ΠΕΡΙ ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΩΝ

Του Μητροπολίτη

Γέροντος Χαλκηδόνος

Αθανασίου

Ἄνευ ἀμφιβολίας σήμερον, τὴν ἐποχὴν τῆς φωτογραφικῆς κυρίως μανίας καὶ οὐχὶ τῆς μελέτης βιβλίων, διὰ τὰ ὀγκώδη τῶν ὁποίων οἱ Ἀλεξανδρινοὶ καὶ μετέπειτα οἱ Βυζαντινοί, ἔλεγον: “Μεγάλο βιβλίο, μεγάλο καλό”, τὰ ΜΜΕ ἀποτελοῦν τὸ ἰσχυρότερον ὅπλον μὲ ἀπροβλέπτους ἐξελίξεις εἰς τὴν ζωήν μας, πρᾶγμα ὅμως τὸ ὁποῖον ἔχει καταστεῖ καὶ μία χαίνουσα πληγὴ δι’ ἡμᾶς, λόγῳ τῶν ποικίλων ἀπαραδέκτων καὶ ἐκφοβιστικῶν ἐν πολλοῖς ἐκτροπῶν των. Βεβαίως τὰ ΜΜΕ ὅπως καὶ ἡ τεχνολογία, δὲν εἶναι κατὰ τὴν φύσιν των οὔτε καλὰ οὔτε κακά, ἀλλὰ ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν χρῆσιν αὐτῶν.

Οὕτως, διὰ τῆς ἀνακαλύψεως τῆς τηλεοράσεως, μέγας ἦτο ὁ ἐνθουσιασμὸς ὅλων. Οἱ ἄνθρωποι μὲ τὸ περίφημον νέον ὀπτικοακουστικὸν τοῦτο μέσον ἐπληροφοροῦντο εἰδήσεις, διεσκέδαζον μὲ τὰ εὐχάριστα θεώμενα, τὰ πολιτιστικά, τὰ ἱστορικά, τὴν μουσικὴν κλπ. Ἦτο μία μεγάλη παρηγορία δι’ ὅλους καὶ κυρίως τοὺς μόνους ἀνθρώπους, πρᾶγμα ποὺ ἀποτελεῖ μίαν τῶν φρικτοτέρων ἴσως πλευρῶν τῆς σημερινῆς ἀνθρωπότητος. Σὺν τῇ παρόδῳ ὅμως τοῦ χρόνου, ἤλλαξαν πολλὰ καὶ μὲ μεγάλην ταχύτητα. Ἐνεφανίσθησαν νέα ἐπικοινωνιακὰ συστήματα καὶ συσκευαὶ μικρότεραι, πρακτικότεραι καὶ χρησιμότεραι, ὡς τὸ τηλεομοιότυπον (φάξ), τὸ φορητὸν τηλέφωνον, οἱ ὑπολογισταί, τά “λάπτοπ”, τά “τάμπλετ” καὶ ἄλλα, καίτοι γνωστόν, ὅτι τὸ παλαιὸν συνήθως ἐκθρονίζεται ὑπὸ τοῦ νέου. Εἰς τοῦτο προσετέθησαν ἡ παγκοσμία οἰκονομικὴ κρίσις, ἡ ὁποία συνέβαλεν εἰς τὴν ὑποβαθμισμένην κακῆς ποιότητος παραγωγὴν θεαμάτων, ἡ σπάνις ἀξιολόγων καλλιτεχνῶν καὶ παραγωγῶν, ἡ ἀλλαγὴ νοοτροπίας καὶ ἀπαιτήσεων τῶν τηλεθεατῶν, –τὸ ποσοστὸν τῶν ὁποίων εἰς τὸ CNN ἀπὸ τοῦ 2010 μειοῦται– κυρίως τῆς νέας γενεᾶς, τὸ προσφερόμενον ὑλικὸν, τὸ ὁποῖον χαρακτηρίζει πολλάκις ἡ βία, ἡ ἀγριότης καὶ ἐπιθετικότης, ἡ τρομοκρατία καὶ αἱ διαρκεῖς πανταχοῦ διενέξεις, ὁ ἐκνευρισμὸς καὶ ἡ σπασμωδικότης, οἱ φονικοὶ πόλεμοι, τὰ φοβερὰ ὅπλα, ἡ παρουσίασις διαρκῶς δυσαρέστων καὶ καταλλήλων πρός “πώλησιν” θεαμάτων, ὡς σεξουαλικῶν ἐκτροπῶν, ἐνταφιασμῶν, θρηνούντων ἀνθρώπων, ὁ ἐγωϊσμὸς καὶ ἡ ἀπληστία ὡρισμένων ἀντιθέων κρατούντων εἰς διαφόρους θεσμούς, αἱ ποικίλαι μορφαὶ τῶν πανδημιῶν ὡς τῆς παραπληροφορήσεως μὲ σκοπὸν τὴν συστηματικὴν προσβολὴν καὶ αὐτὸ τοῦτο ἐξουθένωσιν τῆς ψυχικῆς ἠρεμίας τῶν ἀνθρώπων, μὲ καταχθόνια σχέδια, τῶν τρελλῶν ἀγελάδων, τῶν χοίρων, τῶν πουλερικῶν, καὶ ὡς μὴ ὤφελεν ἐσχάτως τοῦ κορωνοϊοῦ, ὁ στιγνὸς ἔλεγχος τῶν θεαμάτων ὑπὸ τῶν ἁρμοδίων φορέων, ἡ κατὰ περίπτωσιν ἐκμετάλλευσις τῆς θρησκείας, ἡ προπαγάνδα καὶ αἱ συνεχεῖς, πολλάκις ἀηδιαστικαί, μακραὶ καὶ καταιγιστικῶς ἐπαναλαμβανόμεναι διαφημήσεις, αἱ ὁποῖαι διακόπτουν καὶ τὴν ροὴν τῶν τηλεοπτικῶν σειρῶν κ.ἄ. Πάντα ταῦτα ἔφθειραν τὴν τηλεόρασιν καὶ τὴν κατέστησαν ἀπὸ πηγὴν χαρᾶς, πηγὴν θλίψεως, ὀργῆς (Trump), ἀποκρουστικήν, ἀδιάφορον καὶ ἀναξιόπιστον.

