ΣΗΜΕΡΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΣΚΑΛΚΩΤΑ (1904-1949)

120 χρόνια από τη γέννησή του και 75 χρόνια από τον θάνατό του

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στον μεγάλο έλληνα συνθέτη Νίκο Σκαλκώτα, με αφορμή την επέτειο των 120 χρόνων από τη γέννηση του και τα 75 χρόνια από το θάνατό του.

Το αφιέρωμα, που περιλαμβάνει ομιλίες και μουσικό μέρος, θα πραγματοποιηθεί σήμερα , 30 Σεπτεμβρίου 2024, και ώρα 7 μ.μ., στην Αίθουσα Διδασκαλίας Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η μουσικολόγος και επί σειρά ετών διατελέσασα Διευθύντρια της Μουσικής Βιβλιοθήκης, Στεφανία Μεράκου, θα ομιλήσει με θέμα: “Ν. Σκαλκώτας, Μ. Θεοδωράκης, Μ. Σκουλούδης”. 

Η Στεφανία Μεράκου θα αναφερθεί στη γνωριμία, τις επαγγελματικές και προσωπικές σχέσεις των τριών συνθετών, στα μέσα του 20ού αιώνα, με αφορμή ένα χειρόγραφο στο Αρχείο Μίκη Θεοδωράκη, που φυλάσσεται στο Αρχείο Ελληνικής Μουσικής της Μουσικής Βιβλιοθήκης. 

Ο μουσικολόγος Κωστής Δεμερτζής θα αναπτύξει το θέμα: «Ο Νίκος Σκαλκώτας και ο Μανώλης Σκουλούδης στη Θυσία του Αβραάμ: ανακοίνωση ενός λανθάνοντος Σκαλκωτικού χειρογράφου για πιάνο, που βρέθηκε στο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη».

Για το θέμα αυτό σημειώνει ο Κ. Δεμερτζής:

«Στο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη εντόπισε ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος μία δέσμη μουσικών χειρογράφων. Κάποιες σελίδες από τα χειρόγραφα αυτά περιλαμβάνουν μουσική του Μανώλη Σκουλούδη. Όμως, στην δέσμη περιλαμβάνονται και δύο χειρόγραφα του Νίκου Σκαλκώτα, με αντίστοιχα κομμάτια για πιάνο: μία Φούγκα, και ένα Λάργκο. Παρ’ ό,τι η Φούγκα του Σκαλκώτα είναι επεξεργασία μιας φούγκας του Σκουλούδη (που βρίσκεται στην ίδια δέσμη χειρογράφων) και το Λάργκο στηρίζεται, χαλαρά, σ’ ένα θέμα του Σκουλούδη, πρόκειται για δύο πρωτότυπα έργα, τα οποία ο Σκαλκώτας συνέθεσε το 1933, αμέσως με τον γυρισμό του στην Ελλάδα, για βιοπορισμό, βοηθώντας, ταυτόχρονα, και την δουλειά του φίλου του Μανώλη Σκουλούδη, ο οποίος είχε αναλάβει τη μουσική επένδυση της παράστασης του «Εθνικού Θεάτρου» εκείνης της περιόδου, με το παραδοσιακό έργο της Κρητικής σχολής, «Η Θυσία του Αβραάμ».

Αντικείμενο της παρουσίασης θα είναι η ανάλυση των δύο αυτών, άγνωστων στις νεότερες εποχές, Σκαλκωτικών πιανιστικών έργων, η αντιπαραβολή τους με το υλικό του Σκουλούδη στο οποίο στηρίχτηκαν, κάποια πραγματολογικά – και κάποιες επισημάνσεις κενών στη γνώση μας – όσον αφορά τον τρόπο που μπορεί αυτή η μουσική να ενσωματώθηκε στην παράσταση της «Θυσίας του Αβραάμ», αλλά και οι πιθανές συσχετίσεις της δουλειάς αυτής του Σκαλκώτα με το μουσική του άρθρο «πώς θα γράψουμε για το θέατρο».

Ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος θα ομιλήσει με θέμα: «Ο Νίκος Σκαλκώτας του Μάνου Χατζιδάκι».

