Στο ευρωπαϊκό δίκτυο ASCE ο ιστορικός ναός του Κοιμητηρίου Σισλί.

Στην “The Association of Significant Cemeteries in Europe (ASCE) , η οποία είναι ευρωπαϊκό δίκτυο δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών, που έχουν υπό την αιγίδα τους κοιμητήρια με ιστορικό ή καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, εντάχθηκε πρόσφατα το Ρωμαιορθόδοξο Κοιμητήριο του Σισλί, στην Κωνσταντινούπολη.
Ως γνωστόν την Κυριακή, 22 Οκτωβρίου 2017, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τέλεσε τα Θυρανοίξια του ανακαινισθέντος Κοιμητηριακού Ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα.
Ο Ναός , εκλεκτικιστικού ρυθμού και σταυροειδής με τρούλο, είναι έργο του περίφημου Γάλλου αρχιτέκτονα, Βαλορί, και κτίστηκε το 1888 με δωρεά των αδελφών Στεφάνοβιτς-Σκυλίτση.
Η Ρωμαιορθόδοξη Κοινότητα Σταυροδρομίου ανέλαβε και διεκπεραίωσε εξ ολοκλήρου την ανακαίνιση και το κόστος του έργου, το οποίο ανήλθε στις 800.000 Λίρες Τουρκίας και καλύφθηκε από ίδιους πόρους.
Η αρχιτεκτονική μελέτη έγινε από την Έντα Ουγούρ (Eda Uğur) . Την εκτέλεση της έφερε σε πέρας ομάδα ειδικών, τεχνικών και συντηρητών, τον Νίκο Καλογερά, υπό την επίβλεψη του Νίκου Καλογερά.

*Πιο κάτω δημοσιεύεται η προσφώνηση του Γεωργίου Παπαλιάρη, προέδρου της Κοινότητος Σταυροδρομίου κατά τα Θυρανοίξια του Ιερού Ναού.
«Παναγιώτατε Δέσποτα,

Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αρχιερείς,
Εξοχότατε Κύριε Υπουργέ, Εντιμότατε κύριε Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος,

Εντιμολογιότατοι άρχοντες, Ελλογιμότατοι καθηγητές και δάσκαλοι,
Ευλαβείς προσκυνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, Συμπολίτες και συμπολίτισσες, Φίλες και φίλοι,

Στα κοιμητήρια και τους κοιμητηριακούς ναούς πηγαίνουμε συνήθως για να κηδέψουμε ή για να θυμηθούμε τους νεκρούς μας και να τελέσουμε τα καθήκοντά μας, εκκλησιαστικά και ιδιωτικά, για την ψυχή και την μνήμη τους. Συνήθως η παρουσία μας εδώ συνοδεύεται από στιγμές περισυλλογής και νοσταλγίας, καθώς ανακαλούμε στη μνήμη τους δικούς μας ανθρώπους, που έχουν πεθάνει και βρίσκονται εδώ. Σήμερα όμως βρισκόμαστε εδώ και για έναν άλλο λόγο, διαφορετικό, που μας προξενεί μεγάλη χαρά. Ναι, σήμερα είμαστε χαρούμενοι που βρισκόμαστε στο νεκροταφείο του Σισλί, γιατί ήλθαμε εδώ για τα Θυρανοίξια από τον Πατριάρχη μας, του περικαλλούς αυτού Ναού.
Η ανακαίνιση και συντήρηση του περίφημου αυτού Ναού, που είναι ένα κόσμημα για την Πόλη και την Κοινότητά μας, κρίθηκε αναγκαία στο πλαίσιο του ευρύτερου έργου της ανακαίνισης, συντήρησης και ανάδειξης του Νεκροταφείου του Σισλί, που ξεκίνησε η Κοινότητα Σταυροδρομίου από το 2009.

