ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ, Φυσιοθεραπεία, πηγή ευημερίας
Του Δημήτρη Σωκράτους PhD(can)
Από το 1996 η 8η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Φυσιοθεραπείας, που είναι και η ημέρα ίδρυσης της Παγκόσμιας Φυσιοθεραπείας το 1951. Η συγκεκριμένη ημέρα σηματοδοτεί την ενότητα και την αλληλεγγύη της παγκόσμιας κοινότητας φυσιοθεραπευτών και δίνει την δυνατότητα αναγνώρισης του έργου στο οποίο επιτελούν οι φυσιοθεραπευτές τόσο για τους ασθενείς, αλλά όσο και για την επιστημονική κοινότητα. Έχοντας την Παγκόσμια Ημέρα Φυσιοθεραπείας ως επίκεντρο, η Παγκόσμια Φυσιοθεραπεία στοχεύει να υποστηρίξει τις οργανώσεις-μέλη της, στις προσπάθειές τους να προωθήσουν το επάγγελμα, να επιδείξουν το σημαντικό ρόλο της φυσιοθεραπείας στην υγεία και την ευημερία του παγκόσμιου πληθυσμού και να επιδείξουν τη σημαντικότητα του επαγγέλματος στις πολιτικές ηγεσίες που είναι υπεύθυνες για τη χάραξη πολιτικής.
Η φυσιοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την φυσική αποκατάσταση της υγείας και βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, τα οποία ανανεώνονται συνεχώς, ακολουθώντας επιστημονικά πρωτόκολλα και κατευθυντήριες γραμμές. Στόχος της φυσιοθεραπείας είναι η βελτίωση, η διατήρηση και η αποκατάσταση της μέγιστης λειτουργικής ικανότητα ενός ατόμου και παράλληλα είναι ένα μέσο υποστήριξης και ενθάρρυνσης της ψυχολογικής και κοινωνικής κατάστασης προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής. Mέσω ειδικών χειρισμών και εξειδικευμένου εξοπλισμού η φυσιοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση και θεραπεία των ακριβών αιτιών διαφόρων κλινικών συμπτωμάτων, στην προώθηση της αποκατάστασης μετά από ατυχήματα και χειρουργικές επεμβάσεις και συμβάλει επίσης στην αντιμετώπιση νευρολογικών και άλλων διαταραχών του ανθρώπινου σώματος. Ακόμη, μπορεί να εφαρμοστεί μεμονωμένα ως μια ξεχωριστή διαδικασία σε ένα πλάνο αποθεραπείας ή σε συνδυασμό με άλλους επαγγελματίες υγείας που αποτελούν τη διεπιστημονική ομάδα και έχουν ως σκοπό την καλύτερη και πιο ποιοτική διαχείριση της κατάστασης του ατόμου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η φυσιοθεραπεία είναι από τα λίγα επαγγέλματα υγείας που μπορεί να εφαρμοστεί σε ασθενείς όλων των ιατρικών ειδικοτήτων, Ορθοπεδική, Νευρολογία, Γενική Χειρουργική, Νευροχειρουργική, Καρδιοχειρουργική, Παιδιατρική, Πνευμονολογία, Ουρολογία και άλλες.
Στην Κύπρο σύμφωνα με τον Περί Εγγραφής Φυσιοθεραπευτών Νόμο 140/89, καθιδρύθηκε το 1989 ο Παγκύπριος Σύλλογος Φυσιοθεραπευτών και μέλη του είναι όλοι οι εγγεγραμμένοι στο μητρώο φυσιοθεραπευτές που ασκούν το επάγγελμα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Όλοι οι εγγεγραμμένοι φυσιοθεραπευτές ειδικεύονται στην παθολογία της ανθρώπινης κίνησης και της φυσικής δραστηριότητας και έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν σε δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια, σε ιδιωτικά εργαστήρια φυσιοθεραπείας, σε ειδικούς φορείς όπως γηροκομεία, ειδικά σχολεία και κέντρα αποκατάστασης ατόμων με αναπηρίες.
Από το 1996, στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) λειτουργεί η Μονάδα Φυσιοθεραπείας η οποία προσφέρει τις υπηρεσίες της σε πάνω από 500 ασθενείς το χρόνο. Οι φυσιοθεραπευτές του ΙΝΓΚ είναι εξειδικευμένοι στη διαχείριση και αντιμετώπιση ασθενών με χρόνια νευροεκφυλιστικά, νευρομυϊκά και γενετικά νοσήματα, καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν μια σημαντική ποσότητα πληροφοριών που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασμό ενός προγράμματος αποκατάστασης ή/και συντήρησης των ατόμων αυτών. Επιπλέων, εκτός από την αντιμετώπιση των διάφορων διαταραχών κίνησης (π.χ. σπαστικότητα, δυστονία, τρόμος, αταξία κ.ά.) που προέρχονται από την παθοφυσιολογία της πάθησης, έχουν να διαχειριστούν και τις γνωστικές, νευροψυχολογικές και μυοσκελετικές διαταραχές που παρουσιάζονται. Το γεγονός αυτό κάνει το έργο των φυσιοθεραπευτών ακόμη πιο αξιόλογο και πιο σημαντικό.
