Ψηφιακή Πύλη για τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας

ΓΑΚ, Ελλάδα, Ελληνισμός Μ. Ασίας, Μικρασιατική καταστροφή, Ψηφιακή Πύλη

Μια σημαντική προσπάθεια έχει ξεκινήσει στην Ελλάδα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) στο πλαίσιο εορτασμού του έτους μνήμης για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Μάρω Βασιλειάδου

Μια σημαντική προσπάθεια έχει ξεκινήσει στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) στο πλαίσιο εορτασμού του έτους μνήμης για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στόχος είναι η συγκρότηση μιας βάσης, της «Ψηφιακής Πύλης Αρχείων για το 1922», ενιαία προσβάσιμης από το κοινό, όπου θα συγκεντρωθούν όλες οι διαθέσιμες αρχειακές πηγές της χώρας, οι οποίες σχετίζονται με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την προσπάθεια του ελληνικού κράτους για την αποκατάσταση και αφομοίωση των προσφύγων της.

Στα ΓΑΚ ονομάζουν κάπως χαϊδευτικά το έργο «Τιπούκειτο», ακριβώς επειδή, μόλις ολοκληρωθεί, θα μας επιτρέπει να γνωρίζουμε ακριβώς τι και πού βρίσκεται οτιδήποτε αφορά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Στην Πύλη θα συγκεντρωθεί το σύνολο των διαθέσιμων πρωτογενών αρχειακών πηγών της χώρας που σχετίζονται με την παρουσία του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία, στη Θράκη και στον Πόντο από το 1914 έως το 1922, τη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922), τις προσφυγικές ροές και τους διωγμούς, την προσφυγική αποκατάσταση (αγροτική και αστική), τις προσφυγικές αποζημιώσεις, την περίθαλψη των προσφύγων, τα προσφυγικά σωματεία και συλλόγους, τα προσφυγικά σχολεία, τις προσφυγικές εφημερίδες, καθώς επίσης προσωπικές μαρτυρίες και αφηγήσεις των προσφύγων.

Ελεύθερη πρόσβαση

Με λίγα λόγια, καθένας –πολίτης, ερευνητής, ιστορικός, εκπαιδευτικός, μαθητής– θα είναι σε θέση, με ελεύθερη πρόσβαση, να αναζητήσει τα τεκμήρια που τον ενδιαφέρουν, προσεγγίζοντας πολυάριθμους αρχειακούς φορείς. Αν για παράδειγμα γνωρίζει τον προσφυγικό συνοικισμό όπου εγκαταστάθηκε κάποιος πρόγονος, μπορεί να αναζητήσει το παραχωρητήριο του οικοπέδου ή της κατοικίας όπου έζησε η οικογένειά του. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να γίνει η αναζήτηση και ο εντοπισμός προσώπων μέσα από τα μαθητολόγια των προσφυγικών σχολείων, που κατέγραψαν όσους φοίτησαν – τα ονόματα των μαθητών, αλλά και τις περιοχές της Μικράς Ασίας από όπου υποχρεώθηκαν να φύγουν.

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, τουλάχιστον 30 ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς διατήρησης αρχείων (βιβλιοθήκες, αρχεία τραπεζών αλλά και προσωπικές συλλογές) έχουν ανταποκριθεί στο αίτημα των ΓΑΚ για τη συγκέντρωση ψηφιακού υλικού, ενώ στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί το δίκτυο των ΓΑΚ σε όλη την Ελλάδα, δηλαδή η κεντρική και οι περιφερειακές υπηρεσίες.

Η Πύλη θα είναι προσβάσιμη μέσω της ιστοσελίδας των ΓΑΚ (archives1922.gak.gr) και ο επισκέπτης της θα μπορεί να αναζητήσει και να πλοηγηθεί στα στοιχεία περιγραφής των αρχείων και συλλογών κάθε φορέα διατήρησης. Επίσης, θα είναι σε θέση να περιηγηθεί σε δειγματοληπτικά ψηφιοποιημένα τεκμήρια των αρχείων και συλλογών των φορέων. Η δυνατότητα ανοιχτής πρόσβασης και ψηφιακής περιήγησης στις πρωτογενείς πηγές, που τεκμηριώνουν την ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής και της αποκατάστασης των προσφύγων, όχι μόνον θα προαγάγει την επιστημονική έρευνα για το 1922, αλλά επίσης θα δώσει τη δυνατότητα σε μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικούς να οπτικοποιήσουν τις γραπτές μαρτυρίες της ιστορίας.

Πηγή: Εφημερίδα “Καθημερινή” Αθηνών. ΦΩΤΟ: Άφιξη του ελληνικού στρατού στο λιμάνι της Σμύρνης, Μάιος 1919. ΓΑΚ – Τμήμα Σύρου, Αρχείο Μάνου Ελευθερίου.