Σήμερον κρεμάται – Ήχος πλ του Β΄, Ι. Σακελλαρίδης / Ε. Κατσιναβάκης

 Tο “Σήμερον κρεμάται” του Ιωάννη Σακελλαρίδη “είναι μακράν το καλύτερο απ’ όλα όσα γνωρίζω” , αναφέρει ο εκπαιδευτικός και ερευνητής της μουσικής,  Ευάγγελος Κατσιναβάκης  και σημειώνει: ” Διά του μέλους ο συνθέτης αποδίδει με τρόπο συγκλονιστικό το δέος που ο υμνωδός αισθάνεται μπροστά στη Σταύρωση του Θεανθρώπου, ταιριάζοντας άψογα τη μουσική με τον ποιητικό λόγο. Μια υπέροχη σύνθεση σε ήχο πλάγιο του Β΄, 100% μέσα στα πλαίσια της θεωρίας των ήχων της βυζαντινής μουσικής, όπως όλες εξ άλλου οι μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδος που ο Ιωάννης Σακελλαρίδης έγραψε και οι οποίες, επί πλεον, προσφέρονται εξαιρετικά για τροπική εναρμόνιση. Πόσο παρεξηγημένος και αδικημένος είναι ο συνθέτης από εκείνους που, χωρίς να έχουν μελετήσει το έργο του, θεωρούν και διακηρύσσουν ότι “κατέστρεψε τη βυζαντινή μουσική”!… Η διασκευή μου έγκειται κυρίως στη διαφοροποίηση των δύο επαναλήψεων των φράσεων “Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας” και “Προσκυνούμεν Σου τα Πάθη, Χριστέ”, ενώ η τροπική μου εναρμόνιση επιχειρεί να εκφράσει κι αυτή την αίσθηση του δέους, που η μελωδία αποπνέει, διατηρώντας, εννοείται, το ήθος και ύφος του πλ. του Β΄ ήχου. Βέβαια, η ηλεκτρονική αναπαραγωγή της παρτιτούρας κάθε άλλο παρά βοηθάει στο να εκφραστούν σωστά τα παραπάνω, μπορεί, ωστόσο, να παρακολουθήσει κανείς πολύ καλά την αρμονική μου σκέψη και το πώς αντιλαμβάνομαι την τροπική πολυφωνική επεξεργασία μιας βυζαντινής μελωδίας σε ήχο πλ. του Β΄. Μέχρις ότου οι συνθήκες επιτρέψουν μια κατάλληλη ηχογράφηση, είμαι αναγκασμένος να αρκεστώ στην ηλεκτρονική αναπαραγωγή. Ψάλλει το πρόγραμμα Finale στη ρύθμιση “Human playback”.

*******************************

Ο Ιωάννης Σακελλαρίδης(1853-1938) από το Λιτόχωρο, υπήρξε ένας τεραστίας μορφώσεως και ευστροφίας μουσικός και Ψάλτης. Κατείχε σε άριστο βαθμό και την Ευρωπαϊκή και την Βυζαντινή μουσική. Υιός του ήταν και ο διαπρεπής συνθέτης και μαέστρος Θεόφραστος Σακελλαρίδης. Μελοποίησε σχεδόν τα πάντα όσα ψάλλονται στις διάφορες ακολουθίες της Εκκλησίας και τα κυκλοφόρησε  με διάφορες εκδόσεις. Διέπρεψε ως Πρωτοψάλτης και χοράρχης γιά πολλά χρόνια στην τότε Μητρόπολη τών Αθηνών,την Αγία Ειρήνη στην  οδό  Αιόλου.  Συνεισέφερε, δια των μουσικών του αναζητήσεων, στη μετεξέλιξη της βυζαντινής μουσικής, που αντηχεί σε όλες ανά τον κόσμο, ελληνορθόδοξες εκκλησίες.  Δημιούργησε ιδιαίτερο σύστημα λειτουργικής εκκλησιαστικής μουσικής, τόσο στο θεωρητικό όσο και σε πρακτικό μέρος.

Η προσφορά του στη σύγχρονη ελληνορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική, έγκειται αφενός. στο συνθετικό του έργο σε επίπεδο μελωδιών και αφετέρου στις σημαντικές του ανακαλύψεις, για τις σχέσεις της βυζαντινής μουσικής με την αρχαία ελληνική. Ανακαλύψεις που οφείλονται στη διττή κατάρτισή του, μουσική και φιλολογική. Το τεράστιο αυτό έργο αποτελεί από μόνο του μεγάλη προσφορά, διότι κατέστησε τις βυζαντινές μελωδίες προσιτές, σε ένα ασυγκρίτως ευρύτερο κοινό, που αγνοούσε τη βυζαντινή μουσική σημειογραφία.

Στη διάρκεια της δημιουργικής του διαδρομής, αξιοποίησε την πρωτοτυπία των βυζαντινών κλιμάκων, κατά τον καλύτερο τρόπο, διαμορφώνοντας μία νέα, υψηλού επιπέδου αισθητική στη σύγχρονη ελληνορθόδοξη εκκλησιαστική μελοποιϊα.

Το 1992 ιδρύθηκε στο Λιτόχωρο η Δημοτική Χορωδία «Ιωάννης Σακελλαρίδης», προς τιμήν του γνωστού μουσουργού και εξακολουθεί έως σήμερα, να μεταδίδει την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Τον Νοέμβριο του 2016, η Δημοτική Χορωδία διοργάνωσε, με τη συμβολή του Δήμου Δίου – Ολύμπου, της Π.Ε. Πιερίας και της Ιεράς Μητρόπολης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος, Επιστημονική Διημερίδα – Αφιέρωμα στον μεγάλο Λιτοχωρίτη μουσουργό, υμνωδό και καθηγητή της βυζαντινής μουσικής, με τίτλο “Η ζωή και το έργο του Ιωάννη Θεοφάνους Σακελλαρίδη και η μουσική κίνηση στο Λιτόχωρο, από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα”, τα πρακτικά της οποία έχουν εκδοθεί σε ένα πολύτιμο αρχειακό βιβλίο. 

Στο YouTube    έχει αναρτηθεί ένα εξαιρετικής σπουδαιότητος ηχητικό ντοκουμέντο με την φωνή τού Ιωάννου Σακελλαρίδη. Αν κάποιος προσέξει αυτό το ηχητικό θα αντιληφθεί πάρα πολλά μουσικά (ψαλτικά) στοιχεία. Είναι ηχογραφημένο περίπου το 1920-1930, όταν ο Σακελλαρίδης ήταν πλέον σε μεγάλη ηλικία. ‘Ομως είναι πασιφανές αφ’ ενός η ηγεμονική απλότητα τού ψαλσίματός του και αφ΄ετέρου το ύφος του πού  παραπέμπει και σε Κωνσταντινούπολη στο παλαιό Πατριαρχικό ύφος, αλλά και σε Σμύρνη.