«Περπατώντας με τους Φιλέλληνες»

 Ένας ιστορικός περίπατος σε όλη την Αθήνα χάρη στην τεχνολογία

Έξυπνες πινακίδες σε δρόμους που φέρουν τα ονόματα φιλελλήνων, με στόχο να υπενθυμίσουν στους Αθηναίους και τις Αθηναίες, αλλά και να συστήσουν στους επισκέπτες την σημαντική συνεισφορά του φιλελληνικού κινήματος στην Ελληνική Επανάσταση, τοποθετούνται σε όλη την πόλη, δημιουργώντας έτσι έναν πλούσιο ιστορικό περίπατο με την απλή χρήση ενός κινητού τηλεφώνου.

Εκκινώντας από 62 σημεία, με τη συνεισφορά μιας σημαντικής επιστημονικής ομάδας, ο δήμος Αθηναίων υλοποιεί μια ιδέα που ξεκίνησε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) και έγινε πραγματικότητα με τη χορηγία των πρεσβειών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.

Στην οδό Φιλελλήνων, όπου έγιναν τα πρώτα αποκαλυπτήρια, ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης κάλεσε τους δημότες και επισκέπτες της Αθήνας «σε μια βόλτα με τους φιλέλληνες. Είναι μια βόλτα, μια περιήγηση στην ιστορία της πρωτεύουσας, στην ιστορία της Ελλάδας. Οι φιλέλληνες έδωσαν ακόμα και το αίμα τους για την Ελλάδα, για την ελευθερία. Οι φιλέλληνες βοήθησαν αποφασιστικά να γίνει η Επανάσταση ένα διεθνές γεγονός, που άλλαξε την πορεία της ιστορίας». Επί τόπου ο καθηγητής, Θάνος Βερέμης, ο οποίος συνέταξε τα ιστορικά κείμενα του περιπάτου μαζί με μια ομάδα επιστημόνων, ανέτρεξε τιμητικά σε μια σημαντική προσωπικότητα ανά χώρα εξ όσων συμμετέχουν στη δράση, προκειμένου να αναδείξει την συμβολή τους στον απελευθερωτικό αγώνα.

Στην εκδήλωση που ακολούθησε στο δημαρχιακό Μέγαρο Αθηνών, ο κ. Μπακογιάννης σημείωσε ότι στην Αθήνα «κάθε γωνιά είναι ένα ζωντανό μνημείο, για όλα αυτά, τα μεγάλα, τα μικρά, κρυφά ή φανερά, που έχουν συμβεί και αποτυπωθεί πάνω στον τόσο ξεχωριστό αυτόν καμβά της πόλης μας». Η δράση «Περπατώντας με τους Φιλέλληνες», είναι μια πρωτοβουλία της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που υλοποιείται με τη συνεργασία της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του δήμου Αθηναίων, και προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία σε κατοίκους και επισκέπτες της πόλης να γνωρίσουν σε βάθος, τόσο τα ιστορικά πρόσωπα, όσο και τα τοπόσημα της Αθήνας, για τα οποία όλοι κάποια στιγμή έχουμε αναρωτηθεί. «Με αφορμή την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Επανάστασης, σας προσκαλούμε να ανακαλύψουμε μαζί τις άγνωστες πτυχές της ιστορίας των Φιλελλήνων, μέσα από κείμενα και φωτογραφίες έγκριτων ιστορικών, όπως αυτά αποτυπώνονται σε αρχεία και Ιδρύματα της χώρας μας. Έχει μεγάλη αξία να τους γνωρίσουμε, να ακολουθήσουμε νοερά τα χνάρια τους και, μέσω της εξερεύνησης στην πόλη, να ξανασυστηθούμε με το παρελθόν μας».

Ο ιστορικός περίπατος στηρίζεται σε μια ιστοσελίδα με πληροφορίες για κάθε δρόμο που συνδέεται με τους φιλέλληνες του απελευθερωτικού αγώνα. Όταν ο επισκέπτης σκανάρει με το κινητό του το QR code της πινακίδας, μπορεί να διαβάσει ή να ακούσει στα Ελληνικά ή τα Αγγλικά, πολύ πλουσιότερες πληροφορίες από όσες μπορεί να χωρέσει μια δημόσια επιγραφή. Έτσι η Αθήνα μετατρέπεται σε ένα ζωντανό μουσείο γεμάτη με διαδρομές μνήμης.

Ο αντιπρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, από όπου ξεκίνησε η ιδέα, Κώστας Σταματόπουλος διάβασε τον χαιρετισμό της προέδρου της ΕΛΛΕΤ, Λυδίας Καρρά, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι «η ΕΛΕΤ αγωνίζεται, 50 χρόνια τώρα για τη διατήρηση της συλλογικής μας μνήμης, μέσω της διάσωσης της πολύτιμης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της φύσης της χώρας μας, ως δώρο για τις επόμενες γενιές» και συμπληρώνοντας ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει «στη διάσωση της μνήμης αυτών που θυσιάσθηκαν για την ελευθερία μας. Η ευγνωμοσύνη για τη συμπαράσταση και την προσφορά τους θα περνάει έτσι από γενιά σε γενιά. Δε λησμονούμε!».

Τόσο στα αποκαλυπτήρια, όσο και στην εκδήλωση, παρευρέθηκαν οι πρέσβεις των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Τζέφρυ Πάιατ, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Δρ. Έρνστ Ράιχελ, της Ιταλίας, Πατρίτσια Φαλτσινέλι και της Μ. Βρετανίας, Μάθιου Λοτζ. «Η πρεσβεία των ΗΠΑ είναι περήφανη που υποστηρίζει την πρωτοβουλία ‘Περπατώντας με τους Φιλέλληνες’, μέρος της καμπάνιας μας ‘ΗΠΑ και Ελλάδα: Γιορτάζοντας 200 χρόνια φιλίας’, τιμώντας τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και τις κοινές δημοκρατικές αξίες των χωρών μας. Οι συνεισφορές των Αμερικανών Φιλελλήνων στην Ελληνική Επανάσταση δεν αποτελούν απλώς μέρος της ιστορικής φιλίας των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ελλάδα, αλλά αποτελούν επίσης παράδειγμα των δημοκρατικών αξιών που συνεχίζουν να ενώνουν τους λαούς μας και έχουν κεντρική θέση στην αξιοσημείωτη συμμαχία μας. Η δέσμευσή μας να υπερασπιστούμε και να υποστηρίξουμε αυτές τις αξίες, είναι ακόμη πιο σημαντική σήμερα, καθώς η σχέση μας γίνεται ολοένα και πιο ισχυρή και καθώς οι χώρες μας, μαζί, αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις» υπογράμμισε ο αμερικανός πρέσβης. Κατόπιν, σε σύντομη δήλωσή του, προσέθεσε ότι η συγκεκριμένη έκθεση είναι «ένας εξαιρετικός τρόπος» να διατηρηθεί το πνεύμα των εορτασμών της προηγούμενης χρονιάς και «να υπενθυμίζει στους ανθρώπους τις καταπληκτικές ιστορίες της θυσίας, τις κοινές μας αξίες και την δέσμευσή μας να συνεχίσουμε να τις υπερασπιζόμαστε».

Εκ μέρους της πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ο πρέσβης Δρ. Έρνστ Ράιχελ στον χαιρετισμό του, είπε ότι «η έλευση εκατοντάδων Γερμανών στην Ελλάδα, προκειμένου να υποστηρίξουν την Ελληνική Επανάσταση» τον γεμίζει «χαρά και υπερηφάνεια». «Σήμερα, περισσότερα από είκοσι ονόματα οδών και πλατειών στην πόλη της Αθήνας θυμίζουν ότι πολλοί Γερμανοί Φιλέλληνες άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά τους τομείς των επιστημών, της παιδείας, του πολεοδομικού σχεδιασμού και της δικαιοσύνης. Χαίρομαι που η πρεσβεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα, είχε τη δυνατότητα να υποστηρίξει ουσιωδώς το πρόγραμμα». Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως ανέδειξαν οι ιστορικοί που συμμετείχαν στην εκδήλωση, η συνεισφορά των Γερμανών φιλελλήνων ήταν εξαιρετικά σημαντική, καθώς αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 1/3 των ξένων υπηκόων που ήρθαν στην Ελλάδα για να πολεμήσουν και πλήρωσαν ιδιαίτερα βαρύ φόρο αίματος στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα.

Η Ιταλίδα πρέσβης, Πατρίτσια Φαλτσινέλι, υπογράμμισε μεταξύ άλλων ότι «ο Φιλελληνισμός ήταν ένα πολύ ισχυρό και ευρέως διαδεδομένο ιδεολογικό κίνημα σε όλη την Ιταλία και η Ελλάδα έγινε μια πολύ σημαντική πηγή έμπνευσης, ένα πραγματικό πρότυπο προς μίμηση για χιλιάδες συμπατριώτες μου. Πολλοί Ιταλοί αποφάσισαν να έρθουν αυτοπροσώπως στην Ελλάδα για να στηρίξουν τον αγώνα της για ελευθερία, θυσιάζοντας συχνά τη ζωή τους. Το αίσθημα αδελφοσύνης με τους Έλληνες αγωνιστές, έκανε τους Ιταλούς να συνειδητοποιήσουν ολοένα και περισσότερο την δική τους λαχτάρα για ενοποίηση του ιταλικού έθνους, που στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε 40 χρόνια αργότερα». Εκ μέρους της Ιταλίας, προς το παρόν συγκαταλέγεται μόνο ένας υπήκοος, ο φιλέλληνας Σαντόρε ντι Σανταρόζα, όμως η πρέσβης σημείωσε ότι πολύ σύντομα το περιεχόμενο θα εμπλουτιστεί, αφού η εφαρμογή θα συνεχίσει να αναπτύσσεται.

Ο πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας, Μάθιου Λοτζ, μιλώντας στα ελληνικά, ξεκίνησε με τις λέξεις του Εμπειρίκου στον Conrad Russel Rooks: «Mια μέρα που κατέβαινα στην οδόν των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω από τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μες στην καρδιά των Aθηνών, μες στην καρδιά του θέρους». Στον χαιρετισμό του ανέφερε επίσης, ότι αισθάνεται «μεγάλη τιμή» που εκπροσωπεί τη χώρα του στη συγκεκριμένη εκδήλωση και τόνισε ότι «πρόκειται για μια εξαιρετική πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων και της ΕΛΕΤ, η οποία τιμά με το καλύτερο τρόπο τη μνήμη των Φιλελλήνων από τόσες χώρες, που έδρασαν και πολλοί έδωσαν τη ζωή τους για την Ελλάδα. Παράλληλα φέρνει τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Αθήνας σε επαφή με την ιστορία της πόλης και της χώρας, με έναν διακριτικό αλλά ουσιαστικό τρόπο».

Λόρδος Βύρωνας, Σανταρόζα, Γουέμπστερ, Τράιμπερ, Λενορμάν, Χέυδεν, Μάγερ είναι μεταξύ των συνολικά 29 προσωπικοτήτων στις οποίες ανατρέχουν οι 62 έξυπνες πινακίδες, προς το παρόν στο πλαίσιο της δράσης. Η ιστορικός, Μαρία Ευθυμίου, χρησιμοποιώντας τεκμήρια αλλά και πραγματικά παραδείγματα ξένων ονομάτων που διατηρούνται ακόμα και σήμερα σε τοπικές κοινωνίες, έδειξε πόσο βαθιά επηρέασε η δράση των φιλελλήνων το ελληνικό κράτος, την ελληνική κοινωνία και το μέλλον της. Στην επιτροπή που υπογράφει το περιεχόμενο συμμετέχουν, επίσης, οι Αντώνης Κλάψης, Ανδρέας Κούκος, Μανόλης Κούμας, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Γιώργος Μυλωνάς, Κωνσταντίνος Παπανικολάου, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, ενώ το φωτογραφικό αρχείο έχει παραχωρηθεί από την Γεννάδειο Βιβλιοθήκη-Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Κέντρο Λόγου και Τέχνης «Διέξοδος» και τη Σχολή Χιλλ. 
 
Πέραν της εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, οι χρήστες μπορούν να περιγηθούν στο περιεχόμενο και από υπολογιστή, στην ιστοσελίδα www.walkingwiththephilhellenes.gr

Σ. Μανδηλαρά