Να θυμίσω πρώτα δύο πράγματα για το Κοιμητήριο μας και τα έργα ανακαίνισης σε αυτό.
*Το Κοιμητήριο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος του Σισλί είναι το πιο φημισμένο από τα Ελληνορθόδοξα Κοιμητήρια της Κωνσταντινούπολης. Ξεχωρίζει λόγω της κεντρικής θέσης, του μεγέθους του, κυρίως λόγω των εξαιρετικών ταφικών του μνημείων. Το Κοιμητήριο ανήκει στην κοινότητα Σταυροδρομίου. Ιδρύθηκε το 1859, με μεταφορά των παλαιότερων νεκροταφείων που βρίσκονταν στο Πέρα, και ακολούθησε την πορεία της κοινότητάς στους σχεδόν δύο αιώνες που μεσολάβησαν. Με τα Σεπτεμβριανά του 1955, οι καταστροφές στο Κοιμητήριο Σισλί, όπως και σε άλλα της κοινότητάς μας, ήταν μεγάλες. Οι φθορές συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, το έργο συντήρησης, αποκατάστασης και διαφύλαξης του Κοιμητηρίου μας στο Σισλί. Το έργο ήταν μεγάλο και αποδείχθηκε μεγαλύτερο από ό,τι αρχικά είχαμε προβλέψει, αλλά το φέραμε σε μεγάλο βαθμό εις πέρας χάρη στην βοήθεια άξιων συνεργατών από την Κωνσταντινούπολη και Αθήνα. Η κύρια φάση των εργασιών ολοκληρώθηκε το 2014 .
Σε αυτήν επισκευάστηκαν και αποκαταστάθηκαν 54 ταφικά μνημεία. Τελείωσε η επισκευή και η τακτοποίηση του οστεοφυλακίου, που ήταν εγκαταλειμμένο τελείως από το 1955. Επισκευάστηκε το παρεκκλήσι των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, καθώς και η αίθουσα τελετών. Ταυτόχρονα με τα μνημεία έγιναν, και ακόμα συνεχίζονται, εργασίες για την συντήρηση του χώρου των περίπου 38 στρεμμάτων, που καταλαμβάνει το Κοιμητήριο του Σισλί, των δρόμων και των βοηθητικών κτισμάτων.
Συγχρόνως, μετά από επίπονες προσπάθειες πήραμε το 2012 και το Tapu Senedi, δηλαδή το έγγραφο του τίτλου της ιδιοκτησίας.
Την πρώτη αυτή μεγάλη φάση των έργων την καταγράψαμε και σε ένα ντοκυμαντέρ το 2014 παραγωγής της κοινότητας μας, με τίτλο «Τότε οι νεκροί πεθαίνουν, όταν τους λησμονάμε». Προβλήθηκε στην Αθήνα και στην Πόλη , με αποτέλεσμα το έργο να πάρει μεγάλη δημοσιότητα στα ΜΜΕ και το Κοιμητήριο να γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό της Τουρκίας και της Ελλάδας.
Έκτοτε, πέρα από την διαμόρφωση του χώρου, έχουμε προσθέσει και συνεχίζουμε να προσθέτουμε πινακίδες δίπλα σε κάθε μνήμα που έχει χαρακτήρα μνημείου. Στις πινακίδες αυτές υπάρχουν φωτογραφίες της καταστάσεως πριν και μετά την συντήρηση, πληροφορίες για το μνημείο, τον καλλιτέχνη, την οικογένεια ή το πρόσωπο με το οποίο σχετίζεται και αναφορές στην πρόσφατη συντήρησή του. Έχουμε ολοκληρώσει όλα τα ταφικά μνημεία των αρχιερέων που αναπαύονται εδώ και συνεχίζουμε και με τα υπόλοιπα.
*Μετά από το έργο της υποδειγματικής συντήρησης και αποκατάστασης των σημαντικών ταφικών μνημείων του κοιμητηρίου του Σισλί, η Εφοροεπιτροπή μας έκρινε πως το έργο της ανάδειξης του μεγαλύτερου ελληνορθόδοξου Κοιμητηρίου εκτός της Ελλάδος δεν θα ήταν ολοκληρωμένο χωρίς την αντίστοιχη συντήρηση, επισκευή και αποκατάσταση του Ιερού Ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Σκοπός μας άλλωστε μέσα από την εν γένει ανάδειξη του Κοιμητηρίου μας είναι η αποκατάσταση της συλλογικής ιστορικής μνήμης της Ρωμιοσύνης και η διαφύλαξή της για τις επόμενες γενεές.
Έτσι η Εφοροεπιτροπή της Κοινότητας Σταυροδρομίου, με ομόφωνη απόφασή της το 2013, ανέλαβε η ίδια το έργο της αποκατάστασης του ναού. Ζητήσαμε την σχετική άδεια από τις αρχές και το Συμβούλιο Αρχαιολογικών Μνημείων (Anıtlar Kurulu), το οποίο με απόφασή, που εξέδωσε στις 12 Νοεμβρίου 2014, έδωσε την άδεια για την αποκατάσταση του Ναού. Συγχρόνως αποφάσισε να εντάξει το ρωμέικο Κοιμητήριο του Σισλί στα προστατευόμενα μνημεία της πόλης μας και, κάτι πολύ σημαντικό, να τροποποιήσει το σχετικό σχέδιο του Κοιμητηρίου , ώστε να συμπεριλαμβάνει και τον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που βρίσκεται μέσα στο Κοιμητήριο, αλλά ως τότε δεν είχε αποτυπωθεί στα επίσημα σχέδιά του. (Για να καταλάβουμε την σημασία αυτής της μεταβολής, ο Ναός φαινόταν επισήμως σαν να μην υπάρχει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται). Στην συνέχεια προσφύγαμε στην Πολεοδομία και τον Δήμο Σισλί για τις επιπλέον άδειες. Τελικά, όταν και αυτές εκδόθηκαν, ξεκινήσαμε στις 31 Ιουλίου 2015 τις εργασίες για την συντήρηση του Ναού .

