Πάπας Λέων 14ος : Η Σύνοδος της Νίκαιας πυξίδα προς την πλήρη ορατή ενότητα των χριστιανών.

Ρώμη, Νίκος Τζωΐτης

“Η Σύνοδος της Νίκαιας (325 μ.Χ.) εγκαινίασε μια συνοδική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Εκκλησία στην αντιμετώπιση θεολογικών και κανονικών ζητημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο”, υπογράμμισε ο Πάπας Λέων 14ος.  Μιλώντας σήμερα (7.6.2025), παραμονή της Πεντηκοστής, ο Ποντίφικας επεσήμανε ότι η Σύνοδος της Νίκαιας δεν μία Σύνοδος μεταξύ άλλων ή η πρώτη κατά σειρά, αλλά η κατεξοχήν Σύνοδος, η οποία κήρυξε τον κανόνα της χριστιανικής πίστης, την ομολογία πίστης των «318 Πατέρων».

Ο Πάπας μιλούσε σε όλους όσοι έλαβαν μέρος  στο Συμπόσιο «Η Νίκαια και η Εκκλησία της Τρίτης Χιλιετίας: Προς την Ενότητα Καθολικών-Ορθοδόξων», που διοργανώνεται από κοινού από το Οικουμενικό Ινστιτούτο Οικουμενικών Μελετών του Angelicum και τη Διεθνή Ορθόδοξη Θεολογική Ένωση.

Ο Πάπας Λέων 14ος και ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Εμμανουήλ

Επίσης, ο Πάπας επεσήμανε: 

*Η Σύνοδος της Νίκαιας δεν είναι απλώς ένα γεγονός του παρελθόντος, αλλά μια πυξίδα που πρέπει να συνεχίσει να μας καθοδηγεί προς την πλήρη ορατή ενότητα των χριστιανών. 

* Σε αυτό το έτος, όταν όλοι οι Χριστιανοί έχουν γιορτάσει το Πάσχα την ίδια ημέρα, θα ήθελα να επαναβεβαιώσω το άνοιγμα της Καθολικής Εκκλησίας στην επιδίωξη μιας οικουμενικής λύσης που ευνοεί έναν κοινό εορτασμό της ανάστασης του Κυρίου και έτσι δίνει μεγαλύτερη ιεραποστολική δύναμη στο κήρυγμά μας για «το όνομα του Ιησού και τη σωτηρία που γεννήθηκε από την πίστη στη σωτήρια αλήθεια του Ευαγγελίου».

*Η Σύνοδος της Νίκαιας εγκαινίασε μια συνοδική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Εκκλησία στην αντιμετώπιση θεολογικών και κανονικών ζητημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως παρατηρεί η Διεθνής Θεολογική Επιτροπή στο πρόσφατο έγγραφό της για τα 1700 χρόνια από τη Νίκαια, το έτος 2025 αποτελεί «μια ανεκτίμητη ευκαιρία να τονίσουμε ότι, αυτό που έχουμε κοινό είναι πολύ ισχυρότερο, ποσοτικά και ποιοτικά, από αυτό που μας χωρίζει. πιστεύουμε στον Τριαδικό Θεό.

*Παρατίθεται το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Πάπα 

Ειρήνη σε σας!

Σεβασμιώτατε,

Εξοχότατοι,

Διακεκριμένοι Καθηγητές,

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί και αδελφές,

Καλωσορίζω θερμά όλους εσάς που συμμετέχετε στο Συμπόσιο «Η Νίκαια και η Εκκλησία της Τρίτης Χιλιετίας: Προς την Ενότητα Καθολικών-Ορθοδόξων», που διοργανώνεται από κοινού από το Οικουμενικό Ινστιτούτο Οικουμενικών Μελετών του Angelicum και τη Διεθνή Ορθόδοξη Θεολογική Ένωση.  Με έναν ιδιαίτερο τρόπο, ο χαιρετισμός μου απευθύνεται στους εκπροσώπους των Ορθοδόξων και Ανατολικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, πολλοί από τους οποίους με τίμησαν με την παρουσία τους στη Λειτουργία των εγκαινίων του Ποντιφικάτου μου.

