Παχυσαρκία: Ο σιωπηλός «συνεργός» της Covid-19
Της δρος Ελένης Καραφώκα – Μαύρου
Η επέλαση της πανδημίας του COVID-19 θα καταγραφεί στην ιστορία ως το γεγονός που άλλαξε δραματικά την ζωή μας, σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2020 ήταν η χρονιά, που οι κάτοικοι του πλανήτη υποχρεώθηκαν να περιοριστούν στα σπίτια τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα και να διαχειριστούν μία εντελώς διαφορετική καθημερινότητα.
Ο νέος και άγνωστος ιός SARS-COV-2 μας βρήκε εντελώς απροετοίμαστους και με μηδενική ανοσία εναντίον του. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, συσπειρώθηκε και επικέντρωσε τις δυνάμεις της, στην προσπάθεια να διαχειριστεί τον τεράστιο όγκο ασθενών που προκάλεσε η πανδημία. Αρχικά παλέψαμε στο σκοτάδι. Στην πορεία και όσο «οι μάχες μαίνονταν στα νοσοκομεία και στις μονάδες εντατικής θεραπείας», άρχισαν να συρρέουν επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τα χαρακτηριστικά του ιού και της νόσου. Αρκετά νωρίς ξεκαθάρισαν και οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο, ένας ασθενής να νοσήσει πιο βαριά από κάποιον άλλο.
Στο πρώτο τρίμηνο της πανδημίας ήταν ήδη εμφανές ότι η παχυσαρκία, αλλά και οι ασθένειες που την συνοδεύουν όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και οι παθήσεις της καρδιάς, αυξάνουν κατακόρυφα την πιθανότητα τα άτομα αυτά να εκδηλώσουν την νόσο COVID-19, με βαρύτερη συμπτωματολογία. Ταυτόχρονα παρατηρήθηκαν μειωμένα ποσοστά θετικής έκβασης σε αυτή την ομάδα. Τα δεδομένα ήταν σε συμφωνία με καταγραφές από προηγούμενη πανδημία γρίπης, από τον ιό Η1Ν1 το 2009.
Η παχυσαρκία εξελίσσεται σε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του 21ου αιώνα για τον τομέα της δημόσιας υγείας. Τα δεδομένα δείχνουν ότι είναι υπεύθυνη για το 5% του συνόλου των θανάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ το οικονομικό κόστος διαχείρισης των επιπτώσεων της ανέρχεται σε 2 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά έτος, ποσόν που αντιστοιχεί στο 2,8% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Στην παρούσα φάση περίπου το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι παχύσαρκοι, όμως πιο ανησυχητική είναι η πρόβλεψη ότι μέχρι το 2030 το ποσοστό αυτό θα φτάσει το 50%.
Η παχυσαρκία συνοδεύει την εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού. Η υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους οφείλεται στην αυξημένη πρόσληψη υπερθερμιδικών τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά και ζάχαρη, σε συνδυασμό με την μειωμένη κατανάλωση θερμίδων, λόγω του καθιστικού τρόπου ζωής και εργασίας. Η πανδημία COVID-19 επιδείνωσε δραματικά τα πιο πάνω δεδομένα και ανέδειξε πόσο επικίνδυνη είναι η παχυσαρκία, αλλά και πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη για αποτελεσματική και μόνιμη αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η βαριατρική χειρουργική προτείνει μια γκάμα από βαριατρικές επεμβάσεις σε ασθενείς, οι οποίοι αποτυγχάνουν να ελέγξουν το βάρος τους με συντηρητικά μέτρα. Κάθε μία από αυτές έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή της μίας έναντι της άλλης επέμβασης, λαμβάνουν υπόψη τον κάθε ασθενή ξεχωριστά, τα ποσοστά μετεγχειρητικών επιπλοκών, το κόστος κάθε μίας από αυτές και φυσικά την προτίμηση του ασθενούς. Σημαντικό ρόλο έχει ο Δείκτης Μάζας Σώματος του ασθενούς (ΒΜΙ= βάρος kg/ ύψος cm2), ως δείκτης του επιπλέον βάρους από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί ο ασθενής, όπως και η προσωπικότητα του ασθενούς και η ικανότητα του να πειθαρχεί σε αυστηρές διατροφικές οδηγίες και σε ριζικές αλλαγές του τρόπου ζωής του.
Η Επιμήκης Γαστροπτύχωση ή Gastric Plication είναι μία εναλλακτική χειρουργική πρόταση και κατατάσσεται στην ομάδα των χειρουργείων περιοριστικού τύπου. Ο χειρουργικός στόχος εστιάζεται στον περιορισμό της χωρητικότητας του στομάχου στα 120-150 ml, εφόσον αυτό αναδιπλώνεται και ράβεται κατά μήκος του επιμήκους άξονα του με αποτέλεσμα να περιορίζεται σε ένα στενό σωλήνα. Με την μέθοδο αυτή, στα δύο πρώτα χρόνια μετά το χειρουργείο χάνεται περίπου το 60% από το επιπλέον βάρος λόγω μειωμένης λήψης τροφής. Η επιτυχία της επέμβασης απαιτεί συμμόρφωση και συνεργασία του ασθενούς.
Το χειρουργείο γίνεται Λαπαροσκοπικά ή Ρομποτικά. Οι ασθενείς μένουν στο νοσοκομείο για δύο-τρείς μέρες και εξέρχονται με αυστηρές διατροφικές οδηγίες, τις οποίες χρειάζεται να ακολουθήσουν πιστά για δύο περίπου μήνες. Στην πρώτη φάση λαμβάνεται τροφή σε υγρή μορφή. Η σύσταση των τροφών αλλάζει ανά δεκαπενθήμερο μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα όπου ο ασθενής μπορεί να τρώει κανονικές τροφές αλλά, πάντα σε μικρή ποσότητα. Σε όλο αυτό το διάστημα, αλλά και για όσο διάστημα ο ασθενής χάνει βάρος, χρειάζεται υποστήριξη με βιταμίνες και απαραίτητα ιχνοστοιχεία προκειμένου να διατηρηθεί το σώμα του σε καλή και λειτουργική κατάσταση. Για τον λόγο αυτό, μετά τον πρώτο μήνα συνιστάται συνεργασία με κλινικό διατροφολόγο.
Η επέμβαση απευθύνεται σε άτομα με BMI μεταξύ 35 και 40. Στα πλεονεκτήματα της είναι το γεγονός ότι δεν μένει ξένο σώμα στο ασθενή (π.χ. γαστρικός δακτύλιος), δεν αλλάζει η πορεία της τροφής όπως στο γαστρικό bypass, δεν αφαιρείται τμήμα του στομάχου (π.χ. sleeve gastrectomy), είναι αναστρέψιμη υπό προϋποθέσεις και για όλους του πιο πάνω λόγους έχει λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές. Το μειονέκτημα της είναι ότι μιμείται, αλλά συνήθως δεν φτάνει τα αποτελέσματα της επέμβασης Γαστρικό Μανίκι (Sleeve Gastrectomy), όσον αφορά την απώλεια πλεονάζοντος βάρους.
Το ρομποτικό σύστημα Da Vinci εδώ έχει εξαιρετική εφαρμογή. Τα αρθρωτά εργαλεία και η ελεγχόμενη, τρισδιάστατη και μεγεθυμένη εικόνα, επιτρέπει στον ρομποτικό χειρουργό να εκτελέσει δύσκολους χειρισμούς με ακρίβεια κλάσματος του χιλιοστού. Δεδομένου ότι η επιτυχία της επέμβασης εξαρτάται από την τοποθέτηση μεγάλου αριθμού ραμμάτων κατά μήκος του στομάχου, η χρήση του ρομποτικού συστήματος αποδεικνύεται πολύτιμη.
*Η δρ. Ελένη Καραφώκα – Μαύρου είναι Χειρουργός Πεπτικού συστήματος, εξειδικεύεται στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Χειρουργική και στη Χειρουργική Ογκολογία.