Ο ομιλητής θα αναφερθεί σε κείμενο του μουσικοκριτικού Μ. Χατζιδάκι για συναυλία με έργα του Ν. Σκαλκώτα (1950), που έφερε στο φως ο δημοσιογράφος και ερευνητής Γιώργος Αλλαμανής, αλλά και στις «εσωτερικές» συνδέσεις των δύο συνθετών (ρεμπέτικο, συνύπαρξη στην δισκογραφία κ.α.).

Στο μουσικό μέρος, θα παρουσιαστούν οι συνθέσεις του Κωστή Δεμερτζή:
«Το Μπαλκόνι», τραγούδι σε στίχους Γιάννη Σκαρίμπα (εκδοχή για φωνή και πιάνο).

Ένα Καφκικό Σκίτσο για υψίφωνο και πιάνο:
«Ποτέ δεν έμαθα τον κανόνα»

Το Καφκικό Σκίτσο παρουσιάζεται με αφορμή, φέτος, τα 100 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου συγγραφέα Φραντς Κάφκα (1883-1924).

Επίσης, τα ακόλουθα έργα του Νίκου Σκαλκώτα:
– «Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ», Ρουμελιώτικο δημοτικό τραγούδι (για φωνή και πιάνο)
– «Το τραγούδι του Κλείδωνα» (για γυναικείες φωνές – εδώ παρουσιάζεται για σόλο φωνή)
– 15 Μικρές Παραλλαγές, για πιάνο
– Κοντσερτίνο για όμποε και πιάνο.

Ερμηνεύουν:
Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι
Ισιδώρα Κοψιδά, όμποε
Μάριος Καζάς, πιάνο

Artwork: Ιωάννης – Πορφύριος Καποδίστριας

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»

Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»

Ιδρύθηκε το 2004 από τον θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο και επί είκοσι χρόνια παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές, βασισμένες κυρίως στην ελληνική ποίηση και μουσική.

Ανάμεσά τους: “Το Τετράδιο του Πατριάρχη” (μελοποιημένη ποίηση από την νεανική ανθολογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου), «Ο Καβάφης του Πατριάρχη», “Ιερατική Ποίηση”, Το μουσικό έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Η Αραπιά του Βασίλη Τσιτσάνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου, του Νίκου Σκαλκώτα και του Μάνου Χατζιδάκι», «Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής», «Οι Πύρινες γλώσσες του Γιάννη Χρήστου», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές», «Θήλεις Άγγελοι – Γυναίκες που ασκήτεψαν σε ανδρικά μοναστήρια», «Ο Κωστής Παλαμάς δύο Πατριαρχών» (ελληνικά και αραβικά), «Επί τα όρη τα Αραράτ» (ελληνοαρμενική συναυλία), «Η Νοσταλγός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Οι εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη», «Ελληνοαραβική συναυλία», «Το άσμα της Εξόδου» (για το Μεσολόγγι), «Η Μαρία Κάλλας στην Κωνσταντινούπολη».

Έχει, επίσης, παρουσιάσει αφιερώματα σε μορφές της ιστορίας και του πολιτισμού: Στον Μητροπολίτη Αθηνών Άγιο Μιχαήλ Χωνιάτη, στην Ελιά, στον Λυκούργο Αγγελόπουλο, την Μαρία Χορς, την Κούλα Πράτσικα, τον Αντρέι Ταρκόφσκι, τους Ρώσους της Διασποράς, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς, τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν κ.α.

Οι παραγωγές του «Πολύτροπον» έχουν παρουσιαστεί σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας, στην Κύπρο, την Γερμανία, την Κωνσταντινούπολη, ενώ την διετία 2017-2019 το Καλλιτεχνικό Σύνολο συνεργάστηκε με τον διάσημο χορογράφο και χορευτή φλαμένκο Israel Galvan. Στο πλαίσιο της documenta14 (Αθήνα και Kassel) συμμετείχε στην παραγωγή La farsa monea και κατόπιν στην παραγωγή του Israel Galvan, La fiesta, σε διεθνή περιοδεία (Φεστιβάλ Grec Βαρκελώνης, Φεστιβάλ Αβινιόν Γαλλίας, παραστάσεις στο Λουξεμβούργο, Μονπελιέ, Πόρτο κ.α.).