Πώς η Ρωσική Εκκλησία διασπά την Παγκόσμια Ορθοδοξία

Ανάλυση του παραδείγματος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας

Του Ολεξάντρ Εφρεμένκο, θεολόγου*

Θέλω να αναφερθώ αναλυτικότερα στο σχέδιο της Ρωσικής Εκκλησίας για δημιουργία παράλληλης εκκλησιαστικής δομής στην κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Αυτή η πρόθεση της Μονής Δανιήλ (σ.μ. το διοικητικό κέντρο του Πατριαρχείου Μόσχας) αναφέρεται στον τόμο 61 των πρακτικών της συνεδρίασης Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας, που έγινε στις 24 Σεπτεμβρίου.

Αυτό το παράδειγμα, η ανάλυση και τα δεδομένα των επιθετικών προθέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας αφορούν την Αλεξανδρινή Εκκλησία. Ωστόσο παρόμοια σενάρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους Ρώσους ιεράρχες και σε σχέση με άλλες Εκκλησίες.

Η Ρωσική Εκκλησία ξεκίνησε τη διαδικασία δημιουργίας παράλληλης δομής στην επικράτεια της Αλεξανδρινής Εκκλησίας αμέσως μετά την αναγνώριση από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο της αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας και της μνημόνευσης του προκαθήμενού της Μακαριώτατου Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιου. 

Από το τέλος του 2019 μέχρι και τον Σεπτέμβριο 2020 η Ρωσική Εκκλησία, μέσω του τμήματος εξωτερικών σχέσεών της και του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, μελετούσε τις διαθέσεις του κλήρου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας και αναζητούσε δυνατότητες για να υποκινήσει μερίδα αυτού του κλήρου κατά του Πατριάρχη Αλεξανδρείας.

Μια μυστική επίσκεψη στη Μόσχα

Υπεύθυνος για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας είναι ο αρχιεπίσκοπος Λεωνίδας, αναπληρωτής του επικεφαλής του τμήματος εξωτερικών σχέσεων Ιλαρίωνα (Αλφέεβ).

Τρεις ιερείς από την Κένυα, οι οποίοι δημοσίως ηγήθηκαν της εξέγερσης κατά του Πατριάρχη Θεόδωρου, επισκέφθηκαν κρυφά τη Μόσχα τον Σεπτέμβριο του 2020. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η λήψη οδηγιών για τα περαιτέρω βήματά τους στην αντιπαράθεση με τον προκαθήμενό τους, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα της Μόσχας. Φημολογείται ότι έλαβαν και τα 30 αργύριά τους για την υπηρεσία προς το Πατριαρχείο Μόσχας. Λαμβάνοντας υπόψη τη δύσκολη κατάσταση των ενοριών της περιοχής, οι οποίες στην πραγματικότητα είναι επιδοτούμενες, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία άρχισε να χρηματοδοτεί όλους τους ιερείς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας που στράφηκαν κατά του προκαθήμενού τους.

Στις αρχές Νοεμβρίου 2020 ο αρχιεπίσκοπος Λεωνίδας είχε δηλώσει ότι στη Ρωσική Εκκλησία εξετάζουν το ενδεχόμενο να δεχθούν στον κλήρο τους εκατοντάδες ιερείς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, γεγονός που αποδεικνύει ότι υπήρξε ήδη συμφωνία με τους ηγέτες της ανταρσίας.

Το «σχέδιο» είναι καταδικασμένο σε αποτυχία

Ήδη τότε στη Ρωσική Εκκλησία καταλάβαιναν την εξαιρετική δυσκολία δημιουργίας μιας παράλληλης δομής σε ξένη δικαιοδοσία. Ορισμένοι από τους λόγους είναι οι εξής:

• Η στοχευμένη οικονομική βοήθεια συχνά δεν έφτανε στον τελικό της προορισμό αλλά χανόταν στις τσέπες των μεσαζόντων.
• Τα υπερβολικά και παράλογα έξοδα (ακόμα και για τα δεδομένα της Ρωσικής Εκκλησίας). Η κατασπατάληση των ιδίων πόρων δεν θα έφτανε για να συνεχίσουν για πολύ καιρό έναν τέτοιο τυχοδιωκτισμό.
• Η απουσία αξιόπιστου ηγέτη (στην Αφρική), ο οποίος θα μπορούσε να πάρει πάνω του ένα τέτοιο εγχείρημα.
• Αποστασιοποίηση και καταδίκη των απαράδεκτων ενεργειών της Ρωσικής Εκκλησίας εκ μέρους άλλων Τοπικών Εκκλησιών.
• Η διαμορφωμένη εναλλακτική εκκλησιολογική πραγματικότητα (δράσεις στην κανονική επικράτεια κάποιου άλλου) της Ρωσικής Εκκλησίας θα χρησιμοποιηθεί εναντίον της ίδιας της Ρωσικής Εκκλησίας.
• Η απώλεια στήριξης ακόμα και ανάμεσα στους υποστηρικτές της στις άλλες Τοπικές Εκκλησίες.

Στη Ρωσική Εκκλησία υπέθεσαν ότι αυτό το ευκαιριακό σχέδιο «επίδειξης δύναμης» θα εξαναγκάσει τον Πατριάρχη Θεόδωρο να αλλάξει την απόφασή του. Αυτό βέβαια συνοδεύτηκε από μεγάλη επικοινωνιακή εκστρατεία. Οι ρώσοι οργάνωναν δημόσια συγκέντρωση χρημάτων για την στήριξη των «νόμιμων ανταρτών» ενώ πρότειναν συμφωνία προκειμένου ο Πατριάρχης Θεόδωρος να «αρνηθεί την απόφαση για αναγνώριση της Ουκρανικής Εκκλησίας».

Στόχος ο εκβιασμός

Λίγες ημέρες πριν η Ρωσική Εκκλησία επισημοποίησε το πρώτο βήμα του παράτολμου σχεδίου της για την δημιουργία παράλληλης δομής στην Κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Στην πραγματικότητα, οι πρόσφατες κινήσεις έχουν να κάνουν με την αύξηση πίεσης προς τον Αλεξανδρείας προκειμένου εκείνος να ακυρώσει την απόφασή του για αναγνώριση της Ουκρανικής Εκκλησίας και να καταδικάσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Αυτό, προκειμένου η Ρωσική Εκκλησία να ενισχυθεί στη μάχη της για την αρπαγή της πρωτοκαθεδρίας στην Ορθοδοξία. Βεβαίως αυτό παρουσιάζεται ως αγώνας για την «καθαρότητα της πίστης» και την «προστασία των Εκκλησιαστικών Κανόνων».

Είμαι πεπεισμένος ότι το ουτοπικό και προφανώς αποτυχημένο σχέδιο της Μόσχας θα τελειώσει γρήγορα και σιωπηρά. Μια παράλληλη δομή στην Αφρική θα ήταν μια πολύ μακριά και πολύ δαπανηρή διαδικασία. Και το να ξεκινήσεις μια τέτοια προσπάθεια βασιζόμενος πάνω σε προδότες δεν θα σε πάει μακριά – και στη Ρωσική Εκκλησία το καταλαβαίνουν αυτό. Το περισσότερο που μπορεί να καταφέρει είναι το να δημιουργήσει επικοινωνιακά την ψευδαίσθηση του «διχασμού» και να εκβιάζει την παγκόσμια Ορθοδοξία. Αλλά όσον αφορά το ενδεχόμενο δημιουργίας παράλληλης δομής σε έδαφος ξένης δικαιοδοσίας, αυτό θα αποτελείωνε και τα ελάχιστα υπολείμματα κύρους του Πατριαρχείου Μόσχας σε διεθνές επίπεδο.

*Ο Ολεξάντρ Εφρεμένκο  είναι θεολόγος, ειδικός εκκλησιαστικός αναλυτής. /   Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους

ΠΗΓΗ: Πνευματικό Μέτωπο Ουκρανίας