«Έτσι έγινε το μπλόκο του Βύρωνα. Η πένα δεν τα περιγράφει όπως πρέπει, αλλά τα καταλαβαίνουν και κλαίνε όλες οι ανθρώπινες καρδιές του κόσμου.» (Μέλπω Αξιώτη).
Συμπληρώθηκαν σήμερα 77 χρόνια από το Μπλόκο των Γερμανών , με την βοήθεια των Χιτών του Γρίβα, στον Βύρωνα.
Ο Βύρωνας , περίπου 8χιλμ από το Σύνταγμα , ήταν από τους πρώτους συνοικισμούς , που δημιουργήθηκαν για να στεγαστούν το 1922 οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία. Οφείλει το όνομα του στον φιλέλληνα Lord Byron .
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής ο Βύρωνας, όπως και η γειτονική Καισαριανή, υπήρξε πρωτοπόρος στην αντίσταση ενάντια στον κατακτητή. Δεκάδες κάτοικοι θυσιάστηκαν στον αντιστασιακό αγώνα, αγωνίστηκαν σε παράνομες οργανώσεις και πολλοί στάλθηκαν στη Γερμανία όμηροι, από όπου αρκετοί δεν επέστρεψαν ποτέ. Ο Βύρωνας πρωταγωνίστησε και στα Δεκεμβριανά, καθώς οι κάτοικοι συμμετείχαν ενεργά στις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Στις 7 Αυγούστου 1944, για να γίνει το Μπλόκο του Βύρωνα κινητοποιήθηκαν δύο γερμανικοί λόχοι και 800 ταγματασφαλίτες. Όλοι τους ήταν βαριά οπλισμένοι. Όταν έγινε γνωστό ότι ήταν σε εξέλιξη η επιχείριση, αρκετοί κάτοικοι της περιοχής διέφυγαν σε περιοχές του Υμηττού. Πάντα η τακτική των αντιστασιακών οργανώσεων, ήταν να ειδοποιούν, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες.
Οι κατοχικές δυνάμεις συγκέντρωσαν 1.000 άνδρες στην πλατεία του Βύρωνα, εκ των οποίων αρκετοί στάλθηκαν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, ενώ 10 μέλη του ΕΑΜ που υποδείχτηκαν από κουκουλοφόρους εκτελέστηκαν. Μαζί τους εκτελέστηκε και ο ΕΠΟΝίτης Παναγιώτης Κασιμάτης. Ο 20χρονος επιχείρησε να γλιτώσει τους άλλους λέγοντας ότι αυτός είχε σκοτώσει ένα Γερμανό αξιωματικό στις ένοπλες συμπλοκές που είχαν προηγηθεί με τον ΕΛΑΣ.
Αναπαράσταση του χρονικού του Μπλόκου από μαθητές του 2ου Λυκείου Βύρωνα και γυναίκες του Δημοκρατικού Συλλόγου Γυναικών Βύρωνα, στο Ηρώο Εθνικής Αντίστασης.
Οι 11 εκτελέστηκαν επί της οδού Χρυσοστόμου Σμύρνης, στη γωνία του παιδικού σταθμού “Μοργκεντάου”. Σήμερα υπάρχει μία μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματά τους, ενώ σε μικρή απόσταση υπάρχει το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.
Από εκείνη την περίοδο έχει διασωθεί η αναφορά του ΙΘ” Αστυνομικού Τμήματος Βύρωνα, που έγραφε: «Την 7/8/1944 και ώραν 17.40 γερμανικά αυτοκίνητα (2) πλήρη στρατιωτών διερχόμενα εκ της αγοράς Βύρωνος εδέχθησαν ριπή πολυβόλου παρ” Εαμίτου και ετραυματίσθησαν εις Γερμανός αξιωματικός και εις στρατιώτης, μετ΄ολίγον κατέφθασε ισχυρά γερμανική δύναμις ήτις διέταξε τη συγκέντρωση απάντων των ανδρών του συνοικισμού εις την πλατείαν Σμύρνης όπου συνεκεντρώθησαν 1.000 άνδρες. Παρέλαβε 10 αδιακρίτως εκ των συγκεντρωθέντων και τους εξετέλεσαν επιτόπου, άλλους δε 600 άνδρας τους μετέφερον εις Χαϊδάρι και εκείθεν τους μετέφερον εις Γερμανίαν».
“Ο Προδότης” , χαρακτικό του Αντώνη Πολυκανδριώτη
Τα ονόματα των εκτελεσθέντων:
Μυλωνάς Λευτέρης – ετών 22
Μαλαμούτης Γιώργος – ετών 22
Μουρίκης Κώστας – ετών 19
Κεσέρογλου Ιορδάνης – ετών 17
Χατζηιωάνου Ιπποκράτης – ετών 23
Μερκουριάδης Ιάκωβος – ετών 18
Κλειδάς Γιώργος – ετών 35
Κασιμάτης Παναγιώτης – ετών 20
Καλίτας Βαγγέλης – ετών 25
Διαμαντόπουλος Γιώργος – ετών 25
Καπιτσικάς Μανώλης – ετών 18
Ξεχωριστή αναφορά και τιμή πρέπει να γίνει στον Ιταλό λοχία Μαρτσέλλο Μπαραβάλλε από το Τορίνο, που είχε περάσει στις τάξεις της αντίστασης και έπεσε νεκρός στο Μπλόκο του Βύρωνα, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει γίνει γνωστό, αν εκτελέστηκε και αυτός μαζί με τους 11. Αναφέρεται πάντως στη ληξιαρχική πράξη ο θάνατός του τη μέρα του Μπλόκου. Σήμερα έχει γίνει εκταφή των οστών του και μεταφορά τους σε στρατιωτικό νεκροταφείο στην Ιταλία.
Η ιστοσελίδα Πάλαι ποτέ στο Βύρωνα συγκέντρωσε ό,τι υπήρχε στο αρχείο της με το Μπλόκο του Βύρωνα και έφτιαξε μια ιστορική υπερπαραγωγή, η οποία πληροφορεί πολύπλευρα γι αυτό το τραγικό γεγονός, που συνέβη στο λαό της πόλης του Βύρωνα την 7η Αυγούστου 1944.
* Μεταξύ εκείνων, που πήγαν όμηροι στην Γερμανία, ήταν και ο πατέρας μου Χαράλαμπος Βικέτος. Ήταν από τους λίγους Έλληνες , που επέζησαν. Μετά την ήττα της Γερμανίας μια οικογένεια Γερμανών-ας είναι αιωνία η μνήμη τους- τον περιέθαλψαν και στην συνέχεια γύρισε στον Βύρωνα. Είχε γεννηθεί το 1910 στην Σμύρνη και το 1940 πολέμησε στο ελληνοϊταλικό μέτωπο , προασπιζόμενος την ανεξαρτησία της Ελλάδος από τον φασισμό του Μουσολίνι.
Στον Βύρωνα , επί της οδού Κυδωνιών 51, υπάρχει το πατρικό μας σπίτι, όπου έζησα μέχρι τα 23 μου χρόνια. Μετά ήρθα στην Κύπρο.
Α. ΒΙΚ
