«Πώς Απέθανεν η Μικρά Ασία»

«Πώς Απέθανεν η Μικρά Ασία»

Τα δημοσιεύματα και το ημερολόγιο του δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Φαλτάϊτς.

Πώς φτάσαμε από τον ξέφρενο ενθουσιασμό της εκστρατείας για την απελευθέρωση των αλύτρωτων αδελφών στην Μικρά Ασία και την υλοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας», στο θρήνο της καταστροφής της Σμύρνης και της οριστικής απώλειας της Ανατολικής Θράκης;

Γιατί τα πάνδεινα που υπέστησαν οι ντόπιοι ελληνικοί πληθυσμοί δεν στάθηκαν ικανά να συγκινήσουν τις ελλαδικές κυβερνήσεις και τους πολίτες;

Τιμώντας τη θλιβερή επέτειο της συμπλήρωσης ενός αιώνα από τη σφαγή και την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού, το Εθνολογικό και Λαογραφικό Μουσείο Μάνου και Αναστασίας Φαλτάϊτς προχώρησε στην έκδοση του βιβλίου με τίτλο «Πώς Απέθανεν η Μικρά Ασία», που εξιστορεί τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή μέσα από τα δημοσιεύματα και το ημερολόγιο του δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Φαλτάϊτς.

Στο βιβλίο αυτό των 500 και πλέον σελίδων, που προλογίζει ο Ιστορικός, Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ κ. Βλάσης Αγτζίδης, δημοσιεύονται για πρώτη φορά και με χρονολογική σειρά:

-όλα τα ρεπορτάζ του Κ. Φαλτάϊτς (1891-1944) από την περιοχή της Νικομήδειας, όπου παρακολουθούσε ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας «Εμπρός» τις κινήσεις του Γ’ Σώματος Στρατού (Μάρτιος 1921-Νοέμβριος 1921)

-οι μαρτυρίες που συγκέντρωσε από επιζώντες των σφαγών που συντελέστηκαν στην περιοχή από τους τσέτες του Μουσταφά Κεμάλ, μέρος των οποίων δημοσιεύθηκε το 1921 στο βιβλίο του με τίτλο «Αυτοί είναι οι Τούρκοι – Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας»

-το άγνωστο μέχρι σήμερα δημοσιογραφικό και πολιτικό παρασκήνιο για τα όσα συνέβαιναν στο «μέτωπο» της Αθήνας λίγες ημέρες πριν την Μεγάλη Καταστροφή της Σμύρνης μέσα από το προσωπικό του ημερολόγιο (τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου 1922)

– τα ρεπορτάζ του στην εφημερίδα «Εμπρός» από την ανταλλαγή πληθυσμών και την τελειωτική παράδοση της Ελληνικής Θράκης στην Τουρκία (26 Σεπτεμβρίου-9 Οκτωβρίου 1922)

 

Ο αναγνώστης του βιβλίου αυτού, παρακολουθώντας την πορεία του Κ. Φαλτάϊτς από την Προύσα τον Μάρτιο του 1921 μέχρι την Θράκη τον Οκτώβριο του 1922, και μέσα από ένα πλήθος πληροφοριών –γνωστών, άγνωστων ή απλά ξεχασμένων- που περιλαμβάνονται στα ρεπορτάζ, τις σημειώσεις και τις ημερολογιακές καταγραφές του, θα μπορέσει να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για την Μικρασιατική Καταστροφή και πώς τελικά «απέθανεν η Μικρά Ασία».

O κ. Βλάσης Αγτζίδης, Ιστορικός, Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ, προλογίζοντας το βιβλίο, γράφει μεταξύ άλλων: “Παρότι έχουν περάσει εκατό χρόνια από την μικρασιατική τραγωδία, εν τούτοις ακόμα δεν υπάρχει μια ενιαία ερμηνεία για τις αιτίες της ήττας. Αρκετοί παράγοντες έχουν συμβάλλει στην κατεύθυνση αυτή. Κατ’ αρχάς η ύπαρξη αποφασισμένων, φυσικών και πολιτικών, απογόνων των πρωταιτίων εκείνης της εποχής που κλήθηκαν να διαχειριστούν μια μοναδική ιστορική πρόκληση από το Νοέμβριο του 1920 έως και τον Σεπτέμβριο του 1922.
Η συστηματική προσπάθεια των συγκεκριμένων αναθεωρητικών κύκλων ήταν να εξαλείψουν την ανάμνηση των ευθυνών. Κάτι που επετεύχθη με ιδιαίτερη επιτυχία πριν από αρκετά χρόνια όταν πέτυχαν να ακυρώσουν στον Άρειο Πάγο την Δίκη των Εξ με μια ιδιότυπη μεθόδευση και να εισηγηθούν την άποψη ότι δεν υπάρχει ουδείς υπεύθυνος για τη μεγαλύτερη καταστροφή του ελληνισμού στη νεότερη ιστορία του. Το alter ego αυτής της στάσης βρίσκεται στην άλλη άκρη του πολιτικού φάσματος, όπου ακόμα οι ερμηνείες παραμένουν εγκλωβισμένες στην πρωτόγονη και αντιδιαλεκτική στάση της Κομιντέρν τα κρίσιμα χρόνια που εξυπηρετούσε απλώς τα συμφέροντα μιας νεοδημιουργημένης γραφειοκρατίας. Μια στάση που επιβλήθηκε στο ελλαδικό της παράρτημα και μετετράπη σχεδόν σε ιδεολογικό δόγμα.
Ακριβώς γι’ αυτό έχουν ιδιαίτερη σημασία οι αυτόπτες μάρτυρες που περιγράφουν τα γεγονότα. Και ο Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς είναι ένας από τους σημαντικότερους. Έτσι μέσω των ανταποκρίσεών του και των κρίσεων που διατυπώνει, αποκαλύπτεται η πραγματικότητα τόσο της Μικρασιατικής Εκστρατείας, όσο και της μοίρας των πληθυσμών που υφίστανται την πολιτική των εθνικών εκκαθαρίσεων, κυρίως από την περιοχή της Βιθυνίας. Η εγκυρότητα των ανταποκρίσεών του έχει διακριβωθεί μέσω των υπαρχουσών παράλληλων μαρτυριών, που έχουν διασωθεί.”

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς  υπήρξε κορυφαίος δημοσιογράφος, λογοτέχνης και πρωτοπόρος ερευνητής της περιόδου του μεσοπολέμου. Ήταν από τα πρώτα μέλη της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, ενώ παρακολούθησε ως πολεμικός ανταποκριτής τους Βαλκανικούς Πολέμους και την Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή. Θεωρείται πρωτοπόρος ερευνητής του ρεμπέτικου τραγουδιού, αλλά και των Ρομά. Παράλληλα, συνέβαλε στην διάσωση του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη -χειρόγραφα του οποίου εκτίθενται στο Μουσείο Φαλτάϊτς, στο νησί της Σκύρου.

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς  γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1891 και μεγάλωσε στην Σκύρο. Τελείωσε την Βαρβάκειο Σχολή στην Αθήνα και στη συνέχεια σπούδασε Νομική και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Αναγορεύτηκε διδάκτορας της Νομικής, χωρίς ποτέ να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, αφού η δημοσιογραφία ήταν αυτή που τον «τράβηξε» και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία.

Με την δημοσιογραφία αρχίζει να ασχολείται ενεργά το 1910, σε ηλικία 19 ετών, και μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1944.

Εργάστηκε σε πλήθος εφημερίδων και περιοδικών, όπως στην «Ακρόπολη», το «Εμπρός», τον «Ελεύθερο Λόγο», την «Αθηναϊκή», τον «Παρνασσό», τον «Ελεύθερο Άνθρωπο», το «Μπουκέτο», τη «Ναυτική Ελλάδα», κ.α., δημοσιεύοντας άρθρα, λαογραφικές, ιστορικές και εθνολογικές μελέτες, μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, μεταφράσεις κλπ Υπέγραφε τα κείμενά του ως Φ., Κ.Φ., Κώστας Φαλτάϊτς, Δαναός, Κώστας Μάρκελλος, Ένας Έλλην.

Α’ και Β’ Βαλκανικοί Πόλεμοι

Την περίοδο των Α’ και Β’ Βαλκανικών Πολέμων, το 1912 και 1913, υπηρετεί στο πολεμικό ναυτικό, στα αντιτορπιλικά και στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Έλαβε μέρος στις ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, καθώς και στον πόλεμο των αντιτορπιλικών στα Στενά του Ελλήσποντου και των νησιών του Αιγαίου.

Την περίοδο αυτή ήδη εργάζεται για την εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη, στέλνοντας περιγραφές του πολεμικού ναυτικού, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία του μύθου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.

Οι περιγραφές αυτές δημοσιεύονται εν είδη επιστολών, τις οποίες ο Κώστας Φαλτάιτς υπογράφει ως «Φ», «Κ.Φ.», «Δαναός», «Κώστας Φαλτάιτς», και αναδημοσιεύονται το 1915 στην «Ακρόπολη».

Την ίδια περίοδο συνεργάζεται και στην έκδοση της πολεμικής σειράς βιβλίων που εκδίδει η εφημερίδα «Ακρόπολις», της «Πολεμικής Βιβλιοθήκης Ακροπόλεως», γράφοντας τα «Ανέκδοτα του Βασιλέως Γεωργίου Α’», τα «Ανέκδοτα του Ναυάρχου Κουντουριώτου», τα «Ανέκδοτα του Ελληνοβουλγαρικού Πολέμου», τα «Ανέκδοτα του ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου».

Το 1919 δημοσιεύει το χρονικό της ναυμαχίας της Έλλης, το οποίο διεκδίκησε το Αριστείο Γραμμάτων. Η «Ναυμαχία της Έλλης», σε διάφορα αποσπάσματα, δημοσιεύτηκε σε πολλά αναγνωστικά βιβλία, ενώ το περιοδικό «Ναυτική Ελλάς» την αναδημοσιεύει σε σειρά συνεχειών ολόκληρη.

Μικρασιατική εκστρατεία

Από τον Απρίλιο του 1921 ο Κώστας Φαλτάϊτς μεταβαίνει στην Τουρκία, παίρνοντας μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία, ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας «Εμπρός». Ακολουθεί και καταγράφει τις μάχες του ελληνικού στρατού σε Αβγκίν, Νικομήδεια, Προύσα, Ουσάκ, Αδά Παζάρ, Εσκή Σεχήρ, Καραμουσάλ, Κιουτάχεια, κ.α.

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, παρακολουθώντας τη μάχη του Σαγγάριου, τραυματίζεται κατά τη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής.

Η τελευταία του ανταπόκριση από την Μικρασιατική Εκστρατεία ήταν τον Νοέμβριο του 1921 από το Κιοπρού Χισάρ.

Αμέσως μετά την επιστροφή του από το Μέτωπο, τον Νοέμβριο 1921, γράφει και δημοσιεύει το «Αυτοί είναι οι Τούρκοι –Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας». Το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε από το υπουργείο Εξωτερικών στα γαλλικά την επόμενη χρονιά (1922) και αξιοποιήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για την προώθηση των ελληνικών θέσεων στους διεθνείς Οργανισμούς.

Περιεχόμενα του βιβλίου

Προλεγόμενα
Το ιστορικό πλαίσιο
Ο Κώστας Φαλτάϊτς στη Μ. Ασία
Εισαγωγή
Εικόνες από το Μέτωπον
Αυτοί είναι οι Τούρκοι
Αδημοσίευτες Συνενεύξεις, Μαρτυρίες και Σημειώσεις
Πώς Απέθανεν η Μικρά Ασία
Καϋμένη Ελληνική Θράκη!
Επίλογος
Παραρτήματα
Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς (1891-1944)
Ευρετήριο

 

Το βιβλίο διατίθεται από το Μουσείο Μάνου και Αναστασίας Φαλτάϊτς (www.faltaits.gr)  και από τις εκδόσεις Αφοι Κυριακίδη (www.afoikyriakidi.gr ). Σύντομα θα βρίσκεται και σε αθηναϊκά βιβλιοπωλεία 

Για παραγγελίες:
Email: [email protected] και [email protected]

Share this post