Παρωχημένες και λανθασμένες γνωσιολογικές παραδοχές και οι συνέπειές τους
ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Πιστεύω πως ήταν λανθασμένες και οι δυο ενέργειες του ΥΠΠΑΝ, τόσο η απόφαση της 8ης Σεπτεμβρίου να αποσύρει το διδακτικό βιβλίο της Β Λυκείου στα Αγγλικά όσο και η προσπάθειά του την επομένη να κάνει διάκριση μεταξύ λογοκρισίας βιβλίου και λογοκρισίας σελίδων προκειμένου να υποστηρίξει πως οι κατηγορίες εναντίον του για εφαρμογή λογοκρισίας ήταν λανθασμένες. Η πικρή αλήθεια είναι ότι το ΥΠΠΑΝ εφάρμοσε εντελώς αδικαιολόγητα αυτό που κάνει κάθε χρόνο η τουρκοκυπριακή διοίκηση στα ελληνικά βιβλία Ιστορίας και Θρησκευτικών που προορίζονται για τα εγκλωβισμένα ελληνόπουλα του Ριζοκαρπάσου εκθέτοντας ανεπανόρθωτα την εκπαίδευση και την πολιτιστική πολιτική της Κύπρου.
Είναι φανερό ότι το ΥΠΠΑΝ στην περίπτωση αυτή ενήργησε με βάση τις επιβιώνουσες ακόμα στην Ελλάδα και στην Κύπρο γνωσιολογικές παραδοχές που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στους ελληνικούς εκπαιδευτικούς νόμους του 1834 και 1836 αντιστοίχως για τη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση .
Αυτές οι παραδοχές είναι οι εξής. Πρώτο, η γνωσιολογική αλήθεια είναι μια και απόλυτη, δεύτερο, οι μαθητές πρέπει να διδάσκονται αυτή την αλήθεια και να μην έρχονται καθόλου σε επαφή με διαφορετικές και άρα ψευτοαλήθειες, και τρίτο, αυτή την αλήθεια τη γνωρίζουν μόνο μερικοί σοφοί που πρέπει να επιλεγούν από το κράτος για να ετοιμάζουν τα διδακτικά βιβλία για τα ελληνόπουλα.
Αυτές οι τρεις παραδοχές υποβάλλουν και επιβάλλουν τις εξής εκπαιδευτικές πολιτικές:
Πρώτο, θα υπάρχει ένα μόνο διδακτικό βιβλίο για κάθε μάθημα, το οποίο θα χρησιμοποιείται τόσο για τη διδασκαλία όσο και για την αξιολόγηση.
Δεύτερο, το περιεχόμενο, τη δομή, τις ιδέες, τις έννοιες, τις αξίες, τις εκδοχές, τις απόψεις, τις δεξιότητες, και τις πληροφορίες που θα περιέχουν τα διδακτικά βιβλία θα τα αποφασίσουν οι σοφοί που θα επιλεγούν. Οι ίδιοι θα αποφασίσουν επίσης το ποσόν της ύλης και τον τρόπο παρουσίασης (εμφάσεις, φρασεολογία, λεξιλόγιο).
Τρίτο, σε περίπτωση που, κατά λάθος ή από ‘αντεθνική πρόθεση’ μιας κυβέρνησης της αντίθετης πολιτικής παράταξης, εγκριθεί βιβλίο που περιέχει πληροφορίες ή απόψεις διαφορετικές από τις επίσημα αποδεκτές ή χρησιμοποιεί ‘απαράδεκτη ‘ γλωσσική μορφή, το βιβλίο καταστρέφεται (βλέπε το διάταγμα Να καώσιν, 1921, Α.Δημαρά, 2,157 και το διάταγμα Προς πολτοποίησιν, 1965, Α. Δημαρά, 2,290).
Τέταρτο, το Υπουργείο έχει καθήκον να φροντίσει ώστε η γνώση αυτή να φτάνει στους μαθητές καθαρή και αμόλυντη από τυχόν αντίθετες απόψεις δασκάλων και καθηγητών. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος του δασκάλου και του καθηγητή είναι να διδάξουν το βιβλίο μένοντας πιστοί όχι μόνο στις ιδέες και απόψεις που περιέχει αλλά και στις εμφάσεις και τη φρασεολογία του. Δεν επιτρέπεται να υποστηρίξουν διαφορετική άποψη. Αν το κάνουν, το Υπουργείο θα το πληροφορηθεί από κάποιο ή κάποιους γονείς οι οποίοι θα το πληροφορηθούν από τα παιδιά τους και θα διαμαρτυρηθούν.
Πέμπτο, το Υπουργείο δεν μπορεί ουσιαστικά να υποβάλλει στις Παγκύπριες εξετάσεις ερωτήσεις κρίσεως εκτός του διδακτικού βιβλίου, γιατί θα υπάρξει πρόβλημα ‘’αλήθειας», δηλαδή σωστής απάντησης. Εφόσον το διδακτικό βιβλίο δεν περιέχει την απάντηση, κανενός η άποψη δεν γίνεται δεκτή. Άρα η αξιολόγηση μένει στον αέρα.
Μέσα σ’ αυτό το ιδεολογικό, γνωσιολογικό, νομικό και αξιακό πλαίσιο, το Υπουργείο καλείται από την κοινωνία να διδάξει την κριτική σκέψη στους μαθητές, έργο φυσιολογικά αδύνατο. Αυτό αποδεικνύεται έμμεσα και από την υπό συζήτηση χωρίς πολλή σκέψη απόφαση του Υπουργείου πρώτα να αφαιρέσει την επίμαχη σελίδα 36 του βιβλίου και ύστερα να αποσύρει το βιβλίο στερώντας από τα παιδιά τη θαυμάσια ευκαιρία να συζητήσουν στην ξένη γλώσσα σαν ώριμοι πολίτες την άποψη ενός ξένου βιβλίου για έναν Τούρκο πολιτικό ηγέτη και πιθανώς καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως η άποψη του βιβλίου είναι βασισμένη σε ελλιπή δεδομένα. Υπήρχε καλύτερη ευκαιρία για τους μαθητές της Β Λυκείου να ασκηθούν στην κριτική σκέψη και ταυτόχρονα να ασκηθούν στη χρήση της ξένης γλώσσας;
Οι εκπαιδευτικές και πολιτιστικές όμως επιπτώσεις από την επιμονή του Υπουργείου στη συνέχιση υιοθέτησης των ίδιων γνωσιολογικών παραδοχών στον σχεδιασμό και εφαρμογή της εκπαιδευτικής και πολιτιστικής πολιτικής είναι πολύ πιο βαθιές και μακροπρόθεσμες. Τα μηνύματα που εκπέμπονται από αυτή την απόφαση είναι ότι οι νέοι πρέπει να διαβάζουν μόνο βιβλία που περιέχουν τις δικές μας απόψεις, ότι όλα τα πράγματα είναι άσπρα ή μαύρα, καλά η κακά, σωστά ή λανθασμένα, την ίδια στιγμή που η καθημερινή πράξη μας διδάσκει πως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη και περίπλοκη και τίποτε δεν είναι απόλυτο, και η κοινωνία και η πολιτεία μας πιέζουν να ασκήσουμε τους νέους μας στην κριτική σκέψη.
O ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ είναι Πρώην Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου / Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
ΠΗΓΗ: paideia-news.com