Ο υπέροχος αυτός Ναός, που είναι κατασκευασμένος στο αρχιτεκτονικό ύφος του εκλεκτικιστικου ρυθμού, είναι ένα κόσμημα για την ορθόδοξη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική. Χτίστηκε στο κέντρο του Κοιμητηρίου από την επιφανή ρωμέικη οικογένεια των Σκυλίτση, η οποία χρηματοδότησε την ανέγερσή του το 1888. Παρά την υψηλή ποιότητα της κατασκευής του όμως ο ναός και ο εξαιρετικός του διάκοσμος είχαν υποστεί φθορές από τον χρόνο.
Έτσι, μετά από δύο χρόνια εντατικής δουλειάς, οι εργασίες ολοκληρώθηκαν και εμείς σήμερα τελούμε τα Θυρανοίξια του ναού με την υψηλή παρουσία του Πατριάρχή μας.

Η Κοινότητα μας ανέλαβε εξ ολοκλήρου και αποκλειστικά το κόστος του έργου, το οποίο ανήλθε στις 800.000 Λίρες Τουρκίας και καλύφθηκε από ίδιους πόρους.
Ωστόσο οφείλουμε να πούμε πως ο δήμαρχος της περιοχής μας , του Σισλι, ο κ. Χαΐρι Ινονού , γνωρίζοντας την ευαισθησία της Κοινότητος μας, αλλά και την οικονομική αδυναμία που έχουμε την περίοδο αυτή, μας πρόσφερε τον γυάλινο εξωνάρθηκα του ναού, σε αντικατάσταση του παλαιότερου, που ήταν από λαμαρίνα. Να αναφέρω εδώ πως ο εξωνάρθηκας δεν υπήρχε στα αρχικά σχέδια του ναού, αλλά προστέθηκε αργότερα ως προσκυνητάρι, για να ανάβουν ένα κερί οι επισκέπτες κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που ο κυρίως Ναός είναι κλειστός. Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον κ. Ινονού για την προσφορά αυτή.
Πληροφορίες για τον Ναό και για το έργο της ανακαίνισής του υπάρχουν στο φυλλάδιο, που μπορείτε να προμηθευθείτε στην είσοδο. Το φυλλάδιο σύντομα θα το έχουμε και στα τουρκικά και τα αγγλικά για να το παίρνουν όλοι οι επισκέπτες του Κοιμητηρίου.
Επίσης, θα ήθελα να σας πληροφορήσω για μία πολλή σημαντική εξέλιξη με προοπτική στο μέλλον.
Το Κοιμητήριο του Σισλί εντάχθηκε στην «Ένωση Σημαντικών Ευρωπαικών Κοιμητηρίων» (ΕΣΕΚ) – “The Association of Significant Cemeteries in Europe (ASCE)” ,ένα Eυρωπαϊκό δίκτυο δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών, που έχουν υπό την αιγίδα τους κοιμητήρια με ιστορικό ή καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.
Η Ένωση είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με καθαρά παγκόσμιο χαρακτήρα και σκοπός της είναι:

-Η ανάδειξη των Ευρωπαϊκών κοιμητηρίων ως ένα θεμελιώδες κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.

-Η γνωστοποίηση της «σημαντικότητας» των νεκροταφείων στους Ευρωπαίους πολίτες.
-Η ανταλλαγή εμπειριών και πρακτικών.
-Η συνεργασία με σκοπό την προστασία, επισκευή, διαφύλαξη και συντήρηση των κοιμητηρίων.

Ο χαρακτηρισμός ενός Ευρωπαϊκού κοιμητηρίου ως “ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ” έχει μεγάλη σημασία για πολλούς λόγους. Εκτός από ότι τονίζει την σπουδαιότητα του κοιμητηρίου στους επισκέπτες του, αποκτώντας τον χαρακτηρισμό αυτό μπορεί το κοιμητήριο να έχει καλύτερη πρόσβαση στην προστασία της πολιτιστικής του κληρονομιάς και στην ανεύρεση χρηματικών πηγών για έργα, όπως αυτά που κάναμε εδώ στο Σισλί και άλλα. Επίσης , το κοιμητήριο μπορεί να προβάλλεται μέσω των δικτύων επικοινωνίας του “ASCE”.
Είναι σαφές πως η ένταξη του κοιμητηρίου σε έναν ευρωπαϊκό οργανισμό ισχυροποιεί τον χαρακτήρα του, το ιδιοκτησιακό του καθεστώς , και ως εκ τούτου την σύνδεσή του με την κοινότητά μας και στο μέλλον.

Η προσπάθεια αυτή έγινε σε συνεργασία με τον κύριο Νίκο Μιχαηλίδη ,τον ευχαριστούμε και τον συγχαίρουμε για την πρωτοβουλία του να μας φέρει σε επαφή.
Η Κοινότητα Σταυροδρομίου επιθυμεί να ευχαριστήσει όλους όσοι με οποιοδήποτε τρόπο συνέβαλαν στην σύλληψη, τον προγραμματισμό και την υλοποίηση του μεγάλου αυτού έργου.
Αρχικά να ευχαριστήσουμε την προηγούμενη Εφοροεπιτροπή του Σταυροδρομίου, υπό την προεδρία του κ. Γιώργου Πετρίδη. Η τότε επιτροπή επετέλεσε ένα σημαντικό έργο σε δύσκολες εποχές και προστάτευσε το Κοιμητήριο από την επαπειλούμενη καταπάτησή του από τον τότε Δήμο.
Ευχαριστίες επίσης οφείλουμε:
Στην κ. Έντα Ουγούρ (Eda Uğur) που ανέλαβε την αρχιτεκτονική μελέτη. Στον κ. Νίκο Καλογερά, υπό την επίβλεψη του οποίου ομάδα ειδικών, τεχνικών και συντηρητών, εκτέλεσε την μελέτη. Στον κύριο Σερβέτ και την ομάδα του που εργάστηκαν επί μήνες για την εξαιρετική αποκατάσταση των τοιχογραφιών, όπως επίσης και την πίστωση πληρωμής που μας έκαναν. Στους εργαζομένους και τους συνεργάτες της Κοινότητας για την ακάματη συμπαράσταση σε ένα έργο που και οι ίδιοι πίστεψαν και αγάπησαν και ιδιαιτέρως στον κ. Μανώλη Σεισόγλου και το προσωπικό του Κοιμητηρίου. Στην εταιρεία «Ρέος» για την βοήθειά της στην έκδοση άδειών από τις αρχές, υπηρεσία την οποία μας προσέφερε χωρίς αμοιβή.Στον κύριο Κασίμ Ζοτό για την χορηγία κερασμάτων στην σημερινή μας γιορτή.
Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε ακόμη θερμά:

-Τον κ. Νίκο Μιχαηλίδη, τον άνθρωπο που οραματίστηκε το έργο αυτό και μοιράστηκε μαζί μας τον ενθουσιασμό και την αγάπη του για τον Κοιμητήριο του Σισλί.

-Την ΟΙΟΜΚΩ, τον πρόεδρο της κ. Νικόλαο Ουζούνογλου , αλλά και τα αλλά μέλη του ΔΣ, τους κυρίους Μιχάλη Μαυρόπουλο, Νικόλαο Αναγνωστόπουλο, Δημήτρη Φραντζή, για την ποικίλη και σταθερή συμπαράσταση στο έργο μας.

-Τους ιερείς της Κοινότητάς μας, τους πατέρες Δημήτρη Μαγιόγλου και Φώτιο Ζωγραφίδη, για τον ζήλο και την αγάπη, με την οποία περιέβαλαν το έργο.

Τον Αρχιερατικό Προϊστάμενο της περιφερείας μας, Μητροπολίτη Τρανουπόλεως κ. Γερμανό, τον ακούραστο συμπαραστάτη και σοφό σύμβουλο στο έργο μας στο Σταυροδρόμι.

Ευχαριστίες οφείλουμε επίσης στην ελληνική κυβέρνηση που στέκεται ποικιλοτρόπως συμπαραστάτης στην Ομογένεια και στο Πατριαρχείο μας και μας τιμά σήμερα δια της υψηλής παρουσίας του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Γιάννη Αμανατίδη
Τέλος, τις πλείστες ευχαριστίες οφείλουμε στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, σε εσάς , Παναγιώτατε, που με την παρουσία και το ενεργό παράδειγμά σας, μας εμπνέετε, μας ενθαρρύνετε και ευλογείτε τα έργα μας.

Παναγιώτατε, είναι διπλή η χαρά μας για την παρουσία σας σήμερα εδώ και η γιορτή για όλους μας γίνεται διπλή, αφού σήμερα ακριβώς συμπληρώνονται τα 26 χρόνια από την εκλογή σας ως Οικουμενικού Πατριάρχου και εισέρχεστε στο 27ο έτος της σπουδαίας Πατριαρχίας σας. Ευχόμαστε να είναι ακόμα πολλά και αγλαόκαρπα τα έτη σας.
Κυρίες και Κύριοι , σας ευχαριστούμε όλους για την σημερινή σας παρουσία στην μεγάλη αυτή μέρα για την Κοινότητα μας και την Ομογένεια».

• Οι φωτογραφίες των Θυρανοιξίων είναι του Ν. ΜΑΓΓΙΝΑ.