Πανηγύρισε ο Πατριαρχικός Ναός στο Φανάρι

*Η ιστορία του Πατριαρχικού Ναού του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου

Σε Αναστάσιμη ατμόσφαιρα και με κατάνυξη πανηγύρισε σήμερα, 23 Απριλίου, Πέμπτη του Πάσχα, ο Πάνσεπτος Πατριαρχικός Ναός τον έφορο και προστάτη του, Άγιο Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο.

Της Θείας Λειτουργίας προεξήρχε ο Μητροπολίτης Ικονίου Θεόληπτος, και συμμετείχαν κληρικοί της Πατριαρχικής Αυλής.

Κατά τη διάρκειά της  Θ. Λειτουργίας τελέστηκε η ειθισμένη αρτοκλασία υπέρ των  όλων των ανά την οικουμένη προσφιλών τέκνων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος  παρέστη συμπροσευχόμενος από το Ι.Βήμα.

Ο Ναός του Αγ. Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου Γεωργίου είναι η πέμπτη Εκκλησία στην Κων/πολη που φιλοξενεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά τον 15ο αι.

Οι μετακινήσεις και περιπέτειες  του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά την διάρκειαν των αιώνων,  ιδιαιτέρως μετά την Άλωση είναι:
*Αγία Ειρήνη: «το Παλαιόν Πατριαρχείον».
*Αγία Σοφία: Από του Μ. Κωνσταντίνου (315) μέχρι το 1453.
*Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων Νικαίας (1205-1262)(Περίοδος Φραγκοκρατίας) .
*Άγιοι Απόστολοι: Από το 1453-1456.
*Μονή της Παμμακαρίστου: Από το 1456-1587.
*Θεοτόκος η Παραμυθία (τα οσπίτια των Βλάχων) Βλαχ-Σεράι: Από το 1587-1597.
*Άγιος Δημήτριος Ξυλοπόρτης: Από το 1597-1600.
*Άγιος Γεώργιος , Φανάρι  από  1600 μέχρι σήμερα.

Ο Άγιος Γεώργιος υπήρξε αρχικά Γυναικεία Μονή και μετετράπη σε Πατριαρχείο από τον Πατριάρχη Ματθαίο Β’ (1598-1601).

Η Εκκλησία ανακαινίστηκε το 1614 από τον Πατριάρχη Τιμόθεο Β’ . Μετά από πυρκαιά το 1720, επανακτίστηκε από τον Πατριάρχη Ιερεμία Γ’.   Το 1836, ανακαινίστηκε από τον Πατριάρχη Γρηγόριο ΣΤ’ και  περίπου προ εικοσαετίας από τον νυν Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Ο Πατριαρχικός Ναός είναι κλασσική τρίκλιτη βασιλική, χωρισμένη σε Νάρθηκα, κυρίως Ναό και Ιερό.

Στον νάρθηκα υπάρχουν εικόνες του Αγ. Γεωργίου και του Προφ. Ηλία, ο οποίος είναι ενδεδυμένος με γούνα, σε ανάμνηση των γουναράδων, με των οποίων τα έξοδα κατασκευάστηκε το σύστημα ύδρευσης στο Φανάρι.

1. Τό παλαιό παγκάρι
Τό 17ου αἰῶνα τό παγκάρι τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ κατασκευάστηκε ἀπό καρυδιά καί εἶναι διακοσμημένο μέ πέταλα ἀπό ἐλεφαντόδοντο σέ σχῆμα πενταγώνου, ἀντίγραφο πρώϊμης αἰγυπτιακῆς τέχνης.

2. Ο θρόνος
Ο Πατριαρχικός Θρόνος αποδίδεται από την παράδοση στον Αγ. Ιωάννη τον Χρυσόστομο (398-404), αλλά μία επιγραφή στο αέτωμα τον χρονολογεί το 1577.

Ο θρόνος είναι 4 μέτρα υψηλός κατασκευασμένος από καρυδιά, διακοσμημένος με ελεφαντόδοντο, σεντέφι και επιχρωματισμένο ξύλο, διαμορφωμένος σε σχήμα αμπέλου.

3. Το σύνθρονο

Εντός του Ιερού Βήματος, όπισθεν της Αγ. Τραπέζης, το σύνθρονο αποτελείται από υπερυψωμένο μαρμάρινο Πατριαρχικό Θρόνο περιβαλλόμενο από ξύλινα στασίδια για τα μέλη της Ιεράς Συνόδου. Χρονολογείται στις αρχές του 5ου αιώνα και επ αυτού εκάθησε πιθανόν ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

4. Ο άμβων

Ο άμβων αποδίδεται στον Αγ. Ιωάννη τον Χρυσόστομο, αλλά μία επιγραφή τον προσδιορίζει χρονολογικά στην εποχή του Πατριάρχου Γαβριήλ (1702-07). Είναι διπλωμένος γύρω από μία κολώνα, κατασκευασμένος από καρυδιά και σεντέφι, και διακοσμημένος με σχέδιο κλήματος.

5. Τα ψαλτήρια

Τα δύο ψαλτήρια είναι κειμηλία τα οποία μεταφέρθηκαν από την Μονή Παναγίας Καμαριωτίσσης (της Χάλκης). Είναι κατασκευασμένα από καρυδιά και διακοσμημένα με ελεφαντόδοντο.

6. Τό τέμπλο

Τό τέμπλο τό ὁποῖο διαχωρίζει τόν κυρίως Ναό ἀπό τό Ἱερό Βῆμα εἶναι τοῦ 18ου αἰῶνα, συνδυασμός Βυζαντινῆς καί Ἀναγεννησιακῆς, καθώς καί Μπαρόκ καί Ὀθωμανικῆς τέχνης. Ξυλόγλυπτο καί πρόσφατα ἐπιχρυσωμένο, εἶναι χωρισμένο σέ τρία ἐπίπεδα.

7. Τρεις σημαντικές εικόνες

Δύο σημαντικές εικόνες στο δεξιό κλίτος προηγούνται χρονικώς μερικών εικονογραφιών της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας. Η 11ου αιώνα ψηφιδωτή εικόνα της Παναγίας Παμμακαρίστου εικονίζει την Μητέρα του Θεού με το Θείο Βρέφος.

Ως προστάτρια εικόνα του Πατριαρχικού Ναού της Παναγίας Παμμακαρίστου (1486-1587), μεταφέρθηκε στους μεταγενέστερους Πατριαρχικούς Ναούς. Η 11ου αιώνα ψηφιδωτή εικόνα του Αγ. Ιωάννου του Βαπτιστού ήταν επίσης αρχικά στην Εκκλησία της Παναγίας της Παμμακαρίστου.

Στο αριστερό κλίτος, η εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης, γνωστή για τις θαυματουργικές της ιδιότητες, μεταφέρθηκε από την Κύζικο. Καλυμμένη με χρυσό και ασήμι, χρονολογείται πριν το 14ο αι.

8. Τρεις σημαντικοί άγιοι επίσκοποι
Όπως οι Εικόνες, έτσι και τα Λείψανα κατέχουν κεντρική θέση στη λατρεία της Εκκλησίας, υπογραμμίζοντας τη μεταμόρφωση του υλικού κόσμου από τη θεία χάρη. Οι τρεις Ιεράρχες – Βασίλειος ο Μέγας, Ιωάννης ο Χρυσόστομος και Γρηγόριος ο Θεολόγος – είναι οι πιο σημαντικοί θεολόγοι της αρχαίας Εκκλησίας. Εορτάζουν τη 30η Ιανουαρίου.

Τον Νοέμβριο του 2004, τα λείψανα των Αρχιεπισκόπων Κων/πόλεως Γρηγορίου του Θεολόγου (329-90) και Ιωάννου του Χρυσοστόμου (347-407) επέστρεφησαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος προεξήρχε της τελετής επιστροφής των λειψάνων, τα οποία εδώρησε ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’. Τα λείψανα είχαν μεταφερθεί από την Κωνσταντινούπολη στη Ρώμη μετά την 4η Σταυροφορία. Σήμερα φυλάσσονται στην αριστερή πλευρά του Ναού. Πιο πρόσφατα επεστράφησαν και λείψανα του Μ. Βασιλείου.

9. Τρεις σημαντικές αγίες γυναίκες
Τα λείψανα της Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας (4ος αι.), η οποία εορτάζει την 11η Ιουλίου και 16η Σεπτεμβρίου, είναι πολύτιμος πνευματικός θησαυρός.

Η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ, σύζυγος του Λέοντος του Σοφού (886-911), εορτάζει τη 16η Δεκεμβρίου.
Κατά την παράδοση, τα τρίτα λείψανα θεωρούνται ότι ανήκουν εις την Αγ. Σολομονή, μητέρα των Επτά Μακκαβαίων, αλλά πιθανόν να ανήκουν στην Μαρία Σαλώμη, μία από τις Μυροφόρες γυναίκες.

10. Η στήλη της φραγγελώσεως

Πλησίον των λειψάνων των Αγίων Γυναικών το τμήμα της στήλης της φραγγελώσεως, επί της οποίας ο Χριστός μαστιγώθηκε, είναι το αρχαιότερο ιερό κειμήλιο και μεταφέρθηκε στην Κων/πολη από την Αγία Ελένη μετά από επίσκεψή της εις τους Αγίους Τόπους. Άλλα δύο τμήματα φυλάσσονται στα Ιεροσόλυμα και στην Ρώμη.  

         Η κεντρική πύλη προς το εσωτερικό του Πατριαρχικού Ναού

Η κεντρική πύλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εδώ στις 10 Απριλίου 1821 , ανήμερα του Πάσχα οι  Οθωμανοί κρέμασαν τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’. Έκτοτε η πύλη παραμένει κελειστή

Άποψη του Πατριαρχικού Ναού από ανατολάς

*Χρήσιμο ανάγνωσμα αποτελεί το βιβλίο του π.  Ιωάννη Χρυσαυγή, “Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχείο Σήμερα: Ἱστορικά Ἑλληνορθόδοξα Προσκυνήματα τής Πόλεως, Λονδον Εδιτιονς, 2014”.

Η σημερινή Θεία Λειτουργία στο Φανάρι