοδούλου (α) και αρχιμ . Κυπριανός Αψερός (δ)

Η Παναγία Ελεούσα είναι ένα εξαιρετικό κτίσμα από πέτρα της περιοχής σταυροειδές με τρούλο, με τρείς μεγάλες καμπάνες. Όταν κατεδαφίστηκε το μοναστήρι, η Αγία Τράπεζα είχε σωθεί και παραμένει η ίδια στην σημερινή εκκλησία. Σώζεται ένα ξύλινο κιβώτιο, μέσα στο οποίο βρίσκονται τα οστά των πρώτων μοναχών, ιδρυτών του μοναστηριού.

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και οι εικόνες έγιναν δια χειρός  Σόλωνα Φραγκουλίδη  από το 1930 μέχρι το 1934. Ο Φραγκουλίδης ήταν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της πρώτης γενιάς των Κυπρίων καλλιτεχνών και ταυτόχρονα ενός  από τους πρωτοπόρους ζωγράφους και αγιογράφους της Κύπρου, ο οποίος την περίοδο 1932-1934 διέμενε στον Αγρό.

Βυζαντινές τοιχογραφίες υπάρχουν μόνο στο Ιερό Βήμα και στον τρούλο και είναι έργα του Κύπριου αγιογράφου Παντελή Φωτίου. 

Ο δρόμος μπροστά από την εκκλησία της Παναγίας έχει γίνει πλακόστρωτος. Στην πλατεία η προτομή του Νέαρχου Κληρίδη (1892-1969), ο οποίος  γεννήθηκε στον Αγρό.

Διακρίθηκε για το πολυσήμαντο έργο του στην εκπαίδευση, λογοτεχνία και λαογραφία. Εξέδωσε περί τα 50 σχολικά και άλλα βιβλία και δημοσίευσε εκατοντάδες μελέτες, άρθρα και άλλα κείμενα σε διάφορα περιοδικά, επιστημονικά και μη, και σε εφημερίδες. Τα σχολικά του βιβλία, εκδομένα σε μια εποχή κατά την οποία απουσίαζαν σχεδόν ολοκληρωτικά οι κυπρολογικές μελέτες, συνέβαλαν σημαντικά στην καλύτερη, αλλά και ευρύτερη γνώση πτυχών της ιστορίας  και της γεωγραφίας της Κύπρου. Επίσης , αποθησαύρισαν αρκετό μέρος του πλούτου της κυπριακής λαογραφίας και μυθολογίας, καθώς και της εκκλησιαστικής παράδοσης.

Περπατήσαμε στα χιονισμένα δρομάκια και καταλήξαμε για γεύμα στο πατρικό του κ. Σόλωνα Παπαχριστοδούλου, όπου κρυβόταν για κάποιο διάστημα ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Η φιλοξενία από τις αδελφές του κ. Σόλωνα ήταν άψογη.

Ο Χάρης Παπαχριστοφόρου και τα «Αλλαντικά του Δασκάλου».

 Στο γεύμα γνώρισα έναν νέο άνθρωπο, που επένδυσε στον Αγρό , τον Χάρη Παπαχριστοφόρου, αδελφότεκνο του κ. Σόλωνα, ο οποίος σπούδασε ξενοδοχειακά στο εξωτερικό και κατά την επιστροφή του στην Κύπρο αποφάσισε να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση της παρασκευής παραδοσιακών αλλαντικών.

Όπως μου ανέφερε ο Χάρης, ο οποίος με φωτογράφισε στην βεράντα του σπιτιού, στις  αρχές του 20ου αιώνα, γύρω στο 1910, ο πρόπαππούς,  Αυγουστής, και η πρόγιαγιά, Χαρίκλεια Νικόλα, είχαν ξεκινήσει ως βιοποριστικό επάγγελμα την παρασκευή των αλλαντικών σε συνδυασμό με ένα μικρό κρεοπωλείο στον Αγρό της Πιτσιλιάς. Τα αλλαντικά τα παρασκεύαζαν στο σπίτι, που κατοικούσαν την ίδια ώρα που άναβαν φωτιά για να ζεσταθούν ή να μαγειρέψουν. Παρασκεύαζαν τα αλλαντικά το χειμώνα με το φυσικό κρύο του χειμώνα που βοηθούσε στη συντήρησή τους. Στη συνέχεια τα διατηρούσαν σε δοχεία μέσα στο λίπος (τα γνωστά Κουμιαστά), για να τα χρησιμοποιούν το καλοκαίρι που ανέβαινε η θερμοκρασία.

Στη δεκαετία του 1940 ο γιος τους Χριστόδουλος, που μετέπειτα χειροτονήθηκε ιερέας στην ενορία του και πήρε το όνομα Παπάχριστόδουλος, συνέχισε την παρασκευή των αλλαντικών στο σπίτι τους μαζί με τη γιαγιά Κυριακή. Από τότε είχε καθιερωθεί το όνομα «Δάσκαλος» λόγω της ιδιότητάς του ως ιερέας. Έτσι εκφωνούσαν τους ιερείς από τότε μέχρι και σήμερα. Η καινοτομία της εποχής ήταν να ωριμάζουν/καπνίζουν τα αλλαντικά σε υπόγειο χώρο στο σπίτι, που κατοικούσαν σε ξεχωριστό δωμάτιο.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η κόρη τους Μαγδαληνή μαζί με το σύζυγό της Χριστόφορο που ήταν εξ’ επαγγέλματος Δάσκαλος στη Δημοτική εκπαίδευση, συνέχισαν την παρασκευή των αλλαντικών χρησιμοποιώντας την αυθεντική συνταγή, που παρέλαβαν από την προηγούμενη γενιά. Έτσι είχε καθιερωθεί η εμπορική επωνυμία «Αλλαντικά του Δασκάλου». Χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα το ίδιο καπνιστήρι για τη ωρίμανση των αλλαντικών. Ειδικότερα:

*Τα αλλαντικά παράγονται με βάση τα συστήματα Ποιότητας και Ασφάλειας Τροφίμων HACCP, ISO 22000 και FSSC 22000 και είναι  κατασκευασμένα μόνο με:

*Κόκκινο κρασί (υψηλό σε πολυφαινόλες).

*Φυσικά βότανα και μπαχαρικά.

*Δεν περιέχουν συντηρητικά.

*Τα αλλαντικά ωριμάζουν σε παραδοσιακό καπνιστήριο με ξύλα.

Το Δεκέμβριο του 2008 ο Χάρης μετέφερε τις εγκαταστάσεις παρασκευής των αλλαντικών στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις στον Αγρό, που πληρούν όλες τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές συστήματος Υγιεινής και Ασφάλειας Τροφίμων HACCP και ISO 22000. Κατά την παραγωγική διαδικασία δεν έχουν  μεταλλάξει την αυθεντική συνταγή και  με σεβασμό στην παράδοση συνεχίζουν  την παρασκευή τους. Γι’ αυτόν τον λόγο ο ντόπιος και ξένος καταναλωτής τα έχει υψηλά στην διατροφική του ημερήσια κατανάλωση. Τα «Αλλαντικά του Δασκάλου» βρίσκονται , εκτός από τον Αγρό ,  σε επιλεγμένες υπεραγορές τόσο στην κυπριακή αγορά όσο και στην παροικία στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Τον Απρίλιο του 2021 αποπερατώθηκε  η επέκταση των χώρων εργασίας του αλλαντοποιείου. Μεγάλωσαν  όλοι οι χώροι εργασίας και προστέθηκαν τρία ωριμαντήρια, και εξωτερικός χώρος για ωρίμανση της τσαμαρέλας. Πρωταρχικός στόχος, τόνισε ο Χάρης,  «είναι η διατήρηση της παραδοσιακής συνταγής με γνώμονα την ποιότητα». Το αλλαντοποιείο είναι ανοικτό σε επισκέπτες που θέλουν να ενημερωθούν και να δοκιμάσουν τα αλλαντικά. Οργανωμένα σύνολο για γευσιγνωσία είναι ευπρόσδεκτα. Κρατήσεις γίνονται στο email της εταιρίας, στο Messenger, Whats-App και στο τηλέφωνο 25522505.

Η εταιρία “Αλλαντικά του Δασκάλου” έτυχε χρηματοδότησης στα πλαίσια του Καθεστώτος 4.2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 για «Δημιουργία και Εκσυχρονισμό Μονάδων Μεταποίησης, Εμπορίας ή/και Ανάπτυξης Γεωργικών Προιόντων» και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης: «Η Ευρώπη επενδύει στις αγροτικές περιοχές». Επίσης, έχει πάρει διεθνή βραβεία και διακρίσεις. 

Δυστυχώς,είχε αρχίσει το δειλινό , φεύγοντας από τον Αγρό, και έτσι δεν μπόρεσα να επισκεφτώ τις εγκαταστάσεις του αλλαντοποιείου.

Όμως ο Χάρης μου πρόσφερε και πήρα μαζί κάποια από τα προϊόντα του, τα οποία θα “τιμήσω δεόντως”.  

Ο Αλέξανδρος Στεφανής

Στο σπίτι των αδελφών Σ. Παπαχριστοδούλου είχα την χαρά να συναντήσω , μετά από πολλά χρόνια τον κ. Αλέξανδρο Στεφανή, ο οποίος το 1960 ίδρυσε την ιδιωτική οικογενειακή επιχείρηση εγγεγραμμένη ως «Αλέξανδρος Στεφανής & Σία Λτδ».

Αλέξανδρος Σ τεφανής (α) και Σόλων Παπαχριστοδούλου (δ)

Η επιχείρηση ξεκίνησε από ένα μικρό μαγαζάκι επιδιορθώσεων ηλεκτρονικών συσκευών στην οδό Ιπποκράτους στην Λευκωσία. Το 1979, μετακόμισε  στην Λεωφόρο Δημοσθένη Σεβέρη και εξειδικευόταν  στην πώληση ηλεκτρονικών εξαρτημάτων για τεχνικούς και τελικούς καταναλωτές. Πήγαινα για κάποιες αγορές στην Ιπποκράτους και κυρίως στην Δημοσθένη Σεβέρη, καθ’ οδόν προς το προεδρικό. Με κερνούσε καφέ και συζητούσαμε. Εκεί γνώρισα τον νεαρό τότε γιό του Χριστόδουλο, ο οποίος βοηθούσε τον πατέρα του.

Το 1993 ο ιδρυτής της επιχείρησης αφυπηρέτησε  και ανέλαβε  το τιμόνι της  ο γιός  του Χριστόδουλος Στεφανής. Το 1997 ο Χριστόδουλος άνοιξε  το κατάστημα Ενέργεια στην Λεωφ. Βύρωνος, το οποίο έδωσε έμφαση  στην κινητή τηλεφωνία, ,μπαταρίες και φωτισμό. Το 2000, ο δραστήριος Χριστόδουλος διαβλέποντας ότι οι ανάγκες της αγοράς οδηγούσαν στην δημιουργία μεγάλων καταστημάτων με μεγάλη επιλογή προϊόντων για τον καταναλωτή, πήρε την  στρατηγική απόφαση τα 2 καταστήματα να ενωθούν κάτω από μια στέγη και να μεταφερθούν στην Λεωφ. Αθαλάσσας σε ιδιόκτητο χώρο 800τμ. Μέχρι το 2004 ανοίχτηκαν  καταστήματα σε όλες τις ελεύθερες πόλεις της Κύπρου.

Το 2006 ξεκινάει την λειτουργία του το νέο ιδιόκτητο κατάστημα Στεφανής στην Λεμεσό στο Fysko Lotus Plaza, το οποίο είναι ένα υπερσύχρονο κατάστημα με όλες τις ανέσεις , με τεράστιους χώρους στάθμευσης και με εμβαδόν 2000τμ, το οποίο  θεωρείται το μεγαλύτερο κατάστημα προϊόντων τεχνολογίας στην Κύπρο.

Το Δίκτυο Καταστημάτων STEPHANIS, είναι η μεγαλύτερη αλυσίδα καταστημάτων ηλεκτρονικών ειδών στη Κύπρο, με 7 φυσικά καταστήματα Παγκύπρια, 230 άτομα προσωπικό. και πάνω από 60 χρόνια παρουσίας.

Στα καταστήματα Stephanis ο καταναλωτής μπορεί να βρει  μια πλήρη γκάμα προϊόντων τεχνολογίας, στις πιο ανταγωνιστικές τιμές. Οι κύριες κατηγορίες προϊόντων είναι η Κινητή Τηλεφωνία, Τηλεοράσεις, Υπολογιστές, Gaming, Μικροσυσκευές, Λευκές συσκευές και η Ενέργεια.