Οι υπηρεσίες φυσιοθεραπείας του ΙΝΓΚ εξυπηρετούν ένα μεγάλο όγκο ασθενών που πάσχουν από χρόνια νευροεκφυλιστικά, νευρομυϊκά και γενετικά νοσήματα. Κατά κύριο λόγο επισκέπτονται το φυσιοθεραπευτήριο γύρω στους 150 ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση, 80 ασθενείς με τη Νόσο του Πάρκινσον, περίπου 60 ασθενείς το χρόνο που πάσχουν από τη Νόσο του Κινητικού Νευρώνα, γύρου στους 100 ασθενείς με Μυασθένεια Γκραβις ή άλλου είδους Μυοπάθειες και ένας αριθμός μεταξύ 150 και 200 ασθενών που πάσχουν από άλλες νευρολογικές διαταραχές και σπάνιες παθήσεις όπως είναι η νόσος του Huntington, Αταξίες, Αμυλοείδωση, Πολυνευροπάθειες κ.ά.
Η συμβολή της φυσιοθεραπείας στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της κλινικής εικόνας των ασθενών με νευρολογικές διαταραχές έχει αλλάξει κατά πολύ τις τελευταίες δεκαετίες καθώς οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις έχουν καταστήσει δυνατή την καλύτερη κατανόηση της παθολογίας όλων αυτών των νοσημάτων. Οι φυσιοθεραπευτές του ΙΝΓΚ λαμβάνοντας υπόψη τις κατά καιρούς ανάγκες των ασθενών και των ευρημάτων μέσα από τις κλινικές αξιολογήσεις τόσο των ιδίων, αλλά όσο και των νευρολόγων του ΙΝΓΚ, σχεδιάζουν εξατομικευμένα προγράμματα αποκατάστασης και κλινικής άσκησης. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε πάθησης και της πρόγνωσης του κάθε ασθενή ξεχωριστά, είναι και ο τρόπος προσέγγισης χρησιμοποιώντας τεχνικές και μεθόδους που βοηθούν στην αναδιοργάνωση του εγκεφάλου και των μηχανισμών ελέγχου της κινητικότητας, στην επανεκπαίδευση των σωστών προτύπων κίνησης και βάδισης, στη συντήρηση ή βελτίωση των κινητικών και γνωστικών τους δεξιοτήτων και στη μείωση των ανεπιθύμητων συμπτωμάτων (π.χ. πόνος) με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Στα πλαίσια της βελτίωσης της ποιότητας ζωής και της σφαιρικής αντιμετώπισης των ασθενών που πάσχουν από χρόνια νευρολογικά νοσήματα είναι και η σωστή αξιολόγηση και αντιμετώπιση της λειτουργικότητας και των συνθηκών διαβίωσής τους. Η ακριβής αξιολόγηση και η εκπαίδευση στη σωστή χρήση των εξειδικευμένων τροχοκαθισμάτων και βοηθημάτων βάδισης είναι ακόμη ένα από τα καθήκοντα των φυσιοθεραπευτών του ΙΝΓΚ με σκοπό τη διευκόλυνση των καθημερινών λειτουργικών δραστηριοτήτων και της φροντίδας τους. Η σωστή επιλογή και χρήση ενός τροχοκαθίσματος και ενός βοηθήματος βάδισης, δίνει στο άτομο τη δυνατότητα να φτάσει ευκολότερα στο ανώτερο λειτουργικό του επίπεδο και συμβάλει στην βελτίωση της συμμετοχής του στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής.
Όπως έχει προαναφερθεί, η προσφορά των φυσιοθεραπευτών επεκτείνεται και στην επιστημονική κοινότητα. Το επάγγελμα της φυσιοθεραπείας εξελίσσεται συνεχώς και είναι βασισμένο πάνω σε τεκμηριωμένες κατευθυντήρες οδηγίες, που αναδεικνύονται μέσα από επιστημονικές έρευνες. Έτσι και η Μονάδα Φυσιοθεραπείας του ΙΝΓΚ προτείνει και συμμετέχει σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα που σχετίζονται με τη νευροαποκατάσταση. Ενδεικτικά είναι τα δύο ερευνητικά προγράμματα που σχεδιάστηκαν για να τρέξουν εντός του 2022. Το ένα αφορά τη χρήση συγκεκριμένων ασκήσεων οι οποίες σκοπεύουν να βελτιώσουν την παρούσα κλινική κατάσταση των ατόμων με Πολλαπλή Σκλήρυνση, αλλά και στην ποιοτικότερη αποκατάσταση σε πιθανή μελλοντική υποτροπή της ασθένειας. Η δεύτερη ερευνητική μελέτη αφορά την επίδραση της εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality) ως εργαλείο αποκατάστασης σε άτομα με τη νόσο του Πάρκινσον.
Οι στόχοι και οι ρόλοι της Φυσιοθεραπείας ως μιας ανεξάρτητης επιστήμης που αφορά την υγεία είναι πολυδιάστατοι και αφορούν τη πρόληψη και αποκατάσταση ασθενών, τη συμβουλευτική και την εκπαίδευση ασθενών για την αντιμετώπιση της νόσου και τη συμμετοχή σε επιστημονικές μελέτες. Τα βασικότερα όπλα ενός φυσιοθεραπευτή στην αξιολόγηση, στον σχεδιασμό και αποτελεσματική εκτέλεση ενός πλάνου αποκατάστασης είναι η συνεχής μελέτη, εκπαίδευση και αναβάθμιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων του.
Ο Δημήτρης Σωκράτους PhD(can) είναι
Ανώτερος Φυσιοθεραπευτής στο
Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου
