Ουκρανός ελληνιστής – «Για τη Ρωσία είναι πόλεμος ντροπής»
Ο Ουκρανός ελληνιστής Αντρίι Σαβένκο σχολιάζει με Νίκο Καζαντζάκη την εισβολή στη χώρα του. -Έχει συγγράψει επιστημονικά άρθρα και βιβλία για τον Κάλβο, τον Καβάφη, τον Σεφέρη και άλλους Έλληνες λογοτέχνες.
Του Νικόλα Ζώη*
Γεννήθηκε στη σοβιετική Ουκρανία μία δεκαετία πριν από την περεστρόικα, γνώρισε από κοντά την Ελλάδα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, όταν ήρθε με υποτροφία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εντόπισε ομοιότητες στη σύγχρονη ιστορία των δύο χωρών, ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα και πλέον τα επιστημονικά άρθρα και τα βιβλία του έχουν τίτλους όπως «Ο Κ. Καβάφης και η ποιητική της αμφιβολίας», «Η ερμηνεία της προσωπικότητας του Ορέστη στο “Μυθιστόρημα” του Γ. Σεφέρη» και «Ο ποιητής ως προφήτης: παράλληλα μοτίβα στα έργα των Τ. Σεβτσένκο, Α. Κάλβου και Π. Β΄ Πέτροβιτς-Νιέγος».
Τι είδους πόλεμος είναι αυτός κατά τη γνώμη του; «Για τη Ρωσία», αποκρίνεται ο Αντρίι Σαβένκο, «είναι ένας πόλεμος ντροπής. Για την Ουκρανία είναι ένας πόλεμος αξιοπρέπειας. Επειτα από τόσες μέρες, βλέπουμε ότι ο ιμπεριαλιστικός, διαστρεβλωμένος “αντιφασισμός” του Πούτιν έχει βρει απέναντί του τον πατριωτικό πόλεμο των Ουκρανών πολιτών, οι οποίοι ζουν σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, μιλούν διάφορες γλώσσες και ο καθένας και η καθεμία ζητούν την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους».
Τι συναισθήματα του προκαλεί ο ισχυρισμός της ρωσικής πλευράς ότι η Ουκρανία έχει εκφασιστεί; «Οι εικόνες από τις βομβαρδισμένες πόλεις», λέει ο καθηγητής, «δείχνουν ξεκάθαρα ποιος έχει χάσει το ανθρώπινό του πρόσωπο, ποιος είναι φορέας μιας μισανθρωπικής ιδεολογίας. Πίσω από την παραπληροφόρηση διαφαίνεται ποιος χρησιμοποιεί την γκεμπελική προπαγάνδα, ποιος γελάει πάνω από τα σώματα και μετατρέπει τη χώρα σε ένα θέατρο πολέμου, ποιος ήρθε σε έναν ξένο τόπο με τον “ιερό σκοπό” της αποναζιστοποίησης και τώρα πλάθει παραμύθια για χημικά εργαστήρια με βιολογικά όπλα που επιλεγμένα θα σκοτώσουν τους Ρώσους. Πιο σημαντική είναι η ερώτηση: γιατί τόσοι Ελληνες έπεσαν στην παγίδα αυτή και παίρνουν την πλευρά του εγκληματία, του βιαστή και του κατακτητή;» αναφέρει ο καθηγητής. «Γιατί ένα μέρος της ελληνικής Αριστεράς μοιάζει σαν να υποστηρίζει ένα δικτάτορα που κατασκεύασε ένα κράτος ύπουλου τρόμου και ιδεολογικής ψύχωσης, που χτίζει μια “ΕΣΣΔ 2.0” όπου θα βασιλεύει η Gazprom και όχι το προλεταριάτο; Είμαι πολύ χαρούμενος που σε αυτή την μπόρα μισαλλόδοξου λόγου ακούγονται οι φωνές του Απόστολου Δοξιάδη, του Στέλιου Ράμφου, του Αλέξανδρου Μασσαβέτα και πολλών άλλων, οι οποίοι, πιστοί στην παράδοση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και του Διαφωτισμού, αντιστέκονται στα ψεύδη και στη χειραγώγηση. Ο πόλεμος που γίνεται αφορά όλον τον κόσμο, επειδή είναι πόλεμος αξιών. Σε όλους τους πολέμους, είναι και οι αξίες που διακυβεύονται».
Ο αμυνόμενος λαός
Κρίσιμη επίσης είναι η συσπείρωση, η αυτοοργάνωση του αμυνόμενου λαού. Ο Αντρίι Σαβένκο τις βλέπει να ενισχύονται: «Ως άνθρωπος που αναγκαστικά έφερε την οικογένειά του στη δυτική Ουκρανία», αφηγείται, «έχω γίνει μάρτυρας της απίστευτης καλοσύνης και αλληλεγγύης των συμπολιτών μου. Μένεις σε άγνωστους ανθρώπους που σε βλέπουν σαν συγγενή. Ολες οι υποδομές λειτουργούν με έναν αρμόζοντα τρόπο, χωρίς τη συνηθισμένη αργοπορία. Οι κάτοικοι δημιουργούν συλλογικότητες και λύνουν από κοινού τα προβλήματά τους. Οσοι δεν πολεμούν συμμετέχουν στο εθελοντικό κίνημα: οι γιατροί θεραπεύουν, οι ποιητές πραγματοποιούν δημόσιες αναγνώσεις στο YouTube, οι φουρνάρηδες ψήνουν ψωμιά και οι ταξιτζήδες βοηθούν στις εκκενώσεις των επικίνδυνων περιοχών». Συμβαίνει άραγε το ίδιο και στα συνήθως αγνοημένα από τα ΜΜΕ χωριά της Ουκρανίας; «Τα κατεχόμενα χωριά, όπως και οι πόλεις, βιώνουν μια ανθρωπιστική καταστροφή, αν και βλέπετε ότι στη Χερσώνα ο άοπλος κόσμος βγαίνει στους δρόμους για να σταματήσει τους κατακτητές. Στα ελεύθερα χωριά, από την άλλη, οι αγρότες σκέφτονται πώς θα καταφέρουν να καλλιεργήσουν τη γη και πώς θα οδηγήσουν το τρακτέρ με το όπλο στο χέρι».
Εχει μια δύναμη η τελευταία εικόνα και με μια τέτοια ακόμα κλείνει τη συζήτησή μας ο Αντρίι Σαβένκο όταν του ζητάμε να επιλέξει ένα απόσπασμα από την ελληνική λογοτεχνία για να σχολιάσει όσα συμβαίνουν: «Είναι από τον “Καπετάν Μιχάλη” του Νίκου Καζαντζάκη», λέει ο καθηγητής, «όπου, τις παραμονές της κρητικής εξέγερσης, ο μουλάς καλεί τους Τούρκους να σκοτώσουν τους χριστιανούς, παραπέμποντας στις σούρες του Κορανίου. Ενας Τούρκος γαιοκτήμονας του λέει ότι το ιερό βιβλίο μιλάει για τα πάντα· εκείνος που θέλει να σκοτώσει διαβάζει “Σκότωσε!”, εκείνος όμως που θέλει ειρήνη διαβάζει “Αγάπησε τον διπλανό σου”». Και αν έπρεπε να διαλέξει αντίστοιχα και ένα έργο της ουκρανικής λογοτεχνίας; «Από τα χρόνια του Μαϊντάν, για κάθε Ουκρανό έγινε επίκαιρο το έργο του εθνικού μας ποιητή, Ταράς Σεβτσένκο. Αλλά τώρα, σκέφτομαι έναν αγαπημένο μου ποιητή, που ανήκε στη λεγόμενη “εκτελεσμένη ουκρανική αναγέννηση” του 1920, της οποίας οι περισσότεροι καλλιτέχνες δολοφονήθηκαν στα γκουλάγκ από τους σταλινιστές. Ονομάζεται Παυλό Τυτσύνα. Οι στίχοι του λένε: “Είμαι ο ίδιος ο λαός, που η ισχύς του Δίκιου του δεν κατακτήθηκε από κανέναν… Για να υπάρχω – δε ζητώ την άδεια από κανέναν, για να υπάρχω – θα καταστρέψω όλα τα δεσμά. Στερεώνομαι και εδραιώνομαι εφόσον ζω”».
ΠΗΓΗ: “Καθημερινή” Αθηνών
