Προχωρά στο ΕΔΑΔ η υπόθεση για Βαρώσι

‘Εγγραφο του 1960 αποτυπώνει τις τ/κ απαιτήσεις για βακούφια

Του Αντώνη Γκιλδάκη* 

Περιθώριο μέχρι τις 4 Νοεμβρίου έδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στην τουρκική πλευρά για να υποβάλει τις παρατηρήσεις της στην υπόθεση που αφορά ε/κ περιουσία στο Βαρώσι, στην οποία το ΕΒΚΑΦ παρουσιάζεται ως ενδιαφερόμενο μέρος.

Την ίδια ώρα που από τ/κ πλευράς εγείρονται αξιώσεις για περιουσίες στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, αποχαρακτηρισμένο έγγραφο του 1960 δείχνει ότι οι συνολικές απαιτήσεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας από την βρετανική αποικιοκρατική Κυβέρνηση, ως αποζημίωση για την κακοδιαχείριση των βακουφίων, ανέρχονταν σε σχεδόν 4 εκ. στερλίνες, με την τ/κ πλευρά να αναγνωρίζει σε δική της έκθεση ότι «θα ήταν αδύνατο για την [αποικιοκρατική] Κυβέρνηση να αποκαταστήσει» τις περιουσίες που απώλεσε το ΕΒΚΑΦ κατά την περίοδο της αγγλοκρατίας.

Η διευθέτηση που συμφωνήθηκε στα πλαίσια της παραχώρησης ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, περιορίστηκε τελικά σε 1,5 εκ. στερλίνες, σύμφωνα με το παράρτημα U της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

Όπως δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο δικηγόρος της εταιρείας “K.V. Mediterranean Tours”, Αχιλλέας Δημητριάδης, εξαντλήθηκαν τα περιθώρια επίτευξης φιλικού διακανονισμού με την τουρκική πλευρά και η υπόθεση, που αφορά ένα συγκρότημα πολυκατοικίας στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, συνεχίζεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Στο παρόν στάδιο, είπε, η τουρκική πλευρά έχει περιθώριο μέχρι τις 4 Νοεμβρίου για να υποβάλει τις παρατηρήσεις της, ενώ σύμφωνα με την πληροφόρηση του δικηγόρου, το Δικαστήριο ζήτησε την περασμένη εβδομάδα και από την Κυπριακή Δημοκρατία να τοποθετηθεί κατά πόσο θα συμμετάσχει ή όχι στη διαδικασία.

Η υπόθεση, που ξεκίνησε στις 23 Ιουλίου 2010 με προσφυγή της εταιρείας στην ‘επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας’ (ΕΑΙ) για αποκατάσταση της περιουσίας της στα Βαρώσια και αποζημίωση για την απώλεια χρήσης, κατέληξε το 2016 σε τέλμα με την απόφαση του «ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου» του ψευδοκράτους να αποφαίνεται ότι το ΕΒΚΑΦ θα πρέπει να συμπεριληφθεί ως τρίτο μέρος στη διαδικασία.

Το ΕΒΚΑΦ υποστηρίζει ότι η εν λόγω περιουσία ήταν εγγεγραμμένη στο «Ίδρυμα Αμπντουλάχ Πασά» που διαχειρίζεται το ίδιο και επομένως έχει λόγο ενώπιον της ‘ΕΑΙ’, επιχείρημα που απορρίπτει η πλευρά της εταιρείας. Η “K.V. Mediterranean Tours” αποτάθηκε στο ΕΔΑΔ παραπονούμενη για την παρατεταμένη διάρκεια και την αναποτελεσματικότητα της ‘ΕΑΙ’ και για το γεγονός ότι το ΕΒΚΑΦ έγινε αποδεκτό ως διάδικος, γεγονός που, όπως υποστηρίζει, παρεμποδίζει στην ουσία την αποκατάσταση της περιουσίας.

Ο κ. Δημητριάδης σημειώνει ότι έχει ενδιαφέρον κατά πόσο η Κυπριακή Δημοκρατία θα συμμετάσχει στη διαδικασία ενώπιον του ΕΔΑΔ, όχι μόνο με νομικά επιχειρήματα, αλλά και μέσα από την εκτίμηση του Κτηματολογίου, για να στηριχθεί η απαίτηση για την απώλεια χρήσης της περιουσίας. Όπως λέει, «η τουρκική πλευρά αναμένεται να δώσει τις δικές της εκτιμήσεις και η Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος θα πρέπει να δώσει την επίσημη θέση» ώστε το Δικαστήριο να μην στηρίζεται στις εκτιμήσεις ενός ιδιώτη εκτιμητή που θα παρουσιάσει η εταιρεία.

Ζήτησαν 4 εκ. αλλά πήραν 1,5 εκ. στερλίνες για αποζημίωση
—————————————————
Όσον αφορά την εμπλοκή του ΕΒΚΑΦ στις υποθέσεις ε/κ περιουσιών στο Βαρώσι, με το επιχείρημα ότι αυτές ανήκαν σε βακούφια τα οποία έτυχαν κακοδιαχείρισης επί αγγλοκρατίας, ο κ. Δημητριάδης υπενθυμίζει ότι όλες οι απαιτήσεις της τ/κ κοινότητας, περιλαμβανομένου του Υψηλού Συμβουλίου του ΕΒΚΑΦ, διευθετήθηκαν από τους Άγγλους με το ποσό του 1,5 εκ. στερλινών.

Σύμφωνα με το παράρτημα U της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, Φαζίλ Κιουτσούκ και Ραούφ Ντενκτάς επιβεβαίωσαν ότι δεν έχουν οποιαδήποτε οικονομική απαίτηση από την βρετανική κυβέρνηση ή την κυβέρνηση της αποικίας της Κύπρου που αναδύεται ή που ενδεχομένως να προκύψει από ή σε σχέση με τη διοίκηση της Κύπρου ή την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας ή με άλλο τρόπο και ότι τέτοιες αξιώσεις δεν θα γίνουν στη συνέχεια από ή για λογαριασμό της τ/κ κοινότητας.

Παράλληλα, ο κ. Δημητριάδης παραπέμπει σε αποχαρακτηρισμένο έγγραφο από τα αρχεία του Φόρειν Όφις, με ημερομηνία 13 Ιανουαρίου 1960, το οποίο κυκλοφόρησε μετά από αίτημα της τ/κ κοινότητας στα πλαίσια της Κοινής Επιτροπής για τη Κύπρο, πριν από την ανεξαρτησία.

Σύμφωνα με την έκθεση αυτή του 1960, η τουρκοκυπριακή κοινότητα υπέστη απώλειες και ζημιές ως αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολούθησε η βρετανική αποικιακή διοίκηση σε σχέση με τη διοίκηση, τη διαχείριση και την επίβλεψη των μουσουλμανικών θρησκευτικών καταπιστευμάτων και κληροδοτημάτων στην Κύπρο μέχρι το 1956. Ως εκ τούτου κατέθεσε επίσημο αίτημα για επανεξέταση και διευθέτηση της αποζημίωσης για τα βακούφια.

Ως προς τη βάση των απαιτήσεων των Τουρκοκυπρίων, στην έκθεση αναφέρεται ότι δεν ενεγράφησαν τα πλήρη στοιχεία όλων των περιουσιών των βακουφιών στο Κτηματολόγιο, με αποτέλεσμα να χαθεί αρκετό μέρος της ακίνητης ιδιοκτησίας.

Αναφέρεται επίσης ότι οι απώλειες για τον ΕΒΚΑΦ σχετίζονται και με το γεγονός ότι οι διορισμένοι από την αποικιακή διοίκηση εκπρόσωποι στο ΕΒΚΑΦ απέτυχαν να συμμορφωθούν με τις αρχές του Ισλαμικού Νόμου σε σχέση με τα βακούφια.

Ακόμη γράφει ότι την περίοδο της αποικιακής διοίκησης, το γραφείο του ΕΒΚΑΦ δεν επέδειξε την απαιτούμενη επιμέλεια στη διοίκηση, διαχείριση και επίβλεψη των κεφαλαίων και περιουσιών των βακουφίων. Λόγω της κακοδιοίκησης από το γραφείο του ΕΒΚΑΦ χάθηκαν, μεταξύ άλλων, χιλιάδες ντονούμ [σ.σ. οθωμανική μονάδα μέτρησης γης] καλλιεργήσιμης γης, προστίθεται.

Στην έκθεση γίνεται επίσης αναφορά στη προσπάθεια της βρετανικής αποικιακής διοίκησης να μετριάσει τις οικονομικές απώλειες και τη ζημιά που υπέστη η τ/κ κοινότητα από την απώλεια βακουφικής γης του ΕΒΚΑΦ. Με νομοθεσία που είχε περάσει το 1944, καθορίζονταν ες αεί ετήσια αποζημίωση προς τους Τουρκοκύπριους της τάξης των 2.230 στερλίνων, λόγω της κακοδιαχείρισης των περιουσιών από τους Άγγλους.