Ὑπάρχουν ὅμως εὐτυχῶς καὶ μερικὰ θέματα, τὰ ὁποῖα ἀναφέρονται εἰς τὴν χλωρίδα καὶ πανίδα τῆς γῆς, τὸν πολιτισμόν, τὴν ἱστορίαν καὶ νεωστὶ εἰς τὴν θρησκείαν (π.χ. TV-λειτουργίαι μετὰ φωτογραφιῶν μόνον (pars pro toto) πιστῶν “on line”, εὐλογίαι “per mail”)[1], τὴν ἐκπαίδευσιν, τὸν ἀθλητισμόν, διοργανώνονται φεστιβὰλ ταινιῶν διὰ τὴν φύσιν, ὅπως εἰς τὸ Taunus κ.ἄ.

Ἰδιαίτερον δὲ ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν μεταξὺ αὐτῶν καὶ αἱ σειραὶ μὲ τὰ ζῶα, τὰ πτηνά, τοὺς ἰχθεῖς καὶ ταῦτα δέ, μαρτυρίαι τῆς σοφίας τοῦ Δημιουργοῦ, ἐμφανίζοντας συνήθως σκηνὰς ἐκ τοῦ ζωϊκοῦ βασιλείου, φυσικὰς καὶ ἀνατριχιαστικάς, χάριν τῆς ὠμῆς καὶ μόνον ἐπιβιώσεως ἀσχέτων πρὸς τὴν ἀνθρωπίνην θηριωδίαν. Ἐπίσης προβάλλονται γραφικότατα τοπία, θάλασσαι, παγετῶνες, ὄρη, δάση, φυτά, ἄνθη κλπ. Ἀλλὰ προτιμῶνται ἐπίσης καὶ ταινίαι μὲ λοιπὰ θέματα ὡς τρόμου μετὰ τερατομόρφων θηρίων προϊστορικοῦ, φανταστικοῦ καὶ ἄλλου χαρακτῆρος, τοξικοῦ ἀνδρισμοῦ, βιασμῶν καὶ φόνων, ἀπότοκα τοῦ DNA “ἀρρώστων” διανοιῶν καὶ τῶν ταῦτα θεωμένων!

Διατί ὅμως ἐτοῦτα εἶναι ἑλκυστικά; Ὅπως ἓν παιδίον ἐνδιαφέρεται αὐτομάτως ὅταν δεῖ ἕναν σκώληκα εἰς τὴν βροχήν, τοῦτο συμβαίνει καὶ εἰς τοὺς μεγαλυτέρους. Βεβαίως ἡ τεχνικὴ παρουσιάζει καὶ θεάματα, τὰ ὁποῖα ἀνακόπτουν τὴν ἀναπνοήν. Παλαιότερον ἡ φύσις κατεγράφετο περισσότερον. Σήμερον οἱ παραγωγοὶ διηγοῦνται ἱστορίας. Καὶ οἱ φιλοθεάμωνες ἠμποροῦν νὰ αἰσθάνονται ὡς τμῆμα ἑνὸς μεγαλυτέρου συνόλου, ὅταν θεῶνται τὰς ταινίας εἰς μίαν μεγάλην ὀθόνην καὶ ἀπὸ κοινοῦ μὲ ἄλλους, ὅπως ἀκριβῶς καὶ εἰς τὴν κοινὴν προσευχὴν ἐν τῷ ναῷ.

Καὶ ἂν ὑπερτεροῦν αἱ μαγευτικαὶ εἰκόνες, ἡ καταστροφὴ τῆς φύσεως εἶναι ἓν τεράστιον θέμα μὲ τὴν ἐξαφάνισιν τῶν διαφόρων εἰδῶν τῆς πανίδος καὶ χλωρίδος, τὸ πρόβλημα τῶν ἀποβλήτων καὶ δὴ τῶν πλαστικῶν, τὴν ἄνοδον τῆς στάθμης τῶν θαλασσῶν μὲ τὴν τῆξιν τῶν παγετώνων, τὴν κλιματικὴν ἀλλαγὴν καὶ τὰς ὀλεθρίας συνεπείας των ἐπὶ τῶν δασῶν. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ταινίαι ντοκυμαντέρ τῆς δημιουργίας βιοτόπων καὶ χώρων διὰ τὰ ζῶα, καθὼς καὶ τῆς βιολογικῆς γεωργίας.

Βεβαίως ἡ φύσις εἶναι ἰδιαιτέρως ἑλκυστική, μόλις ὅμως κινηθεῖ ἡ κάμερα περιθωριακῶς πως τοῦ θέματος, τότε ἐμφανίζονται τὰ ἀπρόβλεπτα, στίφη τῶν τουριστῶν ἢ τὰ ἔργα πυρηνικῆς ἐνεργείας. Ὅμως πρέπει νὰ προβάλλονται καὶ αὐτὰ διὰ τὴν ἀφύπνισιν τῆς ἀγάπης καὶ τῆς κατανοήσεως πρὸς τὴν φύσιν, ἡ ὁποία εἶναι τόσον ὡραία καὶ τόσον ὀλίγα γνωρίζομεν δι’ αὐτήν, διαρκῶς ἀνακαλύπτοντες πλεῖστα ὅσα νέα ὅπως π.χ. τὸ πόσον εὐφυεῖς, καθαροὶ καὶ προσαρμόσιμοι εἶναι οἱ χοῖροι καὶ ἔχουν τόσας πικοιλίας! Ἢ πόσον χρησιμοποιοῦνται τὰ ρυάκια ὡς χῶρος ζωῆς, ἢ ποῖαι αἱ συνέπειαι τῆς ἐκμεταλλεύσεως τῶν ἀρχεγόνων δασῶν καὶ πάμπολλα ἄλλα ἐμπλουτίζοντα λίαν τὰς γνώσεις τῶν θεατῶν. Οὕτως μία τοιαύτη ταινία ντοκυμαντέρ, ἠμπορεῖ καὶ νὰ ἐπηρεάσει τινά, ὥστε νὰ ἀλλάξει τὴν ζωήν του καὶ κυρίως, ἐντονότερον νὰ προφυλάξει καὶ ἀγαπήσει τὴν φύσιν καὶ τὸ περιβάλλον.^[2] Ἐν αὐτῷ γὰρ οἱ πάντες ζῶμεν, κινούμεθα καί ἐσμεν (Πράξ. 17, 28).

Δόξᾳ τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν.

[1] – –, Neues Interesse an TV-Gottesdiensten. –, Abendsegen per Mail, Publik-Forum ἀρ. 5 (2020) 42.

[2] – M. Dobstadt, Warum sind Naturfilme so faszinierend, Ἔνθ. ἀνωτ. ἀρ. 5 (2020) 50.