Πριν συνεχίσω τις επίσημες παρατηρήσεις μου, θα ήθελα απλώς να ζητήσω συγγνώμη που καθυστέρησα λίγο και επίσης να ζητήσω την υπομονή σας μαζί μου. Δεν είμαι ακόμα ένα μήνα στη νέα δουλειά, οπότε υπάρχουν πολλές μαθησιακές εμπειρίες.  Είμαι όμως πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι μαζί σας σήμερα το πρωί.

Χαίρομαι που βλέπω ότι το Συμπόσιο προσανατολίζεται αποφασιστικά προς το μέλλον.  Η Σύνοδος της Νίκαιας δεν είναι απλώς ένα γεγονός του παρελθόντος, αλλά μια πυξίδα που πρέπει να συνεχίσει να μας καθοδηγεί προς την πλήρη ορατή ενότητα των χριστιανών.  Η Α ́ Οικουμενική Σύνοδος είναι θεμελιώδης για την κοινή πορεία που έχουν αναλάβει μαζί Καθολικοί και Ορθόδοξοι από τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού. Για τις Ανατολικές Εκκλησίες, οι οποίες τιμούν τον εορτασμό της στο λειτουργικό τους ημερολόγιο, η Σύνοδος της Νίκαιας δεν είναι απλώς μία Σύνοδος μεταξύ άλλων ή η πρώτη κατά σειρά, αλλά η κατεξοχήν Σύνοδος, η οποία κήρυξε τον κανόνα της χριστιανικής πίστης, την ομολογία πίστης των «318 Πατέρων».

Τα τρία θέματα του Συμποσίου σας είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την οικουμενική μας πορεία.  Πρώτον, η πίστη της Νίκαιας.  Όπως παρατηρεί η Διεθνής Θεολογική Επιτροπή στο πρόσφατο έγγραφό της για τα 1700 χρόνια από τη Νίκαια, το έτος 2025 αποτελεί «μια ανεκτίμητη ευκαιρία να τονίσουμε ότι, αυτό που έχουμε κοινό είναι πολύ ισχυρότερο, ποσοτικά και ποιοτικά, από αυτό που μας χωρίζει.  Μαζί, πιστεύουμε στον Τριαδικό Θεό, στον Χριστό ως αληθινά ανθρώπινο και αληθινό Θεό και στη σωτηρία μέσω του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με τις Γραφές που διαβάζονται στην Εκκλησία και υπό την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος.  Μαζί, πιστεύουμε στην Εκκλησία, το βάπτισμα, την ανάσταση των νεκρών και την αιώνια ζωή». (Ιησούς Χριστός, Υιός του Θεού, Σωτήρας, ν. 43). Είμαι πεπεισμένος ότι επιστρέφοντας στη Σύνοδο της Νίκαιας και αντλώντας από αυτήν την κοινή πηγή, θα μπορέσουμε να δούμε υπό διαφορετικό πρίσμα τα σημεία που εξακολουθούν να μας χωρίζουν.  Μέσα από τον θεολογικό διάλογο και με τη βοήθεια του Θεού, θα αποκτήσουμε καλύτερη κατανόηση του μυστηρίου που μας ενώνει.  Γιορτάζοντας μαζί αυτή την πίστη της Νίκαιας και διακηρύσσοντάς την μαζί, θα προχωρήσουμε επίσης προς την αποκατάσταση της πλήρους κοινωνίας μεταξύ μας.

Το δεύτερο θέμα του Συμποσίου σας είναι η συνοδικότητα.  Η Σύνοδος της Νίκαιας εγκαινίασε μια συνοδική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Εκκλησία στην αντιμετώπιση θεολογικών και κανονικών ζητημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο.  Η συμβολή αδελφών αντιπροσώπων από τις Εκκλησίες και τις εκκλησιαστικές κοινότητες της Ανατολής και της Δύσης στην πρόσφατη Σύνοδο για τη Συνοδικότητα που πραγματοποιήθηκε εδώ στο Βατικανό ήταν ένα πολύτιμο ερέθισμα για μεγαλύτερο προβληματισμό σχετικά με τη φύση και την πρακτική της συνοδικότητας.  Το Τελικό Έγγραφο της Συνόδου σημείωσε ότι «ο οικουμενικός διάλογος είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη της κατανόησης της συνοδικότητας και της ενότητας της Εκκλησίας» και συνέχισε ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη «οικουμενικών συνοδικών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένων μορφών διαβούλευσης και διάκρισης σε θέματα κοινού και επείγοντος ενδιαφέροντος» (Για μια Συνοδική Εκκλησία: Κοινωνία, Συμμετοχή, Αποστολή, αρ. 138).  Ελπίζω ότι η προετοιμασία και ο κοινός εορτασμός της 1700ης επετείου της Συνόδου της Νίκαιας θα είναι μια προνοητική ευκαιρία «να εμβαθύνουμε και να ομολογήσουμε μαζί την πίστη μας στον Χριστό και να θέσουμε σε εφαρμογή μορφές συνοδικότητας μεταξύ των χριστιανών όλων των παραδόσεων» (βλ. ό.π., αρ. 139).

Το Συμπόσιο έχει ένα τρίτο θέμα που σχετίζεται με την ημερομηνία του Πάσχα.  Όπως γνωρίζουμε, ένας από τους στόχους της Συνόδου της Νίκαιας ήταν να καθορίσει μια κοινή ημερομηνία για το Πάσχα, προκειμένου να εκφράσει την ενότητα της Εκκλησίας σε όλη την οικουμένη.  Δυστυχώς, οι διαφορές στα ημερολόγιά τους δεν επιτρέπουν πλέον στους χριστιανούς να γιορτάζουν μαζί τη σημαντικότερη γιορτή του λειτουργικού έτους, προκαλώντας ποιμαντικά προβλήματα εντός των κοινοτήτων, διαιρώντας οικογένειες και αποδυναμώνοντας την αξιοπιστία της μαρτυρίας μας για το Ευαγγέλιο.  Έχουν προταθεί αρκετές συγκεκριμένες λύσεις που, σεβόμενες την αρχή της Νίκαιας, θα επέτρεπαν στους χριστιανούς να γιορτάζουν μαζί την «εορτή των εορτών».  Σε αυτό το έτος, όταν όλοι οι Χριστιανοί έχουν γιορτάσει το Πάσχα την ίδια ημέρα, θα ήθελα να επαναβεβαιώσω το άνοιγμα της Καθολικής Εκκλησίας στην επιδίωξη μιας οικουμενικής λύσης που ευνοεί έναν κοινό εορτασμό της ανάστασης του Κυρίου και έτσι δίνει μεγαλύτερη ιεραποστολική δύναμη στο κήρυγμά μας για «το όνομα του Ιησού και τη σωτηρία που γεννήθηκε από την πίστη στη σωτήρια αλήθεια του Ευαγγελίου» (Ομιλία προς τις Ποντιφικές Ιεραποστολικές Εταιρείες,  22 Μαΐου 2025).

Αδελφοί και αδελφές, αυτή την παραμονή της Πεντηκοστής, ας θυμόμαστε ότι η ενότητα για την οποία ποθούν οι Χριστιανοί δεν θα είναι πρωτίστως καρπός των δικών μας προσπαθειών, ούτε θα πραγματοποιηθεί μέσω κάποιου προκαθορισμένου μοντέλου ή σχεδίου. Αντίθετα, η ενότητα θα είναι ένα δώρο που θα ληφθεί «όπως θέλει ο Χριστός και με τα μέσα που θέλει» (Προσευχή για Ενότητα του Πατέρα Paul Couturier), με την εργασία του Αγίου Πνεύματος.  Και έτσι, αυτή τη στιγμή, θα σας προσκαλούσα όλους να σταθείτε όρθιοι, ώστε να μπορούμε να προσευχόμαστε μαζί για να ικετεύουμε το δώρο του Πνεύματος της ενότητας.  Η προσευχή που θα απαγγείλω ικετεύει την ενότητα του Πνεύματος σε μια προσευχή που προέρχεται από την ανατολική παράδοση:

Βασιλεύ ουράνιε, Παράκλητε, το Πνεύμα της αληθείας, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν, και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος, και σώσον, Αγαθέ, τας ψυχάς ημών. Αμήν.

Ο Κύριος να είναι μαζί σας. Η ευλογία του Παντοδύναμου Θεού, του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος  να έρχεται επάνω σας και να παραμένει μαζί σας για πάντα.  Αμήν. Σε ευχαριστώ πολύ.