Κατά την τουρκική πλευρά, η αποζημίωση αυτή δεν είχε υπολογιστεί στη βάση μιας κατάλληλης και δίκαιης αξιολόγησης. Στην έκθεση αναφερόταν επίσης ότι αν δεν γινόταν μια διευθέτηση, η υποχρέωση για καταβολής της αποζημίωσης στο διηνεκές θα έπρεπε να αναληφθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Προστίθεται ότι αμέσως μετά την ανάληψη της διοίκησης του ΕΒΚΑΦ από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, το 1956, το Υψηλό Συμβούλιο του ΕΒΚΑΦ ξεκίνησε την προσπάθεια για επαναξιολόγηση της αποζημίωσης για τα βακούφια.

«Καθώς θα ήταν αδύνατο για την Κυβέρνηση να αποκαταστήσει τις προαναφερθείσες ‘βακουφικές’ περιουσίες στο ‘ΕΒΚΑΦ’, η Τουρκική Κοινότητα δικαιολογημένα απαίτησε από την παρούσα [βρετανική] Κυβέρνηση την αναθεώρηση της αξιολόγησης της αποζημίωσης που δίνεται σύμφωνα με τον προαναφερθέντα νόμο [σ.σ. του 1944] και η οποία ήταν εξαιρετικά ανεπαρκής και μη ρεαλιστική» αναφέρεται στην έκθεση.

Προστίθεται ότι κατά την τ/κ κοινότητα, η προαναφερθείσα αποζημίωση θα έπρεπε να κεφαλαιοποιηθεί, αφού αναθεωρηθεί πάνω σε μια δίκαιη και ρεαλιστική βάση ενώ «θα έπρεπε να καταβληθεί στο ΕΒΚΑΦ ένα εφάπαξ ποσό». Ωστόσο, συμπληρώνεται, προτού διευθετηθεί το όλο ζήτημα, κατέληξαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου.

Σύμφωνα με την εκτίμηση της έκθεσης, η γενική και ειδική ζημιά που υπέστη η τουρκοκυπριακή κοινότητα λόγω της κακοδιαχείρισης του ΕΒΚΑΦ κατά την αποικοκρατική διακυβέρνηση της Κύπρου υπολογίζεται σε περίπου 3 εκ. στερλίνες. Επιπρόσθετα, τo κεφαλαιοποιημένο ποσό της αποζημίωσης που καταβάλλεται σε σχέση με απολεσθείσες βακουφικές περιουσίες υπολογίζεται σε περίπου 900.000 στερλίνες, με το σύνολο των απαιτήσεων να ανέρχεται σε περίπου 4 εκ. στερλίνες.

Καταληκτικά, η τ/κ πλευρά μεταφέρει την επιθυμία της να διευθετηθούν οι απαιτήσεις με την Βρετανική Κυβέρνηση πριν τη μεταβίβαση της εξουσίας στο νησί.

Ο κ. Δημητριάδης λέει ότι μετά από το παζάρι των Άγγλων, το ποσό των περίπου 4 εκ. στερλινών μειώθηκε στο 1,5 εκ. στερλίνες με την ανεξαρτησία, εκ των οποίων 500 χιλ. δόθηκαν στον προσωπικό λογαριασμό των Φαζίλ Κιουτσούκ και Ραούφ Ντενκτάς για τις επείγουσες ανάγκες των Τ/κ και το υπόλοιπο 1 εκ. δόθηκε στην Τουρκική Κοινοτική Συνέλευση.

Ακολούθησε η πλήρης και τελική εξόφληση όλων των απαιτήσεων της τ/κ κοινότητας, περιλαμβανομένου του ΕΒΚΑΦ, όπως αναφέρεται στο σχετικό παράρτημα U της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

«Το ερώτημα που δημιουργείται είναι γιατί μετά από τόσα χρόνια αναβιώνει αυτή η απαίτηση, η οποία είχε τύχει συμβιβασμού από την αποικιοκρατική κυβέρνηση» λέει ο δικηγόρος, ενώ καταλήγει, λέγοντας ότι οι Κύπριοι περιμένουν ακόμη να μάθουν τί απέγινε το μισό εκ. που έλαβαν Κιουτσούκ και Ντενκτάς.

*ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