Περί του Μακεδονικού ζητήματος

Tου Δημήτρη Σταματόπουλου*

Όταν διδάσκω το Μακεδονικό Ζήτημα στον 19ο και εικοστό   αιώνα, και εμπνευσμένος φυσικά από το περίφημο βιβλίο του Wilkinson, μιλάω στους φοιτητές μου για τον πόλεμο των χαρτών, που πήγαινε παρέα με τον πόλεμο των στατιστικών. Αρχής γενομένης από το χάρτη του Ami Boue (1847) ο μεγάλος γεωγράφος των Γερμανών Kiepert με ένα χάρτη του εν μέσω της Ανατολικής Κρίσης (1876) θα προεξοφλήσει τις διεκδικήσεις των Βουλγάρων στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Η απάντηση δεν θα αργήσει να έλθει από την πλευρά των Ελλήνων, με δύο χάρτες του άγγλου Stanford και του γάλλου Synvait του 1877 που θα εμφανίσουν τους ελληνικούς πληθυσμούς να φθάνουν μέχρι το Μοναστήρι…

Ο χάρτης του Βασίλ Κάντσεφ θα λέγαμε ότι είναι η πιο “αντικειμενική” προσέγγιση της βουλγαρικής πλευράς που δεν κάνει φυσικά διαφοροποιήσεις στους σλαβοφώνους της Μακεδονίας. Εκεί που αυτό υφίσταται και ίσως είναι η πιο σημαντική στιγμή στον πόλεμο των χαρτών είναι οι χάρτες του σέρβου γεωγράφου Jovan Cvijic που περιγράφει με σκούρο πράσινο Μακεδονοσλάβους όπως τους αποκαλεί και με ανοιχτό λαχανί τους Βουλγάρους…

Η διαφοροποίηση αυτή αντανακλούσε το εσωτερικό σχίσμα στην Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση σε Μακεδονιστές και Βερχοβιστές. Η ιστορία μιας νέας εθνογένεσης στα Βαλκάνια είχε ξεκινήσει, και προηγείται κατά πολύ της επιλογής του Τίτο να φτιάξει αυτόνομη Μακεδονία μέσα στη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία (προς απάντηση και στην επιστολή Θεοδωράκη)

*Ο Δ. Σταματόπουλος είναι καθηγητής στο 
Τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονία, που εδρεύει στην Θεσσαλονίκη. Το  γνωστικό  του αντικείμενο είναι  Βαλκανική και Ύστερη Οθωμανική Ιστορία.