Προεδρικές ’23: Realpolitik ή πολιτική γύμνια;

Του Ανδρέα Χατζηκυριάκου*

Η απόφαση των κομμάτων της αντιπολίτευσης να στηρίξουν στις Προεδρικές δυο υποψηφιότητες στενών συνεργατών του Προέδρου Αναστασιάδη αποτελεί μια κυνική παραδοχή ότι στο κυνήγι της εξουσίας δεν υπάρχουν πλέον ιδεολογικά ή πολιτικά στεγανά∙ ούτε καν ένα μίνιμουμ όριο απαιτούμενης πολιτικής συνέπειας. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η υπέρβαση ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ γίνεται ύστερα από μια δεκαετή διακυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη / ΔΗΣΥ, όταν θα ανέμενε κανείς ότι η κοινωνία θα αποζητούσε την «αλλαγή» και η αντιπολίτευση θα είχε προετοιμάσει λύση ή λύσεις να προτείνει.

Το ΑΚΕΛ, από τις Προεδρικές του 2018, κατηγορεί τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για τους χειρισμούς του στο Κυπριακό, με το υπονοούμενο μάλιστα ότι ευθύνεται, τουλάχιστον εξίσου με την Τουρκία, για τη μη λύση. Όταν όμως καλείται να επιλέξει μεταξύ της πολιτικής συνέπειας στο Κυπριακό ‒που θα του πρόσφερε, για παράδειγμα, η υποψηφιότητα Αχιλλέα Δημητριάδη‒ και της αυτοαναίρεσής του, αποφάσισε το δεύτερο στηρίζοντας τον για εννέα χρόνια διαπραγματευτή του Προέδρου Αναστασιάδη, Ανδρέα Μαυρογιάννη.

Το ΔΗΚΟ καταψήφισε τον κρατικό προϋπολογισμό του 2021 για να πιέσει την κυβέρνηση να δώσει στοιχεία στον Γενικό Ελεγκτή να ερευνήσει το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα. Για τις Προεδρικές του 2023 όμως επέλεξε τον Νίκο Χριστοδουλίδη, υπουργό εκείνης της κυβέρνησης, ο οποίος ευθαρσώς έχει δηλώσει ότι η κυβέρνηση δεν είναι διεφθαρμένη. Τo ΔΗΚΟ θα μπορούσε να είναι πολιτικά συνεπές στηρίζοντας, για παράδειγμα, τον Γιώργο Κολοκασίδη.

Πώς τα κατάφερε η αντιπολίτευση να βρεθεί στην άβολη θέση της ασυνέπειας και της αυτοαναίρεσης;

1. Πέντε χρόνια επενδύει στη διαφθορά για να αποδομήσει τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον ΔΗΣΥ, διαβάζοντας όμως εντελώς λανθασμένα τις δημοσκοπήσεις. Η διαφθορά βρίσκεται στην κορυφή των ζητημάτων που απασχολούν την κοινωνία (χωρίς όμως απαραίτητα να επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών, όπως π.χ. οι αυξήσεις των τιμών, το ΓΕΣΥ, το μεταναστευτικό, το κυκλοφοριακό κ.ο.κ.). Αναμφίβολα η διαφθορά έχει φθείρει την εικόνα των κυβερνώντων. Αλλά, όπως απέδειξαν οι Βουλευτικές εκλογές του 2021, έχει φθείρει στον ίδιο τουλάχιστον βαθμό και την εικόνα της αντιπολίτευσης. Η κοινωνία δεν πιστεύει ότι με το ΑΚΕΛ ή το ΔΗΚΟ στην εξουσία θα αλλάξει κάτι. «Όλοι ίδιοι είστε» λένε οι πολίτες.
2. Παρά την έντονη κριτική για διαφθορά, η δεκαετία Αναστασιάδη υπήρξε αποτελεσματική από πλευράς παραγωγής έργου που άγγιξε την καθημερινότητα των πολιτών και κατέγραψε θετικό πρόσημο συγκρινόμενη με το τι παρέλαβε από τη διακυβέρνηση ΑΚΕΛ το 2013, αλλά και με τις άλλες κυβερνήσεις στην ΕΕ στη διαχείριση της πανδημίας.
3. Αν και στην πολιτική «ποτέ μην πεις ποτέ», το χάσμα μεταξύ ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ μοιάζει αγεφύρωτο. Από τις Προεδρικές του 2008, όταν το ΔΗΚΟ στήριξε την υποψηφιότητα Δημήτρη Χριστόφια στον Β’ γύρο, τα δύο κόμματα δεν έχουν καταφέρει να συνεργαστούν ξανά, με αποκορύφωμα την κραυγαλέα αποτυχία τους να συμπράξουν στην εκλογή προέδρου της Βουλής το 2021.
4. Η αντιπολίτευση δεν έχει πείσει ότι διαθέτει μια ολοκληρωμένη, εναλλακτική πρόταση εξουσίας, ιδιαίτερα το ΔΗΚΟ. Στην περίπτωση του ΑΚΕΛ, οι διαφοροποιήσεις του σε θέματα όπως το μεταναστευτικό και το Κυπριακό, μάλλον ανησυχούν μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, η οποία δεν έχει λησμονήσει ούτε τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης ΑΚΕΛ στην οικονομία.
5. Χωρίς υπαλλακτική πρόταση εξουσίας, η σύγκριση μεταξύ της κυβερνητικής παράταξης και της αντιπολίτευσης γίνεται στο (προνομιακό για τον ΔΗΣΥ) πεδίο του ποιος διαθέτει την εμπειρία να διαχειριστεί καλύτερα τη διακυβέρνηση του τόπου.
6. Πανευρωπαϊκά καταγράφεται μια στροφή των ψηφοφόρων προς τη Δεξιά.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για το μέλλον;

Τέσσερα μόλις χρόνια προτού το ΑΚΕΛ συμπληρώσει έναν αιώνα ζωής, η πορεία που ακολουθεί στις Προεδρικές του 2023 φέρνει ευδιάκριτα πλέον στην επιφάνεια μια σειρά δισεπίλυτων προβλημάτων, όπως:

• η απουσία ενός σύγχρονου, ρεαλιστικού αριστερού αφηγήματος, την οποία ο ξύλινος καταγγελτικός λόγος που χαρακτηρίζει το κόμμα δεν μπορεί να συγκαλύψει
• η ασυνήθιστη για το κόμμα της Αριστεράς διχογνωμία στο επίπεδο της ηγεσίας. Στην ψηφοφορία στην Κεντρική Επιτροπή ο Ανδρέας Μαυρογιάννης εξασφάλισε τη στήριξη του 52%, ενώ το 2018 το αντίστοιχο ποσοστό του Σταύρου Μαλά ήταν 70%.
• η ταύτιση με ακραίες θέσεις ‒ακόμη και για τον μέσο Αριστερό ψηφοφόρο‒ στο μεταναστευτικό και με περιθωριακές θέσεις στο Κυπριακό, τις οποίες χειροκροτεί μια θορυβώδης μεν ισχνή δε μειοψηφία.

Αποτέλεσμα; Αντί το ΑΚΕΛ να ελκύει είτε κομματικούς συμμάχους είτε μια σημαντική, μη δεξιά, μερίδα της κοινωνίας, τους απωθεί και αυτοαπομονώνεται. Εάν χάσει και τρίτη, συνεχή φορά τις Προεδρικές, θα βρεθεί ενδεχομένως αντιμέτωπο με τους κινδύνους μιας παρακμιακής αποδυνάμωσης, την οποία θα προκαλέσει είτε η δημιουργία μιας εναλλακτικής κεντροαριστερής πρότασης είτε η συνέχιση της διαρροής αριστερών ψηφοφόρων προς την αποχή.

Απέναντι από το ΑΚΕΛ, ο ΔΗΣΥ ‒όσο φθαρμένος κι αν είναι και όσες εσωτερικές διχοστασίες κι αν αντιμετωπίζει‒ λόγω απουσίας αντίπαλου δέους εξελίσσεται στο κόμμα που η πλειοψηφία όσων ψηφίζουν εμπιστεύεται περισσότερο (από τους άλλους) να κυβερνήσει. Έχει βρεθεί στην εξουσία τα 20 από τα τελευταία 30 χρόνια δημιουργώντας και ανανεώνοντας μια ομάδα στελεχών με σημαντική εμπειρία στην άσκηση της διακυβέρνησης.

Ταυτόχρονα παραμένει ο σχεδόν αποκλειστικός εκπρόσωπος του ευρωπαϊσμού στην Κύπρο. Ελλείψει οποιασδήποτε άλλης ιδεολογίας και παρ’ όλες τις απογοητεύσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει μια προνομιακή λέσχη που προσφέρει στους κατοίκους της ένα αίσθημα ασφάλειας και επιθυμητής ποιότητας ζωής.

Τον Φεβρουάριο του 2023 αν εκλεγεί ο Αβέρωφ Νεοφύτου, ο ΔΗΣΥ προφανώς παραμένει στην εξουσία. Αν, από την άλλη, εκλεγεί ο Νίκος Χριστοδουλίδης, θα το οφείλει σε σημαντικό βαθμό σε συναγερμικές ψήφους και ο ίδιος θα έχει ανάγκη τον ΔΗΣΥ για να σχηματίζει πλειοψηφία στη Βουλή. Το πώς θα διαχειριστεί ο ΔΗΣΥ μια προεδρία Νίκου Χριστοδουλίδη μπορεί να δημιουργήσει ενδιαφέρουσες προοπτικές για το κόμμα.

Ο Ανδρέας Χατζηκυριάκουείναι διευθύνων σύμβουλος  στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας./ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους. Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 15ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential